Het kan niet langer dat in ons land het deskundige onderzoek naar overlijdens niet is geregeld, stellen vooraanstaande pathologen-anatomen. De Belgische wet voor het vaststellen van een overlijden is nagenoeg onveranderd sinds de Code Napoléon uit 1804. Eender welke arts mag een doodsoorzaak invullen op het overlijdensattest. ‘Niet gehinderd door enige kennis ter zake en met dramatische vergissingen tot gevolg’, stelt forensisch patholoog Wim Van de Voorde (UZ Leuven).

Samen met enkele collega’s dringt hij bij de minister van Volksgezondheid, Maggie De Block (Open VLD), en die van Justitie, Koen Geens (CD&V), aan op een systematische aanpak. ‘Het volstaat niet om alleen die dode lichamen te onderzoeken die uiterlijke tekenen van geweld vertonen.’ De experts pleiten voor een autopsie bij alle verkeersdoden, alle suïcides en alle plotse en onverwachte overlijdens.

Tot 200 onontdekte moorden per jaar

De lijkschouwing mag voor hen niet langer door ‘een gewone’ arts gebeuren, maar moet worden uitgevoerd door een forensisch patholoog. Bij voorkeur in gespecialiseerde centra. ‘Wij zijn het enige land in Europa waar slachtoffers van moord en doodslag nog in de verkeerde handen terechtkomen’, stelt Van de Voorde. ‘Wanneer het parket een wetsdokter aanstelt, kan dat eender welke arts zijn. Daardoor kampt ons land naar schatting met 150 à 200 onontdekte moorden.’

Ook de basis van ons gezondheidsbeleid is volgens experts ‘drijfzand’. Zo noemen de experts ‘drijfzand’, aangezien 30 tot 50 procent van de vastgestelde doodsoorzaken is fout. Dat blijkt uit diverse studies waarin de officiële conclusie (op het overlijdensattest) van de arts die de dood vaststelde, is vergeleken met de doodsoorzaak die bovenkwam wanneer de lichamen een autopsie ondergingen.

Hartinfarcten blijken eigenlijk maagbloedingen. Een hersenbloeding is een longontsteking. Een darmkanker is griep of een verkeersdode blijkt niet zomaar de controle over het stuur verloren te zijn, maar zijn longkanker is hem fataal geworden in de auto. Dat soort fouten.

Voor de doden zelf maakt het niet veel meer uit, maar uit de ware toedracht van hun overlijden valt veel te leren dat de levenden kan redden. ‘Autopsies waren dé kwaliteitscontrole op het medisch handelen in ziekenhuizen’, legt patholoog-anatoom Werner Jacobs (UZ Antwerpen) uit. ‘En zouden dat nog altijd moeten zijn. Op die manier kun je nagaan of de juiste diagnose is gesteld, de behandeling correct is verlopen en er geen andere aandoeningen of belangrijke aanwijzingen over het hoofd zijn gezien.’