Voor de film ligt Duinkerken bij Urk

De haven van Urk, ooit de plek waar de vissersboten uitvoeren, werd de afgelopen weken gedomineerd door de Amerikaanse filmmaatschappij Warner Bros. Als buitenstaander krijg je daar weinig van mee. Regisseur Christopher Nolan (bekend van onder meer Inception, Interstellar en de Batman-films) houdt de gang van zaken rond zijn films namelijk liefst zo strak mogelijk in de hand.

Omgeven met geheimzinnigheid

Nolan laat altijd veel geheimzinnigheid rond zijn films bestaan: acteurs mogen zijn scenario’s enkel lezen terwijl hij wacht, zodat hij hun exemplaar van het script ook meteen weer kan innemen, op zijn filmsets laat hij zelden pers toe, en zijn voltooide films blijven ook voor filmjournalisten vrijwel tot het laatste moment verborgen.

Hoge zwarte schermen op het haventerrein moesten nieuwsgierigen in Urk het zicht op de set van de Hollywoodfilm belemmeren. Iedereen die betrokken is bij het project, van figurant tot leverancier, heeft een geheimhoudingsverklaring moeten tekenen.

De film Dunkirk, waarvan Nolan op het IJsselmeer bij Urk scènes filmde, draait om Operatie Dynamo, de legendarische evacuatie van de Noord-Franse stad Duinkerken tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940). In acht dagen tijd werden toen 340.000 geallieerde soldaten gered van de naderende Duitse invasie. Alles wat kon drijven werd door de Britse premier Churchill naar Duinkerken gestuurd.

Geobsedeerde tienermeisjes

Belangrijke rollen zijn voor Tom Hardy, Oscarwinaar Mark Rylance, Kenneth Branagh en voormalig One Direction-zanger Harry Styles. De aanwezigheid van het popidool lokte zoveel geobsedeerde tienermeisjes naar Urk, dat hij een fulltime bodyguard moest inhuren. De Nederlandse cameraman Hoyte van Hoytema, die al eerder met Christopher Nolan sf-drama Interstellar opnam, draait ook deze filmproductie.

De filmlocatie bevindt zich kilometers van wal, midden op het IJsselmeer. Christopher Nolan en zijn crew pakken daar flink uit om juni 1940 zo realistisch mogelijk in beeld te krijgen. Er vliegen Spitfires, hangen dikke rookpluimen en er worden schepen tot zinken gebracht.

Wie een glimp van de set wil opvangen, kan een tochtje maken met veerdienst De Zuiderzee, de pont tussen Urk en Enkhuizen. Eigenaar Riekelt Brouwer vaart langs het opnamegebied en heeft als een van de enigen vrij zicht op het schouwspel. „We hebben onze koers niet gewijzigd, het is puur toeval”, vertelt Brouwer. De belangstelling voor de veerdienst is dit jaar groter en anders van aard: pubermeisjes en hobbyfotografen die van heinde en ver reizen, hopend hun idool te zien. Brouwer grapt: „We zijn niet meer veerdienst De Zuiderzee, maar filmcruise Dunkirk.”

Typische soldatenkop

Wie meer dan een glimp wil opvangen, meldt zich aan als figurant. Iedere ochtend varen boten afgeladen met Urkers naar de filmset. Ze zijn geselecteerd op hun Britse uiterlijk en ‘typische soldatenkop’. Een van hen, die anoniem wil blijven vanwege het contract, vertelt over de lange draaidagen. „Het leven van een figurant is zwaar”, verzucht hij. „Kwart voor vijf verzamelen we op het haventerrein. Zodra we in vol ornaat staan, worden we ingesmeerd met iets wat op olie moet lijken: een mix van honing en Oreokoekjes. Telefoons worden ingeleverd en in kleine bootjes stomen we het IJsselmeer op. Daar wordt ons verteld wat we moeten doen: wachten.” Van de acht dagen die hij op de set heeft doorgebracht, stond hij vijf dagen stand-by en heeft hij hooguit 30 minuten gespeeld. Het platte Engelse helmpje dat hij op moet heeft inmiddels een échte functie: „Je kunt hem heel goed gebruiken als kussen. Veel beter dan die diepe Duitse helmen.”

De precieze verhaallijn van de film is hem niet duidelijk: „Dat wordt ons niet verteld. We volgen de aanwijzingen van Nolan op, zonder enig idee van wat we eigenlijk aan het doen zijn. Aan het einde van de dag horen we dat het een ‘wrap’ is en zijn we klaar. We zijn 15 uur verder, 70 euro rijker én uitgeput.”

Ook Urker jongens met historische authentieke bootjes zijn ingeschakeld. Voor de Urkers wel handig dat er nu zoveel te figureren valt. Als Dunkirk vanaf 20 juli 2017 in de Nederlandse bioscopen draait, kunnen ze de film in Urk namelijk niet zien. Het dorp heeft geen bioscoop.