Teruglezen Brexit - Uittreden Verenigd Koninkrijk kan 'direct beginnen'

23:54 vrijdag 24 juni 2016

De Duitse krant Bild kopt 'OUTsch!' naar aanleiding van Brexit. Pijn, schrijft de krant, omdat Duitsland met een Brits vertrek zijn belangrijkse partner binnen de EU verliest.

23:19 vrijdag 24 juni 2016

Sinds 52 procent van de Britten gisteren koos voor het verlaten van de Europese Unie, wordt volgens Google vanuit het Verenigd Koninkrijk veel meer gezocht naar het woord 'emigratie'. Dat maakte het bedrijf eerder vandaag bekend. Maar de Britten, die minder dan 24 uur geleden nog stemden over de relatie van hun land met Europa, zijn ook benieuwd naar wat de EU eigenlijk precies is. Het is de tweede meest ingetikte vraag van de dag, naast 'wat betekent het om de EU te verlaten?'

23:04 vrijdag 24 juni 2016

Veel Engelse beroemdheden hebben ontsteld gereageerd op de uitslag van het Brexit-referendum. Talloze Engelse celebrities uitten hun ongenoegen op sociale media.

J. K. Rowling, schrijfster van de beroemde Harry Potter-serie, tweette: 'Ik geloof niet dat ik eerder zo hard in magie heb willen geloven.' Komiek en presentator James Corden postte: 'Ik kan er met mijn hoofd niet bij wat er nu gebeurt in Groot-Brittannië. Het spijt me zo voor alle jongeren. Ik ben bang dat jullie vandaag in de steek zijn gelaten.' Volgens Coldplay-zanger Chris Martin is de uitslag van het referendum niet representatief voor zijn generatie.

Zangeres Ellie Goulding is ervan overtuigd dat Brexit 'een van de meest verwoestende gebeurtenissen' is tijdens haar jonge leven. Model en presentatrice Alexa Chung kwam na het eerste nieuws niet veel verder dan een hartgrondig 'fuckedy fuck fuck.'

Ondernemer Richard Branson meent dat 'uit de EU stappen een hele tragische beslissing is die enorme schade zal aanrichten aan de welvaart in Groot-Brittannië en de stabiliteit van Europa'.

Naast woede en verdriet waren er ook enkele opgewekte reacties. Actrice Liz Hurley, die actief campagne had gevoerd voor Brexit, uitte haar vreugde op Twitter. Ook de Engelse tv-persoonlijkheid Katie Hopkins is blij: 'Gefeliciteerd aan iedereen aan de goede kant van de geschiedenis.'

22:46 vrijdag 24 juni 2016

Wachten tot oktober met het starten van het uittredingsproces van het Verenigd Koninkrijk is niet nodig, vindt de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker.

In een interview met de Duitse zender ARD zei Juncker dat hij graag 'direct wil beginnen'. Hij voegde daaraan toe: 'Het is geen vriendschappelijke scheiding, maar een hechte liefdesverhouding was het ook niet.'

22:42 vrijdag 24 juni 2016

Als we de Daily Express mogen geloven, dan heeft de wereld Brexit aan de Britse krant te danken. De krant kopt: ''s Werelds meest succesvolle kruistocht van een krant eindigt in glorieuze overwinning voor jouw Daily Express.' Volgens Daily Express wordt Brexit-voorstander Boris Johnson de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk.

21:36 vrijdag 24 juni 2016

In Glasgow gingen Schotten die boos zijn over de uitslag van het referendum vanmiddag en vanavond de straat op om te protesteren. 'Stop Londense overheersing', stond op een groot spandoek te lezen. De Schotten stemden massaal op Bremain en de Schotse premier heeft inwoners verteld onderzoek te doen naar een Schots referendum over onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk.

21:31 vrijdag 24 juni 2016

De Britten zullen de volle consequenties moeten dragen van hun keuze om de EU te verlaten, zei Belg Herman van Rompuy, voormalig Europees president, op de Belgische televisie. Volgens de voormalige EU-president betekent dat concreet dat de overgebleven 27-lidstaten vooral dat zullen doen wat voor die 27 voordelig is. 'Dat is geen kwestie van wraak, maar wij zijn wij en zij zijn zij', aldus Van Rompuy.

