PvdA breekt in verkiezingsprogramma rigoureus met Rutte II

De programmacommissie onder leiding van oud-staatssecretaris Wim Meijer presenteerde het verkiezingsprogramma maandagavond in Rotterdam. De schrijvers balanceren daarin voortdurend tussen enerzijds trots op de resultaten van vier jaar regeren en anderzijds afstand nemen van beleid dat slecht is gevallen bij de eigen achterban. 

'Het is niet altijd goed gegaan (...) maar wij hebben gestreden voor verandering, het herstel is aantoonbaar en wij zijn verheugd over resultaten die het verschil maken.' De PvdA heeft schoon schip gemaakt in tijden van crisis en gaat nu weer met volle kracht linksaf - dat is het beeld dat de partij van zichzelf hoopt neer te zetten.

Eigen risico afgeschaft

Daartoe gooit de PvdA de ongewenste ballast van het kabinetsbeleid van zich af. Soms gaat dat uiterst voorzichtig, zoals bij de studiefinanciering: 'Wij willen de effecten van het studievoorschot monitoren en zo nodig bijstellen.'

Soms ook gaat het met luid geraas, zoals bij de AOW-leeftijd (vroeger stoppen moet toch weer kunnen), het asielbeleid (dat veel gastvrijer moet) en in de zorg: ook de PvdA keert zich tegen het eigen risico in de zorgverzekering en tegen de marktwerking. Er komt één uniforme zorgpolis voor het basispakket. Verzekeraars mogen daarop niet langer concurreren. 

In navolging van GroenLinks, SP, D66, CDA en ChristenUnie bestempelt de PvdA de groeiende ongelijkheid in de samenleving tot hét thema van de campagne. De missie van het volgende kabinet is niet economisch maar maatschappelijk: 'Het gaat nadrukkelijk om de sociale staat van ons land. Daarin ligt de grote opgave voor de politiek.'

Kilometerheffing

Dat resulteert in een reeks voorstellen om uitsluiting en achterstand tegen te gaan, in het onderwijs, op de arbeidsmarkt, in het uitgaansleven. Er komt educatieve kinderopvang voor alle kinderen (of de ouders nou wel of niet werken), de definitieve schoolkeuze wordt uitgesteld,  voortaan solliciteert iedereen anoniem bij de overheid, de straffen voor racistisch gedrag gaan omhoog.  Ook opvallend: de invoering van de kilometerheffing voor automobilisten (niet autobezit maar autogebruik wordt belast) en een nieuwe variant op de gesubsidieerde 'Melkertbanen' - al vermijdt de PvdA elke verwijzing naar de oud-partijleider die in 2002 onderuit ging tegen Pim Fortuyn: de overheid neemt 100 duizend conciërges, conducteurs, terreinknechten en opruimkrachten aan. Die gaan 'belangrijke publieke functies' invullen op scholen en andere publieke plaatsen. In ruil daarvoor krijgen ze maximaal 120 procent van het minimumloon.

Belasting omhoog

De PvdA wil het verwijt van luchtfietserij of financiële roekeloosheid vermijden. Ja, de partij wil een actievere overheid en minder  'doorgeslagen marktwerking', maar het moet wel betaald. Grote ingrepen zoals het schrappen van het eigen risico worden gedekt (belastingverhoging voor iedereen) en aan het eind van de volgende regeerperiode moet het begrotingstekort verdwenen zijn. Het programma wordt deze herfst nog doorgerekend door het Centraal Planbureau. 

Het nu gepresenteerde programma is nadrukkelijk een concept. De PvdA is tot begin december bezig met de verkiezing van de volgende lijsttrekker. Partijvoorzitter Hans Spekman heeft beloofd dat de nieuwe man nog zijn persoonlijke stempel op het programma kan drukken.