Kansrijken staan vooraan bij vertrek uit ‘jungle’ van Calais

Nee, niemand hoefde hem over te halen de ‘jungle’ te verlaten. „Iedere nacht die je daar doorbrengt, word je een jaar ouder”, lacht de 35-jarige Haitham.

Bijna een half jaar geleden vertrok hij uit de Soedanese hoofdstad Khartoum, drie maanden geleden kwam hij in Calais aan en nu, maandagochtend even na zes uur, staat hij met een rolkoffertje en een schoudertas vooraan in de rij wachtenden om een bus te nemen naar een opvangcentrum in de Franse provincie. „Wie zegt dat hij in die rotzooi wil blijven, die liegt”, zegt hij over het modderkamp in het havengebied aan de Kanaalkust.

Hulpverleners, autoriteiten en vluchtelingen zijn het over weinig eens, maar dat in een rijk land als Frankrijk de ‘jungle’ niet zou mogen bestaan, vinden ze allemaal. Ruim twee jaar wist de Franse regering zich geen raad met het steeds verder uitdijende migrantenkamp. Nu heeft president François Hollande besloten de grootste krottenwijk van Europa „geheel en definitief” op te doeken.

In een maandagochtend sinds acht uur geopende hangar kunnen de bewoners van het kamp kiezen uit een van de vier rijen voordat ze een plekje in een bus krijgen: die voor alleenstaande volwassenen, voor alleenstaande minderjarigen, voor families of een voor kwetsbare groepen. Voor de eerste dag zijn zestig bussen gereserveerd om de mensen naar zo’n 160 opvangcentra verdeeld over Frankrijk te brengen.

Dit is in de hangar waar mensen geregistreerd worden voor een bus naar de campagne. pic.twitter.com/xjiqxwT2kO

— Peter Vermaas (@petervermaas) October 24, 2016

De eerste volle bus

„De jungle”, zegt Haitham, „is een plek waar je veel over het leven leert.” Hij is even stil en kijkt naar de kleumende Eritreeërs naast hem. „Over waartoe de mens in staat is, bedoel ik.” Hij vertelt over de kou, de bij regenbuien onderlopende tent, het etnische geweld en de beroerde hygiënische omstandigheden. Hij spreekt vloeiend Engels, maar wil in Frankrijk blijven. Nooit heeft hij overwogen naar het Verenigd Koninkrijk te gaan. Wat hij dan in Calais deed? „Door alle aandacht is dat de beste plek om een asielaanvraag te doen”, zegt hij.

Bekijk ook de beelden van de ontruiming van het migrantenkamp

Het is de bedoeling dat alle circa 6.800 mensen die de laatste weken nog in het kamp in Calais verbleven deze week ondergebracht worden in fatsoenlijke opvangcentra, vanwaar ze asiel kunnen aanvragen of, als ze dat niet willen, teruggestuurd worden naar hun land van herkomst. Dat verloopt vooralsnog zonder noemenswaardige problemen. Al om half negen vertrok de eerste volle bus richting provincie.

Ben nu in de 'jungle' zelf. Veel koffers en tassen. pic.twitter.com/Jdmc9B9DAW

— Peter Vermaas (@petervermaas) October 24, 2016

Maar in de rijen staan vooral Soedanezen en Eritreeërs, die een redelijke kans hebben om een asielstatus te krijgen, en alleenstaande minderjarigen voor wie speciale regels gelden. Van de naar schatting duizend minderjarigen zou ongeveer de helft vanwege familiebanden het recht hebben om legaal het Kanaal over te steken. „In Engeland kan ik zonder probleem studeren”, denkt de 16-jarige Abdelhassan uit de Ethiopische regio Oromo.

Lees ook Zeker duizend kinderen in de ‘jungle’ van Calais

Later wordt het grimmiger

De verwachting is dat later in de week de situatie grimmiger wordt. Volgens Christian Salomé van de plaatselijke hulporganisatie Auberge des Migrants zijn er tussen de 1.500 en 2.000 mensen in de ‘jungle’ die pertinent weigeren het kamp te verlaten.

„Als ze een bus nemen, dan geven ze hun droom op om naar Engeland te kunnen. Als je een lange, gevaarlijke reis hebt gemaakt en een tijdje hier in het kamp hebt doorgebracht, dan is dat geen optie.”

Om de operatie in goede banen te leiden heeft Frankrijk 1.250 agenten ingezet, bovenop de 2.100 politiemannen die hier al waren.

Salomé is zeer sceptisch over het succes van de nu ingezette operatie op de iets langere termijn. Op het Europese vasteland is er geen plek waar je dichterbij het Verenigd Koninkrijk komt en dat zal altijd mensen blijven trekken.

„Ik volg de situatie hier in Calais al twintig jaar en het is altijd hetzelfde: een kamp ontstaat, groeit en wordt door de regering voor het oog van de televisiecamera’s ontmanteld. En een paar maanden later is er op een andere plek een nieuw kamp.”