IJslander kiest buitenstaander Jóhannesson als nieuwe president
De IJslandse kiezers hebben de onafhankelijke Gudni Jóhannesson zaterdag gekozen als nieuwe president. Nadat het grootste deel van de stemmen was geteld ging Jóhannesson met 37,9 procent aan de leiding en stond zijn belangrijkste achtervolger, de ook al onafhankelijke zakenvrouw Halla Tómasdóttir, op 29,9 procent.
"Nu schijnt de overwinning daar te zijn en begint een nieuw hoofdstuk. Ik wil u allen heel erg bedanken", zei de 48-jarige Jóhannesson zondagochtend tegen zijn aanhangers in Reykjavik. De politieke buitenstaander ging in de afgelopen weken ook al ruim aan kop in de peilingen.
Er zijn 164.105 stemmen geteld, meer dan de helft van het aantal stemgerichten. Een deel daarvan stemde in een stembureau in het Franse Annecy, waar de IJslandse voetbalploeg het maandag opneemt tegen Engeland in de achtste finales van het EK. Veel IJslanders zijn in Frankrijk om hun nationale ploeg te steunen.
Jóhannesson was de gedoodverfde favoriet. Hij heeft zichzelf nooit ingelaten met politiek, maar wordt vaak als expert op televisie gevraagd. Hij geniet daardoor veel vertrouwen bij het publiek, dat na de bankencrisis in 2008 en de recentere onthullingen over belastingontwijking in de Panama Papers genoeg heeft van de bankensector en de reguliere politiek.
Panama Papers
Op 1 augustus neemt Jóhannesson het stokje over van president Ólafur Ragnar Grímsson, die er na twintig jaar en vijf ambtstermijnen mee stopt. De 72-jarige Grímsson besloot zich niet beschikbaar te stellen voor een zesde termijn, nadat hij in opspraak raakte omdat bleek dat de familie van zijn vrouw een holding heeft in een belastingparadijs.
Ook voormalig premier Sigmundur Davíd Gunnlaugsson kwam negatief in het nieuws vanwege een offshorebedrijf van zijn echtgenote. Dat bedrijf had grote belangen in in problemen geraakte IJslandse banken. Het schandaal dwong hem in april tot aftreden.
Tot Jóhannesson het van Grímsson overneemt, wil het aankomende staatshoofd zich in zijn nieuwe taken verdiepen. De eerste proef wacht hem in de herfst, wanneer een nieuw parlement wordt gekozen. De president van IJsland heeft weliswaar voornamelijk representatieve taken, maar vervult een beslissende rol bij kabinetsformaties en kan ook wetsontwerpen met een veto tegenhouden.