Kind moet meer de boom in
Amsterdam
Dode boomstronken en houten palen. Dat is meestal de aankleding van nieuwe ‘groene’ natuurspeelplekken in de stad of bij school, ontdekte Hanna Hirsch van de Bomenstichting. Waarom levende bomen ontbreken? Ze heeft ‘geen idee’. Al kan de coauteur van het pas verschenen boek Levende speelplekken. Bomen in het middelpunt wel gissen welke nadelen mensen bij een boom ervaren: irritant bladafval, veel schaduw, een obstakel. Voor de Bomenstichting zijn dat juist voordelen. Een volwassen boom beheert het klimaat, doet dienst als fijnstoffilter, geeft verkoeling op hete dagen, prikkelt de fantasie van opgroeiende kinderen en is een ontmoetingsplek voor jong en oud. Hirsch: ‘Bomen zijn heerlijk om onder te zitten of te liggen. En je kunt ze goed gebruiken voor de buitenles op school; voor de vakken tekenen, rekenen en biologie.’
Bomen moeten dus niet op grote fietsafstand van de bebouwde wereld staan, vindt ze. ‘Ze dienen onderdeel uit te maken van ons bestaan.’ Maar zijn kinderen – vaak meer bezig met hun schermpjes – niet verleerd wat je met bomen allemaal kunt doen? ‘Nee, als je met een groep kinderen het bos in gaat, moet je eens zíén hoe enthousiast ze worden.’
klimregels
Ze vindt het belangrijk dat kinderen de schoonheid en werking van een boom meer ontdekken, daar worden ook de bomen beter van. Wie bovendien een boom beklimt, is op een natuurlijke manier met gymnastiek bezig.
‘Klimmen is net zo riskant als fietsen’, weerspreekt ze mensen die in bomen klimmen maar gevaarlijk vinden. ‘Je moet het alleen niet roekeloos doen.’ En de boom mag niet te hoog gesnoeid zijn. Klimmen valt te leren, benadrukt de stichting. Vandaar een rijtje klimtips in het geïllustreerde boek van 112 pagina’s. Zoals: ga niet de boom in als het pas geregend heeft – de stam en de takken zijn dan spekglad – en bepaal op de grond al je klimroute. Raak tijdens een klimpartij de boom altijd op drie plekken aan; of met twee handen en een voet, of met twee voeten en een hand. Klim verder zo dicht mogelijk bij de stam, want daar zijn de takken het sterkst.
Hoe zijn dode takken die kunnen breken te onderscheiden? Als er ’s zomers geen bladeren aan zitten, is het antwoord. ‘In de winter kun je dode takken herkennen aan loszittende schors of het ontbreken van schors.’
hutten bouwen
‘Iedereen kan van takken een hut maken’, legt Hirsch uit. Ze bedoelt dan niet alleen een hut op de begane grond, maar ook boomhutten. Al is soms volgens haar wel hulp van een oudere nodig, ook om de boombast niet erg te beschadigen. Een afgebroken takje vindt ze niet erg. Als kind herinnert Hirsch zich het bouwen van hutten als een unieke beleving die de fantasie prikkelt.
Bedenk wel, aldus de Bomenstichting: een boom is geen speeltoestel dat regelmatig door een erkende controleur wordt getoetst. Al moeten bomen wel geregeld door een boominspecteur worden gecontroleerd op veiligheid. Maar dan gaat het om dode takken en de conditie van de boom. In een oude boom zitten soms gemeen roestige spijkers. En op plaatsen waar takken zijn verwijderd, kunnen scherpe punten zitten. Let daarop. Maar bovenal: gebruik je gezonde verstand.
Spelen in bomen is méér dan het op een vanzelfsprekende manier lichamelijke vaardigheden ontwikkelen, zegt het boek van de Bomenstichting tegen de bedenkers en ontwerpers van natuurspeelplekken. De beleidsambtenaren, schoolbesturen, speeltuinverenigingen, lokale bestuurders en ouders krijgen voorgehouden: ‘Spelen is oefenen voor later. Leren inschatten van en omgaan met risico’s, je eigen grenzen opzoeken én verleggen.’ <
