Trumps uitspraken zijn nu ‘LEUGENS!’

Een leugen is een zware beschuldiging in de journalistiek. Wie liegt, verspreidt bewust onjuiste informatie en juist die intentie is moeilijk te bewijzen. Wie kan de persoon tegenspreken die zegt per ongeluk twee rapporten door elkaar te hebben gehaald?

Vandaar dat serieuze Amerikaanse media doorgaans spreken van een ‘onwaarheid’ of ‘onjuiste bewering’ als zij presidentskandidaten op onjuistheden betrappen. Zelfs de grootste, vaak herhaalde onzin werd door een krant als The New York Times tot voor kort een „falsehood” genoemd.

Tot diezelfde krant onlangs het l-woord groot in een kop op de voorpagina zette. „Trump zegt een leugen vaarwel, maar toont geen berouw”, stelde de krant nadat Donald Trump had toegegeven dat Obama in de VS is geboren terwijl hij jarenlang het tegendeel had verkondigd. Vooral de jarenlange herhaling van de leugen, terwijl alle feiten hem weerspraken, wijst volgens de krant op een moedwillige poging de waarheid te verdoezelen.

Het gebruik van de term markeert een keerpunt in hoe de krant over Trump schrijft, zei hoofdredacteur Dean Baquet in een interview. De krant herhaalde het woord sindsdien in zeker vijf artikelen en noemde ook een andere uitspraak een leugen: Trump zei zijn plan voor lastenverlichting voor kleine ondernemers te hebben opgegeven, terwijl zijn campagneteam dezelfde dag tegen mkb’ers had gezegd dat hij het voorstel blijft steunen. Dit weekend begon de krant een serie over Trumps „blizzard of falsehoods”.

87 fouten in vijf dagen

The New York Times, die dit weekend zijn voorkeur uitsprak voor de kandidatuur van Clinton, neemt met zijn strenge aanpak stelling in een vraag waar Amerikaanse media sinds de opkomst van Trump mee worstelen: hoe bericht je over een presidentskandidaat die in de buitencategorie van jokkebrokken valt? Een kandidaat die, zoals nieuwssite Politico telde, elke 3 minuten en 15 seconden dat hij aan het woord is aanwijsbaar onjuiste informatie verkondigt? In vijf dagen telde de site 87 „fouten, overdrijvingen of onwaarheden” bij Trump, tegenover 8 bij Clinton.

Sinds The New York Times overstag is, schuwen ook media als de Los Angeles Times en Politico, het l-woord niet meer. En aan de vooravond van het eerste debat tussen de twee presidentskandidaten, dat afgelopen nacht om 3 uur Nederlandse tijd werd gehouden, brachten bijna alle belangrijke nieuwsmedia grote verhalen over de onbetrouwbaarheid van de Republikeinse presidentskandidaat. Zo noemde The Washington Post Trump „uniek onaangedaan door feiten” en schreef de LA Times over de „ongekende reikwijdte van Trumps onwaarheden”. Ook Clinton speelde in op de trend: haar campagneteam stuurde de pers voorafgaand aan het debat 19 pagina’s aan door Trump veel gebezigde en gefactcheckte onwaarheden.

Strenger voor Trump

De hardere aanpak van Trump door media is al langer aan de gang, zei Nicco Mele, directeur van het aan Harvard gelieerde Shorenstein Center, onlangs in een interview met Quartz. „De media zijn strenger geworden voor Trump sinds hij eind mei, begin juli de nominatie veiligstelde. Verslaggeving over hem tijdens en na de Republikeinse Conventie was uitzonderlijk streng.”

Je zou zelfs kunnen zeggen dat Amerikaanse media nu een fout van vorig jaar proberen recht te zetten. Het Shorenstein Center concludeerde in een lijvig rapport dat de media in hun „zucht naar spannende verhalen” Trump onevenredig veel media-aandacht gaven, terwijl hij in zijn partij en bij kiezers nauwelijks steun had.

Volgens mediacriticus Dean Starkman gaat de feitenvrije politiek in Amerika terug tot de jaren tachtig. Vooral ter rechterzijde hebben politici „feitelijke argumentatie vaarwel gezegd, van alles van de effecten van belastingverlaging tot het ontkennen van klimaatverandering en het zaaien van twijfel over Obama’s geboorteplek. In feite gaat het erom ervoor te zorgen dat er nooit een feit blijft hangen. En Trump staat wat dat betreft in de hoogste versnelling.”