De christendemocraat was 'kwaad en verdrietig' toen hij de uitslag van het referendum hoorde. 'Kwaad omdat dit referendum nooit had mogen plaatsvinden. Het kan ook het einde van het Verenigd Koninkrijk zijn. Verdrietig omdat ik een 'Europeër' ben.' Volgens de Belg betekent een brexit niet het einde van de Europese Unie. 'Maar het voelt wel aan als een amputatie.'

Een soortgelijk referendum in Nederland, zoals Geert Wilders graag zou zien, zou volgens Van Rompuy grotere gevolgen hebben dan een brexit, omdat Nederland lid is van de eurozone. 'Vanaf het moment dat zo'n referendum wordt aangekondigd, krijg je instabiliteit.'

21:22 vrijdag 24 juni 2016

De Franse krant Libération steekt haar mening over de uitkomst van het Brexit-referendum niet onder stoelen of banken. 'Good luck', staat op de voorpagina, onder een foto van een zwevende Boris Johnson. De voormalige burgemeester van Londen is één van de meest prominente voorstanders van een Brits vertrek.

21:09 vrijdag 24 juni 2016

Jeremy Corbyn weigert op te stappen naar aanleiding van Brexit. De leider van de Labourpartij was één van de meest prominente voorstanders van Bremain, oftewel bij de EU blijven.

'Nee, ik ga door', zei Corbyn tegen de Britse zender Channel 4 over een mogelijk aftreden. 'Ik strijd voor eenheid, voor de bijdrage van Labour aan Groot-Brittannië, goede banen voor de burgers en handel met Europa en andere delen van de wereld.'

Twee parlementariërs van zijn eigen partij dienden eerder vandaag een motie van wantrouwen in tegen Corbyn. Online werd vervolgens een petitie gestart om steun te betuigen aan de Labourleider. Die werd inmiddels al meer dan 95.000 keer ondertekend.

20:46 vrijdag 24 juni 2016

De opnames van de succesvolle serie Game of Throne (HBO) gaan gewoon door, ondanks Brexit. Er werd gespeculeerd dat een Brits vertrek uit de EU een negatieve invloed zou kunnen hebben op de serie, omdat het hoofdkantoor van de productie is gevestigd in Noord-Ierland en er voor het maken van de laatste twee seizoenen wordt geput uit een fonds van European Regional Development Fund.

De makers van Game of Thrones verwachten niet dat de serie negatieve financiële gevolgen zal ondervinden van Brexit, aldus een officiële verklaring. De verschillende potjes waaruit wordt geput voor de financiering staan los van Brexit.

20:34 vrijdag 24 juni 2016

De Amerikaanse president Barack Obama heeft met zowel de Duitse bondskanselier Angela Merkel als de Britse premier David Cameron gesproken over Brexit, liet hij weten. Na zijn gesprek met Cameron heeft hij er 'vertrouwen in' dat het Verenigd Koninkrijk de EU op een 'ordelijke' manier zal verlaten.

De 'speciale band' tussen het Verenigd Koninkrijk en de VS zal blijven bestaan, aldus Obama, die tegenover David Cameron zei het 'spijtig' te vinden dat de premier zijn ontslag heeft aangeboden. De president legde ook een verband tussen Brexit en globalisering: 'Ik denk dat de uitslag van gisteren iets zegt over de veranderingen en uitdagingen die globalisering met zich meebrengt.'

19:31 vrijdag 24 juni 2016

Donald Trump is in Schotland en twittert enthousiast dat de Schotten 'wild' zijn over de stem voor Brexit. De Amerikaanse presidentskandidaat namens de Republikeinen lijkt zich niet te realiseren dat Schotland gisteren overtuigend voor een Remain heeft gestemd. 'Zij nemen hun land terug, zoals wij Amerika terug gaan nemen', aldus Trump.

De Schotse premier Nicola Sturgeon heeft laten weten te onderzoeken of er een nieuw referendum over Schotse onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk mogelijk is.

