De groei van het freelance idealisme

Je kunt zeggen dat we een nieuwe volksopstand beleven. Thierry Baudet, Jan Roos, Geert Wilders en vele anderen die de elite op zijn welverdiende nummer zetten: bleep you, bovenlaag. Maar soms denk ik dat we naar iets anders kijken: de opkomst van de freelance idealist. De politieke zzp’er met tijdelijke idealen die op flexcontractjes van partij naar partij hopt: altijd op zoek naar een nieuwe beweging, ook al blijft er zelden iets blijvends van over, en is de enige die uiteindelijk beweegt de zzp’er zelf, alsmede, meestal, zijn bankrekening.

Het viel me al op toen ik laatst Willem Vermeend als ‘adviseur’ aantrof in het verkiezingsprogramma van 50Plus. Willem zat bijna twintig jaar voor de PvdA in de politiek, als parlementariër en bestuurder. Ik belde hem. Nee nee, zei hij, ik ben geen 50Plus-lid. „Ik heb alleen advies gegeven maar niet getekend voor het programma.” Willem kan alle kanten op, altijd.

Vlak voordat hij dit weekeinde zijn deelname aan de verkiezingen bekendmaakte, was Thierry Baudet nog in het nieuws als freelance onderzoeker die de PVV van referenda naar Zwitsers voorbeeld overtuigde. Wilders – zelf trouwen al jaren op een vast contract – haalde er alle media mee.

Lees ook: Nog drukker op rechts met komst Baudet

Thierry deed het onderzoek met Paul Cliteur, de intellectueel die eerder opdook bij de VVD (Teldersstichting) en Partij voor de Dieren (lijstduwer).

Ik belde hem, hij zei: ons onderzoek voor de PVV was volmaakt onafhankelijk. Ook hij kan veel kanten op: hij steunt, zei hij, nu zowel Baudets Forum voor Democratie als de Dierenpartij.

Jan Roos, oud-verslaggever van PowNed en GeenStijl, is evenmin voor één gat te vangen. Hij sprak twee jaar terug met de VVD over een Kamerlidmaatschap, was met Baudet gezicht van het Oekraïne-referendum, en is nu VNL-leider. Hun voormalige GeenPeil-kompaan Bart Nijman (GeenStijl) was op Twitter minder te spreken over zijn en Baudets veelzijdigheid: „egomane opportunisten”.

Toch is hun gedrag zeker niet nieuw. De vader aller freelance idealisten, oud-PvdA-senator Jan Nagel, initieerde de lokale Leefbaar-beweging in Hilversum en maakte Fortuyn groot bij Leefbaar Nederland. Hij probeerde het daarna vergeefs met Peter R. de Vries en is nu de man achter 50Plus, waarvoor hij sinds 2011 senator is. Jan kan al een heel leven alle kanten op.

Dus misschien zitten we inderdaad midden in een nieuwe volksopstand. Wie zal het zeggen. Maar de groei van het freelance idealisme laat evengoed zien dat volksopstanden hele mooie dingen zijn voor zekere zzp’ers die ook niet op een houtje willen bijten.

Tom-Jan Meeus (t.meeus@nrc.nl; @tomjanmeeus) schrijft op deze plek een wisselcolumn met Jutta Chorus.