'De politie je beste vriend? Welnee'

Etnisch profileren leidt tot een steeds grotere afkeer van de politie, merkt ook Dionne Abdoelhafiezkhan (31). Zij is een van de initiatiefnemers van Controle Alt Delete, een organisatie die streeft naar een gelijke behandeling van burgers door de politie. "De woede zit heel diep," zegt ze.

Controle Alt Delete werd in 2013 opgericht. In datzelfde jaar kwam Amnesty International met een rapport waarin voor het eerst melding werd gemaakt van etnisch profileren door de politie in Nederland. "Voor die tijd gebeurde het wel, maar er werd nog niet over gesproken." 

Conflicten minimaliseren
Dat is nu wel anders. Controle Alt Delete zit als 'kritische gesprekspartner' aan tafel bij de politie en bij het ministerie van Veiligheid en Justitie, maakt films, organiseert debatten door het hele land en geeft workshops aan zowel agenten als jongeren. Tijdens deze 'straatrechttrainingen' wordt jongeren, veelal afkomstig uit achterstandswijken, geleerd wat hun rechten en plichten zijn als ze staande worden gehouden en hoe ze conflicten met agenten kunnen minimaliseren.

"Tijdens bijeenkomsten zie je dat agenten eerst de hakken in het zand zetten. Ze voelen zich aangevallen en vinden zichzelf niet racistisch. Bij veel agenten speelt een vorm van cognitieve dissonantie mee. Dat is ook logisch: discriminatie komt voort uit vooroordelen. Maar in de risico- en daderprofielen waar de politie mee werkt staat een donkere jongen in een mooie auto wel gelijk aan criminaliteit."

Begrijp je dat de politie zo te werk gaat?
"Nee. Wat ik wel zie is dat in Nederland een maatschappelijke en politieke verharding plaatsvindt en dat die ook doorwerkt in hoe de politie te werk gaat."

Marokkaanse jongens komen toch ook vaker voor in politiecijfers dan, laat ik zeggen, blanke omaatjes?
"Als je die jongens vaker staande houdt dan omaatjes, dan gebeurt dan vanzelf ja. Relatief is de criminaliteit onder Marokkanen hoger dan onder autochtone Nederlanders, maar in absolute getallen niet. En dan nog: moet 95 procent van de Marokkaanse Nederlanders lijden onder het foute gedrag van 5 procent?"

Burgemeester Eberhard van der Laan en zijn collega Jozias van Aartsen van Den Haag zijn geen voorstanders van stopformulieren, waarop agenten moeten invullen waarom ze iemand staande hebben gehouden.
"Heel teleurstellend, vooral ook omdat een meerderheid van de gemeenteraad het wel wil. In samenwerking met Amnesty International gaan wij een app ontwikkelen waarmee mensen zelf kunnen aangeven dat ze ten onrechte zijn aangehouden. De Amsterdamse politie heeft 10.000 euro bijgedragen aan het ontwikkelen daarvan en ook advocatenkantoren en Amnesty International steunen de app."

Baart het recente geweld van en tegen de politie in de Verenigde Staten u zorgen?
"De situatie daar is vele malen heftiger dan hier, maar de afkeer van de politie in Nederland neemt wel toe. Dat zag je na de dood van Mitch Henriquez in de Haagse Schilderswijk en ook zondag op de Dam. Wij hebben daar geprobeerd om het niet te laten escaleren, maar als de politie niet snel veranderingen doorvoert dan weet ik niet hoe lang we die groepen rustig kunnen houden. Voor die mensen is de politie al lang niet meer je beste vriend."

Dragen jullie niet bij aan het negatieve beeld van de politie door voortdurend te wijzen op wat misgaat?
"We streven naar wederzijds respect, dus ook van burgers richting de politie. Maar in het systeem van de politie zitten fouten, daar kan de burger niets aan doen. Er sprake van institutioneel racisme. Dat de Amsterdamse politie inmiddels ruiterlijk erkent dat etnisch profileren voorkomt en werkt aan bewustwording is een stap in de goede richting. Maar er is nog een lange weg te gaan."