19:26 vrijdag 24 juni 2016

Bronnen binnen de Europese Unie zeggen dat het Verenigd Koninkrijk zoals gepland in juli volgend jaar het voorzitterschap van de Europese Raad op zich zal nemen. Het land is immers lid van de Europese Unie tot besloten is wanneer het precies vertrekt.

De volgorde van landen die de raad voorzitten kan alleen worden veranderd, als alle overige 27 Europese landen die lid zijn daarmee instemmen. Het voorzitterschap van het Verenigd Koninkrijk duurt van juli tot december 2017.

18:48 vrijdag 24 juni 2016

Investeringsbank Morgan Stanley is niet van plan om werknemers uit het Verenigd Koninkrijk over te plaatsen naar Frankfurt of Dublin. De BBC berichtte eerder over de mogelijke overplaatsing van 2.000 medewerkers, maar de bank ontkent, meldt The Wall Street Journal.

Veranderingen binnen Morgan Stanley als gevolg van Brexit zullen pas in overweging worden genomen nadat duidelijker is wat de impact van het referendum zal zijn.

18:30 vrijdag 24 juni 2016

Poolse inwoners van het Verenigd Koninkrijk zijn erg bezorgd over wat Brexit betekent voor hun verblijf. Dat zegt de Poolse ambassadeur Witold Sobków in een interview met de Britse zender Sky News. Waar je ook gaat of staat in Groot-Brittannië, je komt overal immigranten tegen, aldus Sobków.

'Polen wonen hier, betalen belasting, ze eten in restaurants, ze huren huizen, en ze geven hier veel geld uit en dragen zo bij aan de voorspoed van Groot-Brittannië', aldus de ambassadeur. Deze mensen maken zich zorgen over hun toekomst en hebben veel vragen. De website van de ambassade kan het bezoek bijna niet aan en de telefoonlijnen zijn constant bezet.

Er wonen ongeveer een miljoen Polen in het Verenigd Koninkrijk.

17:56 vrijdag 24 juni 2016

De burgemeester van Calais wil naar aanleiding van een naderende Brexit opnieuw onderhandelen over het verdrag van Le Touquet, dat de verantwoordelijkheid voor de grenscontroles tussen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk bij Frankrijk legt. Als Groot-Brittannië onafhankelijk is, wordt ook de verantwoordelijkheid over de grens en de vluchtelingen aldaar niet meer gedeeld, is de redenering van burgemeester Natacha Bouchart. Het verdrag werd in 2003 gesloten.

Bouchart klaagde vorig jaar al over de Britse Premier David Cameron. Hij 'kijkt neer op ons gebied en legt zijn eigen wetten op aan Calais', aldus Bouchart. Calais kampt met een grote toestroom vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Afrika, die heel graag naar Groot-Brittannië willlen. Mensensmokkelaars maken daar in Frankrijk gebruik van.

17:20 vrijdag 24 juni 2016

De Londense burgemeesteer Sadiq Khan drukt Europese burgers die in Londen wonen op het hart dat ze ondanks Brexit welkom blijven in de Britse hoofdstad. Volgens Khan is Londen dankbaar voor de bijdragen van buitenlandse EU-burgers in Londen, ongeacht de uitkomt van het referendum. 'Er wonen op dit moment bijna een miljoen Europese burgers in Londen', aldus Khan, 'en ze leveren een enorme bijdrage aan onze stad.'

'We moeten ons richten op wat ons verbindt, niet op wat ons van elkaar scheidt', besluit Khan zijn verklaring op Facebook.

In Londen werd overwegend tegen Brexit gestemd.

17:09 vrijdag 24 juni 2016

Er is gerommel binnen de Labourpartij naar aanleiding van de overwinning van het Brexit-kamp, maar Labouraanhangers lijken zich achter Jeremy Corbyn te scharen. Een online petitie die vertrouwen uitspreekt in het leiderschap van Jeremy Corbyn is binnen vier uur tijd meer dan 55.000 keer ondertekend. Ook vakbondsleiders hebben in een verklaring hun steun voor Corbyn uitgesproken.

