Vooral in de eerste oorlogsjaren aten mensen gezonder dan tevoren

Als jongvolwassene heb ik eens tulpenbollen bereid, met wat zout en een scheutje 'spijsolie'. Ze waren een beetje glibberig, maar eigenlijk niet vies. Dat laatste durfde ik niet aan mijn oma te vertellen, die toen nog leefde; haar man was ook al in het concentratiekamp omgekomen, en om nou van haar snotneuzige kleindochter te horen dat die vervloekte tulpenbollen best te hachelen waren geweest, nee, dat zou vast verkeerd vallen.

Mijn fascinatie bleef. Gisteren bezocht ik de tentoonstelling Eten in oorlogstijd. Er waren ontroerende objecten te zien, zoals een door geallieerde vliegtuigen uitgeworpen buideltje thee, met een labeltje: 'Nederland zal herrijzen. Uit vrij Nederl. Indië een groet. Houdt moed!' Ook was er een van luciferdoosje geknutseld 'bonnenkistje', een weckpot met 70 jaar oude, onberispelijk schoongemaakte sperzieboontjes en een al even oud sinaasappeltje, 'tijdens de oorlog achter een kast gerold en uitgedroogd'.

Vooral over dat laatste bleef ik tobben. Wie liet er tijdens de bezetting een sinaasappel onbekommerd achter een kast rollen? Had niemand de exotische lekkernij gemist? En hoe hadden de samenstellers van de tentoonstelling de aandrang kunnen weerstaan hem open te snijden, om te zien wat er na al die jaren met de binnenkant van die mummievrucht gebeurd was?

Aangrijpend waren ook al die goeiig sussende voorlichtingsfoldertjes van de Voedingsraad, die opgewekt uitlegden dat aardappelen in de schil gekookt voedzaam en gezond zijn, dat ook bladeren van de bloemkool smakelijk opgediend kunnen worden, en die zonder schroom recepten als 'stamppot met bloedplasma' aanprezen.

Grappig is, dat vooral in de eerste oorlogsjaren mensen gezonder aten dan tevoren. Door de (nog niet nijpende) schaarste aan vlees, suiker en vet werd veel meer groente gegeten en minder snoep en gebak. 'Te denken valt dat wij vroeger 40 eieren met ons drieën in de week gebruikten, en 4 à 5 pond boter', aldus schrijfster Ina Boudier-Bakker weemoedig in '44. Waar lieten ze al dat eten? Ik heb Ina's oude foto's gegoogled en ze was helemaal niet dik!

Terwijl ik verrukt een oude weckpot tjokvol spek en reuzel bekeek, boog zich naast mij een hoogbejaard echtpaar over een recept voor 'suikerbieten met azijn', waar onder andere 'kruidnagelsurrogaat' aan te pas kwam (ik zal niet rusten voor ik weet hoe dat smaakt) . Mompelend las de man het voor, en verklaarde dromerig 'Ja... ja... zo was het...' Maar zijn vrouw schudde haar hoofd en sprak: 'Nee hoor. Mijn moeder deed dat héél anders.'

s.witteman@volkskrant.nl