Verband tussen voeding en depressie onderzocht

Het zijn cijfers om over na te denken. Eén op de vijf vrouwen en één op de tien mannen krijgt een depressie. De totale Europese bevolking telt vijfhonderd miljoen mensen. Dat betekent dat 75 miljoen Europeanen de psychische aandoening krijgen. Depressie zorgt voor veel leed en kost jaarlijks meer dan honderd miljard euro, zo becijferde de EU.

In Brussel is over die cijfers nagedacht. Daarom heeft de Europese Unie negen miljoen euro ter beschikking gesteld voor wetenschappelijk onderzoek naar de preventie van depressie. De vermoedens zijn dat depressie samenhangt met voeding. De Vrije Universiteit won de onderzoeksbeurs, in een samenwerkingsproject met universiteiten in Engeland, Duitsland, Italië, Denemarken, IJsland en Spanje. De Brexit brengt het project niet in gevaar.

Moodfood
Bij de VU zijn Ingeborg Brouwer en Marjolein Visser 'chefs de mission' van het onderzoek. Ze zijn allebei voedingswetenschapper, en allebei prof. dr. ir. Het internationale project heeft de naam Moodfood gekregen, naar de samenhang tussen stemming en voedsel. Het is een grootschalig onderzoek en het heeft een lange adem. Moodfood begon in 2014; de uiteindelijke resultaten worden gepubliceerd in 2019.

Brouwer en Visser willen weten of mensen met goede eetgewoonten minder snel depressief worden. Voor een proefonderzoek selecteren ze daartoe duizend deelnemers in vier landen. De helft van de groep krijgt voedingsadviezen, bijvoorbeeld over regelmatig en gezond eten, veel groente en fruit, vis en vezels. De andere helft van de proefpersonen krijgt dat advies niet.

Pil
Ook onderzoeken ze bij de VU of een pil met vitaminen en mineralen beschermt tegen een donker gemoed. Een deel van de proefpersonen krijgt een pil met omega 3 vetzuren, calcium, selenium, vitamine B11 en vitamine D3. Een ander deel krijgt een pil zonder werkende stof; een placebo. Proefpersonen weten niet welke pil ze krijgen.

De mensen die aan Moodfood meedoen moeten al een beetje aanleg hebben voor depressie. Daarom zoeken ze bij de VU nog een aantal proefpersonen met overgewicht - zie www.moodfood-vu.eu. De wetenschap heeft al ontdekt dat mensen met wat overgewicht vaker somber worden.

Waarom zijn dikke mensen vaker depressief?
Visser: "Om verschillende redenen. Het kan komen door een negatief zelfbeeld. Of doordat zware mensen meer lichamelijke klachten hebben. Denk bijvoorbeeld aan gewrichtspijn of hartklachten. Dat vergroot ook de kans op somberheid. Het kan zijn dat dikke mensen meer ontstekingsreacties in hun lichaam hebben die de kans op depressie vergroten. Zwaarlijvigheid, voeding en depressie hebben met elkaar te maken."

Kun je jezelf ongelukkig eten?
Visser: "Ik denk het wel. Als je veel eet als je je slecht voelt, word je dikker. Daarover voel je je slecht, waardoor je weer meer gaat eten en weer dikker wordt. Zo kan een depressie ontstaan."

Jullie onderzoeken de werking van een vitaminepil. Slikken jullie die zelf?
Brouwer: "Nee, die slikken we geen van beiden. En we bevelen de stoffen ook niet aan mensen aan, met uitzondering van vitamine D voor kleine kinderen en oudere mensen en foliumzuur voor vrouwen die zwanger willen worden. Daarvan is aangetoond dat het gunstige effecten heeft, van de rest van de stoffen in die pil niet."

Het is toch al jaren bekend dat omega 3 of visolie goed is?
Brouwer: "Ik heb daar veel onderzoek naar gedaan. Er is een kleine studie geweest die aantoonde dat depressieve mensen er wat minder depressief van werden, maar dat is het enige. Er bestaat geen enkele studie die aantoont dat visolie preventief werkt tegen depressie."

Foodblogger Rens Kroes meldt dat je een glad en strak huidje houdt van omega 3.
Visser: "Als wij alles moesten ontkrachten wat op internet door hele en halve voedingsdeskundigen wordt geschreven, kwamen we niet meer toe aan gedegen onderzoek. Wij zijn geen voedingsdeskundigen, maar voedingswetenschappers. Dat is een erkende titel.
Voedingswetenschappers hebben nooit geschreven dat brood slecht is, zoals nog niet zo lang geleden een voedingshype stelde. Voedingswetenschappers hebben ook nooit geschreven dat kokosolie goed is. Dat klei eten gezond is, zoals Kroes onlangs beweerde, hoor je voedingswetenschappers ook niet zeggen. Sterker, dat ontraden ze."

Waarom?
Visser: "Omdat het ongezond is. Vanwege de chemische stoffen die het bevat en omdat het de opname van vitamines in de weg zit."
"Het is onhandig dat mensen de adviezen van voedingswetenschappers zien als 'gewoon een mening'. Dat is het niet, het is het resultaat van onderzoek. En dat onderzoek kent niet zo veel voedingshypes. Dat tarwegras heel erg gezond is, of chiazaad met sojayoghurt, dat komt niet voort uit gedegen wetenschappelijk onderzoek. De schijf van vijf verandert maar langzaam, omdat het advies altijd gebaseerd is op wetenschappelijk bewijs. Het Voedingscentrum, dat de schijf van vijf ontwikkelt, doet dat ook níet als ondernemer. Foodbloggers zijn meestal wel ondernemers. Ze verkopen iets, met zichzelf als uithangbord."

Misschien wordt de nieuwe hype in foodblogland: het antidepressiedieet?
Brouwer: "Ha, wie weet. Maar dat dieet is nog niet bewezen."

Wat zou het mooiste resultaat zijn van jullie studie?
Visser: "Dat de groep die gezond eet én een vitaminepil slikt de kleinste kans heeft op depressie. Dat zou namelijk betekenen dat je twee dingen kunt doen om depressie te voorkomen: gezond eten én een pil slikken. Dat zou mooi zijn, want depressie is een rotziekte."