Waarom hogescholen de numerus fixus schrappen
Den Haag
Het aantal hbo-opleidingen dat een beperkt aantal nieuwe studenten toelaat, daalt komend collegejaar fors. Bijna de helft (45 procent) van de opleidingen die dit jaar nog een zogenoemde numerus fixus hanteert, stopt daar komend jaar mee, blijkt uit de donderdag verschenen Keuzegids hbo 2017. De samenstellers van de Keuzegids speken van een ‘verrassend effect’.
Waarom stelden opleidingen ooit een numerus fixus in?
Opleidingen kunnen paal en perk stellen aan het aantal nieuwe studenten omdat hun onderwijscapaciteit nu eenmaal beperkt is, legt Dirk Cornelissen van Vereniging Hogescholen uit. ‘Hogescholen met de opleiding biologie & medisch laboratoriumonderzoek hebben bijvoorbeeld een beperkte laboratoriumruimte om les te geven. Scholen kunnen ook voor een numerus fixus kiezen als er te weinig stageplekken voorhanden zijn.’
Waarom willen opleidingen nu van de numerus fixus af?
Daar zijn drie redenen voor:
1. Na jarenlange stijging van het aantal studenten is vorig collegejaar het aantal aanmeldingen vrij fors gedaald: van 102.000 in 2014 naar 94.000 vorig jaar. Dat is een afname van 8,3 procent. Dat komt doordat er minder jongeren zijn. Ook de introductie van het leenstelsel speelt een rol, jongeren gaan hierdoor minder studeren. De instroomcijfers van dit jaar worden pas in oktober bekend, maar de verwachting is dat die lagere instroom stabiel blijft. Voor opleidingen is er daarom minder noodzaak een numerus fixus in te stellen.
2. Vanaf komend studiejaar mag er bij een numerus fixus niet meer worden geloot, zegt Cornelissen. ‘Hogescholen konden kiezen of ze de selectie van studenten zelf deden of de loting lieten verrichten door DUO, de Dienst Uitvoering Onderwijs. De rol van DUO verdwijnt; het selectieproces komt helemaal bij de hogescholen te liggen en dat bezorgt hun veel werk.’ De redactie van de Keuzegids wijst dat als belangrijkste reden aan. Het is een tijdrovende operatie, terwijl het aantal aanmeldingen vaak maar net iets boven het aantal beschikbare plaatsen ligt. De nieuwe selectie pakt nadelig uit voor scholieren die gemiddeld een 8 of hoger halen voor hun eindexamen. Tot nu toe werden zij automatisch toegelaten tot een opleiding met een numerus fixus. Die regeling vervalt.
3. De aanmelding voor een numerus fixus-studie sluit al op 15 januari, een datum waarop veel scholieren in de examenklassen van middelbare scholen er nog niet uit zijn welke studie ze straks willen gaan volgen. Vervolgens heeft de opleiding tot 15 april de tijd om te selecteren. Het is onzeker of studenten zich al half januari aanmelden.
En als een opleiding de numerus fixus schrapt en het aantal aanmeldingen explosief stijgt?
De Vereniging Hogescholen verwacht dat dit niet gebeurt. En anders moeten scholen op zoek naar creatieve oplossingen, zoals avondcolleges.
Voor welke opleidingen geldt nu nog wel een limiet en straks niet meer?
Een goed voorbeeld van een hogeschool waar dit jaar veel fixussen verdwenen zijn, is de Hogeschool van Amsterdam, zegt Laura de Adelhart Toorop van de Keuzegids: de limiet is daar geschrapt voor de opleidingen accountancy, financial services management, fiscaal recht en economie, international business and languages, international business and management studies, lerarenopleiding geschiedenis en verpleegkunde.
Ook veel lerarenopleidingen laten de numerus fixus los, zoals alle lerarenopleidingen geschiedenis.
Welke opleidingen houden vast aan een selectieproces?
