Direct naar artikelinhoud
Interview

Twittertheoloog oogst haat en vriendschap

Alain Verheij in Rotterdam: "Ik ben dus niet prekerig."

De jonge theoloog Alain Verheij trad onlangs toe tot het Theologisch Elftal van Trouw. Wie is deze 'grappenmaker'?

Theologisch internetfenomeen en enfant terrible Alain Verheij noemt zichzelf Theoloog des Twitterlands, en niet ten onrechte. Hij schrijft uiterst gevatte 'Brieven van God' aan bekende Nederlanders, die erg goed gelezen worden. Soms schopt hij puberaal tegen de kerk, die hij op een ander moment weer gloedvol verdedigt. De 27-jarige theoloog heeft een achtergrond in de Pinksterbeweging en werd ooit opgeleid tot predikant in de Nederlands Gereformeerde Kerk, maar liet beide stromingen achter zich en noemt zichzelf nu 'randkerkelijk theoloog'.

Inmiddels plaatste hij meer dan 45.000 tweets en heeft hij met meer dan 2000 volgers op Twitter een opvallend goed bereik binnen seculier Nederland. Kort geleden maakte deze provocateur en grappenmaker van de sociale media zijn entree in de 'oude media': Verheij trad toe tot het Theologisch Elftal van Trouw. In dat elftal werpen om de week twee theologen hun licht op de actualiteit.

Verheij beschouwt internet en vooral Twitter als zijn werkgebied. Stichtelijk gaat het er niet altijd aan toe. Kort geleden kreeg hij de woede van de reaguurders van GeenStijl over zich heen door de PVV keihard te schofferen. Op Twitter wordt hij door velen gehaat en door velen op handen gedragen.

Soms schopt hij puberaal tegen de kerk, die hij op een ander moment weer gloedvol verdedigt

Theoloog des Twitterlands, hoe wordt een mens dat?
"Vanaf 2010 begon ik met bloggen, toen nog als student aan het Nederlands Gereformeerd Seminarie. Dat was eerst naar aanleiding van mijn eigen preken. Later kwamen daar andere sociale media bij. Dat is nogal uit de hand gelopen, kan ik wel zeggen. Mijn publiek is intussen deels seculier geworden. Ze volgen me natuurlijk vooral voor de grapjes, maar vinden het blijkbaar ook interessant om een stem te horen die de theologische traditie vertegenwoordigt.

Eerder noemde ik mezelf ook wel Tindertheoloog. Allemaal zelfbenoemd natuurlijk. Internet is echt mijn werkgebied geworden, daar geniet ik enorm van. Tegelijk heeft Twitter wel de permanente neiging om nihilistisch te worden - en ik zelf niet het minst trouwens. Binnen tien tweets kan elke discussie ontaarden in een ruzie over de Holocaust. Het leuke vind ik: alle grenzen vallen weg. Tussen BN'ers en jan met de pet, tussen gelovigen en niet-gelovigen. En ja, de menselijke onderbuik wordt er flink uitvergroot. Ik heb talloze goede vriendschappen aan Twitter overgehouden en tegelijk moet ik elke dag lezen dat ik een neptheoloog ben en terug naar school moet. Vooral de reacties van orthodoxe medechristenen zijn soms heel venijnig."

Vertegenwoordigt u een jonge generatie theologen?
"Ja. Ik merk dat ik niet zozeer interessant ben voor babyboomers, die veelal lijden onder kerkelijke trauma's en frustratie. Maar bij mensen van pakweg onder de 45 merk ik dat ze vrij onbevangen kunnen luisteren naar wat ik als theoloog te melden heb. Interessant genoeg zijn vooral de militante atheïsten aan de ene kant en de stevig orthodoxe christenen aan de andere kant vaak boos op me, terwijl het middenveld het allemaal mooi vindt. En dat is precies waar ik wil staan. Ik ben aan de ene kant diepgeworteld christen, met een gereformeerde opleiding die ik koester. Al die bijbelkennis benut ik nog iedere dag. En aan de andere kant ben ik zo postmodern en agnostisch als wat. Op die beide benen wil ik per se blijven staan.

Ik heb talloze goede vriendschappen aan Twitter overgehouden en tegelijk moet ik elke dag lezen dat ik een neptheoloog ben en terug naar school moet
Alain Verheij, Twittertheoloog

"Ik heb nooit de pretentie om iemand te bekeren of zo, dat interesseert me niks. Ik vind het gewoon interessant om God eens op tafel te gooien in een omgeving waar mensen niet zo aan God gewend zijn. Dat levert een mooie wisselwerking op. Ik ben dus niet prekerig, maar gooi met alle plezier de Gans Andere er even tegenaan in een ongebruikelijke context.

"Of trouwens, als ik toch iemand wil bekeren, dan zijn het die starre atheïsten aan de ene kant en de starre christenen aan de andere. Jongens, neem jezelf niet zo serieus!

