Een buurtwacht belandt al snel in schemergebied
In bijna de helft van de Nederlandse gemeenten patrouilleren vrijwillige buurtwachten 's avonds door de straten, over de pleinen en door de parken. Het fenomeen buurtpreventie, ofwel buurt- of burgerwacht, neemt de laatste vijf jaar toe. Dat concludeert socioloog Vasco Lub van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Uit zijn onderzoek blijkt dat er zo'n 700 buurtwachten zijn in Nederland. Dat is vijf keer zoveel als in 2012. Dit zal alleen maar toenemen, verwacht hij. Burgers vinden veiligheid belangrijk en willen daar aan bijdragen. De rol van burgerwachten is divers: van het signaleren van inbraken tot het melden van verdachte situaties, verkeerd geplaatst huisvuil of kapotte straatlantaarns.
Iedereen mag in principe een burgerwacht opzetten, zegt een woordvoerder van de Nationale Politie. Burgers mogen iemand staande houden, bijvoorbeeld bij 'heterdaad'. "Ze zijn de oren en ogen van de politie. Het is niet de bedoeling dat ze het recht in eigen hand nemen."
Noodbevel
Eerder deze week gebeurde dat bijna in Maassluis, waar boze burgers wilden optreden tegen overlast van Marokkaanse jongens uit de Burgemeesterwijk. Om verdere escalatie te voorkomen, vaardigde de burgemeester een noodbevel uit. Ook in Oude Pekela richtten boze inwoners een burgerwacht op na een reeks incidenten met asielzoekers. Het was verkapte kritiek op de politie, die de situatie niet in de hand zou hebben.
"Dat is juist het gevaar", zegt Gerrit van de Kamp van politievakbond ACP. "Burgerwachten worden vaak geassocieerd met knokploegen. Ook al patrouilleren ze alleen, het blijft schemergebied. Ze mogen iemand aanhouden. Maar als de dader zich verzet, mag je hem dan vasthouden of vastbinden? Wat is mishandeling? Of wat als een dader je aanvalt, hoe hard mag je je verweren? Gevaarlijke situaties kunnen ontstaan." Burgerwachten lopen politie voornamelijk voor de voeten, vindt hij.
"De overheid slaagt er niet in het gevoel van intimidatie en onveiligheid aan te pakken", zegt hij. Burgers doen het daarom zelf maar. "Dit leeft enorm onder politieagenten. We zien het met z'n allen fout gaan."
Boze burger
Aan de ene kant is er het beeld van betrokken buurtbewoners die iets voor hun buurt willen doen, aan de andere kant het beeld van de boze burger die zich in de steek gelaten voelt door de overheid en zelf voor veiligheid gaat zorgen.
Steven Wierckx van Veelzijdig Veilig begrijpt deze tweedeling. Hij adviseert Nederlandse gemeenten over burgerwachten. "Het gaat om de motieven om een burgerwacht op te zetten. Willen ze signaleren en alarmeren? Dan zit je goed. Willen ze de openbare orde eens even gaan handhaven? Dan gaat het mis." Hij adviseert gemeenten zelf buurtwachten te rekruteren en ze actief te trainen.
'Een buurtwacht voelt veilig'
Martin Romijn en Rachid Aityahya Leden buurtwacht Maassluis
"Sinds de onrust heeft de buurt twee buurtwachten", zegt Martin Romijn. Hij loopt al drie jaar als vrijwilliger mee. De Marokkaanse vaders lopen sinds drie dagen. Als reactie op de 'raddraaiers', zegt Rachid Aityahya. "Ik heb zelf vijf kinderen en voel me verantwoordelijk voor deze wijk." "Jongens van 12 tot 16 veroorzaken ellende", zegt Romijn. "Gewoon pubers dus. Maar naar mij luisteren de Marokkaanse jongens niet." "En naar mij de Nederlandse niet", zegt Aityahya. Samen lopen ze nu rondes door de wijk om ellende te voorkomen. "Ik ben begonnen wegens de inbraken. Nu spreek ik ook jongeren aan. Wijkbewoners reageren positief, een buurtwacht voelt veilig."
'Zo lang het nodig is, gaan we door'
Paul Röbbecke Initiatiefnemer burgerwacht Oude Pekela
Sinds twee weken surveilleert een burgerwacht in Oude Pekela. In het dorp is onrust ontstaan door incidenten met asielzoekers. "Mensen uit Oost-Europa zorgen voor overlast", zegt initiatiefnemer Paul Röbbecke. "Ze drinken bier in het park, plegen winkeldiefstallen en roepen naar dames. We zijn met twaalf tot vijftien man. Zodra we iets signaleren schakelen we de politie in." De burgerwacht is spontaan opgericht 'door bezorgde vaders en boze Pekelders omdat de politie weinig doet'. Volgens Röbbecke voelen dorpelingen zich nu veiliger. "Zolang het rumoerig blijft, gaan we hiermee door", zegt hij. De burgerwacht is inmiddels in gesprek met de gemeente Pekela.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