De meeste opleidingen die een numerus fixus handhaven, zijn te vinden bij paramedische opleidingen als verpleegkunde en fysiotherapie. Zij gaan nieuwelingen selecteren via een gesprek, toets, of beide. De school maakt vervolgens een ranglijst van potentiële studenten die het meest geschikt zijn. Heeft een opleiding plek voor vijftig studenten en zijn er driehonderd aanmeldingen, dan worden de vijftig meest geschikte aangenomen. Melden zich slechts 49 studenten, dan moet de opleiding hen allen aannemen.
Wat vinden studenten ervan?
Die zijn blij. Jan Sinnige, voorzitter van het Interstedelijk Studenten Overleg, vindt dat studenten zo veel mogelijk vrij moeten zijn om de opleiding te kiezen die zij het liefst willen volgen. Dat leidt tot eerlijke kansen. ‘Er dienen zo min mogelijk drempels opgeworpen te worden’, vindt hij. ‘Het is wel cruciaal dat de vervroegde aanmelddeadline van selectiestudies – 15 januari – overal bekend is, zodat elke student echt in staat is vrij te kiezen.’
Zorgt de afschaffing bij bepaalde beroepsgroepen voor meer afgestudeerden dan banen?
Dat mag geen reden zijn een numerus fixus in te stellen, zegt Dirk Cornelissen van Vereniging Hogescholen. ‘Het wettelijke uitgangspunt is keuzevrijheid van de student en zo toegankelijk mogelijk onderwijs. Dat mogen hogescholen niet zomaar beperken. De enige door de minister opgelegde zogenoemde ‘arbeidsmarktfixus’ geldt voor de universitaire opleiding geneeskunde.
Mogen opleidingen een numerus fixus hanteren om de beste studenten binnen te halen?
Dat mag niet het doel zijn. De selectie is niet bedoeld om uitval tegen te gaan, maar mag alleen worden gebruikt als er te weinig onderwijscapaciteit beschikbaar is. Voor kunstopleidingen, logopedie en sport gelden al jaren ‘aanvullende eisen’. Dat betekent dat ze zonder een vastgesteld aantal studenten mogen selecteren op geschiktheid voor het beroep. Dat voorkomt bijvoorbeeld dat ze op een dansopleiding iemand moeten aannemen die onvoldoende danstalent heeft. <
De Christelijke Hogeschool Ede (CHE) is voor de tiende keer de beste middelgrote hogeschool van Nederland. Dat blijkt uit de donderdag verschenen Keuzegids van het Centrum Hoger Onderwijs Informatie. De CHE behaalde 73,3 punten van de honderd. Daarmee scoort de school ook hoger dan de beste grote hogescholen. Van de grote hogescholen is Avans in Brabant met 67,5 punten de beste. Christelijke hogeschool Windesheim in Zwolle staat met 65,5 punten op de tweede plaats.
De kleinere hogescholen scoren traditiegetrouw het hoogst. The New School in Amsterdam staat in deze categorie op nummer één met een maximale score van honderd punten. Het is een particuliere marketingschool waar studenten per jaar 15.000 euro betalen om er te mogen studeren.
De gereformeerde hogeschool Viaa uit Zwolle duikelde van de tweede naar de achtste plaats op de ranglijst. De kleinere hogeschool scoort met 75 punten niet slechter dan vorig jaar, maar heeft dit jaar meer concurrentie, omdat de Keuzegids voor het eerst ook scholen met maar één opleiding meetelt.
De resultaten in de Keuzegids zijn gebaseerd op het studiesucces, het aantal lesuren, de tevredenheid van studenten en de beoordeling van keuringsinstantie NVAO.
In de Keuzegids worden ook alle opleidingen apart beoordeeld. Opleidingen die 76 of meer punten halen, mogen zich een topopleiding noemen. Op de Christelijke Hogeschool Ede zijn dit de opleidingen bedrijfskunde, sociaal pedagogische hulpverlening en human resource management. De studenten zijn positief over de nieuwe gebouwen, de begeleiding en voorbereiding op de beroepspraktijk. Ze willen alleen iets meer lesuren.