"Ik merk overigens een frisse interesse in religie. Tien jaar geleden had ik deze rol nog niet kunnen vervullen. Maar de frustraties van de jaren zestig zijn nu onderhand wel opgedroogd en sinds 2008 is er een besef dat de economische groei niet oneindig is. Jonge westerse mensen voelen heel goed: wij zijn niet onaantastbaar. Ik denk dat religie het materialisme weer gaat inhalen."

Ondanks alle kattekwaad noemt u uzelf een 'klassiek theoloog'. Wat bedoelt u daarmee?
"Op de religieuze markt sta ik als vertegenwoordiger van een duizenden jaren oude traditie die ik serieus neem. En nee, ik hou niet zo van de interreligieuze dialoog. Niet omdat ik ertegen ben, maar omdat die me niet erg interesseert.

Tekst loopt door onder afbeelding.

Ik vind het gewoon interessant om God eens op tafel te gooien in een omgeving waar mensen niet zo aan God gewend zijn
Alain Verheij, Twittertheoloog
Twittertheoloog Alain Verheij.

"Ik houd er niet zo van om te mixen tussen verschillende tradities. Een religiewetenschapper zei eens tegen me: 'Als je naar water wilt zoeken, kun je beter één bron diep uitgraven dan dat je meerderde bronnen ondiep uitgraaft.' Ik verdiep me dus liever heel erg goed in één traditie, die van het christelijk geloof en die van de Bijbel, dan in van alles een beetje.

"Ze werken gewoon nog, die oeroude verhalen en ik vind het zonde om nieuwe te gaan uitvinden. Mijn liefde gaat met name uit naar het Oude Testament. Vanwege het grove eraan, het ongepolijste en het verhalende karakter.

"Zeker, de vraag naar de waarheid van die verhalen is een glibberige vraag in een postmoderne tijd. De vraag of ze waar zijn, betekent voor mij vooral of ze werken. Of een verhaal iets doet, een gemeenschap kan vitaliseren, mensen raakt en kan laten dromen van een betere wereld."

U schreef publieke 'Brieven van God' aan bekende godsdienstcritici als Theodor Holman en Arjen Lubach. Ze worden enorm goed gelezen en gewaardeerd. Waarom die vorm en dat succes?
"Het is een postmoderne, speelse stijlvorm. Strikt genomen is het natuurlijk pure blasfemie. Maar ik kom ermee weg. Dat kan blijkbaar tegenwoordig. Op internet vallen grenzen weg en kan ik met open vizier in gesprek met niet-christenen. Een speels gesprek met de christelijke traditie waarbij niemand uitgesloten wordt. Het binnen-christelijke gesprek vind ik intussen echt saai worden: een hoop achterhoedegevechten en exegetische muggenzifterij. Dominees houden vaak veel van dat specialistische gesprek, maar je werkgebied als predikant is de hele maatschappij."

Zeker, de vraag naar de waarheid van die verhalen is een glibberige vraag in een postmoderne tijd. De vraag of ze waar zijn, betekent voor mij vooral of ze werken
Alain Verheij, Twittertheoloog

Intussen bent uzelf ook niet vies van specialistisch bijbelonderzoek. U doet promotieonderzoek naar 'de dramatiek in de grammatica van het Ugaritisch' (een aan het bijbels Hebreeuws verwante oude taal). Bent u daarmee niet ver verwijderd van de Twitter-realiteit?

"Het staat er grappig genoeg veel dichter bij dan je denkt. Ik vind het fascinerend hoe een bepaalde zinsopbouw hoogspanning kan opleveren tussen auteur en lezer. Ik ben verliefd op de scheppingskracht van woorden, of het nou een Ugaritische tekst is uit 1200 voor Christus of een tweet. Dat zit ook heel sterk in de Bijbel: Jezus wordt zelf het Woord van God genoemd en in Genesis schept God het licht door te spreken.

"Als christen draag je heilige woorden en namen met je mee. Die keren steeds weer terug op de kruispunten van je leven. Zo wordt je leven in het perspectief gezet van die woorden, van die verhalen en van die namen van God. Dat plaatst alles in een heilige, grotere dimensie."

'In Godes vrees eten wij vlees'

Af en toe verschijnt er weer één: een hyperconservatief gereformeerd theologisch blog van ‘emeritus-predikant Henk-Jan Holwerda’ met zijn ietwat stugge, pafferige hoofd. ‘Stel de boerka verplicht voor iedereen’ is zijn meest recente bijdrage. Eerder meende hij dat ‘klimaatopwarming een vuile leugen van de Satan’ was (onder de motto’s: ‘dien God en maak zijn schepping zo snel mogelijk verrot’ en ‘In Godes vrees eten wij vlees’). Natuurlijk waren ook de dinoplaatjes van de Albert Heijn volgens Holwerda ‘van de duivel’.

Ds. Holwerda is één van de ontelbare alter ego’s van Alain Verheij, waarmee hij relletjes schopt. Kattekwaad uithalen op internet en medechristenen laten ontploffen van woede: het is al jaren een grote hobby van Verheij.