Partijgenoten dienden vanmiddag een motie van wantrouwen in tegen Labourleider Jeremy Corbyn, een van de leiders van de Remain-beweging. Twee parlementariërs aan geen vertrouwen meer te hebben in hun fractievoorzitter, schreven Margaret Hodge en Ann Coffey in een brief aan de voorzitter van de parlementaire afdeling van de partij. Afdelingsvoorzitter John Cryer moet een oordeel vellen over de motie. Als hij vindt dat er een debat nodig is, zal er dinsdag een geheime stemming plaatsvinden onder Labourparlementariërs.

Corbyn zou dit jaar zijn opwachting maken op het muziekfestival Glastonbury, maar heeft afgezegd, aldus het festival. De Labourleider heeft zijn energie nodig voor de 'problemen' die zijn ontstaan na de Brexit-stem, twittert Glastonbury.

16:58 vrijdag 24 juni 2016

Het was na het sluiten van de stembussen lang spannend: zou blijven of vertrekken de overhand krijgen? Hoewel uiteindelijk 52 procent van de Britten voor Brexit stemde, zei de leider van Britse onafhankelijkheidspartij Nigel Farage in mei tegen de Britse krant Mirror dat een 52 tegen 48 uitslag voor hem niet goed genoeg zou zijn. Een te kleine winstmarge noemde Farage toen nog 'unfinished business'.

Hoewel de uitslag waar Farage voor vreesde nu realiteit is, lijkt van een roep om een tweede referendum uit de UKIP-hoek geen sprake.

16:32 vrijdag 24 juni 2016

Martin Schulz heeft aan de Britse krant The Guardian bevestigd dat het Verenigd Koninkrijk wat hem betreft zo snel mogelijk moet uittreden.

Donald Tusk (president van de Europese Raad), premier Mark Rutte (voorzitter van de Europese Raad) en Jean-Claude Juncker (voorzitter van de Europese Commissie) zijn dat met hem eens, bleek al eerder.

Volgens voorzitter van het Europees parlement Schulz buigen advocaten van de EU zich momenteel over de vraag of artikel 50, de passage in het verdrag van Lissabon waarin uittreding uit de EU is geregeld, versneld in werking kan worden gesteld. 'Onzekerheid is het tegenovergestelde van wat we nodig hebben', aldus Schulz, die daaraan toevoegde dat het moeilijk te accepteren is dat 'een heel continent in gijzeling wordt gehouden vanwege een interne ruzie binnen de Tory-partij'.

Volgens premier David Cameron, die heeft laten weten op te stappen in oktober, is het aan zijn opvolger om zich over artikel 50 te buigen. Ook Brexit-voorstander Boris Johnson heeft 'geen haast'.

16:11 vrijdag 24 juni 2016

Premier Rutte noemt een referendum in Nederland over het EU-lidmaatschap 'volstrekt onverantwoord'. Hij wil een snelle en 'vriendschappelijke' scheiding tussen de EU en Groot-Brittannië om de economische belangen van Nederland zo min mogelijk te schaden.

Hij stelt de onvrede over de EU te delen. 'Het Europa van de verheven en lege speeches. Het Europa dat steeds enorme grote projecten oppakt en dan uiteindelijk aan het eind van de rit een klein boertje laat maar ondertussen enorme discussies losmaakt over machtsoverdracht.' Het leidt volgens de premier alleen maar tot cynisme. Lees het hele nieuwsbericht over Ruttes reactie hier.

16:02 vrijdag 24 juni 2016

Hilary Clinton heeft ook gereageerd op de uitslag van het Brexit-referendum. De waarschijnlijke presidentskandidaat van de Democratische partij respecteert de keuze van de Britse bevolking. 'Onze eerste taak moet zijn om te zorgen dat de economische onzekerheid die door deze gebeurtenissen is ontstaan werkende families hier in Amerika niet treft', aldus de politica.

15:40 vrijdag 24 juni 2016

De aandelenmarkten in New York zijn vrijdag met stevige verliezen geopend, in de nasleep van het Britse referendum over de Europese Unie. De Dow-Jonesindex noteerde kort na opening 2,8 procent lager op 17.474 punten. De brede S&P 500 zakte 2,6 procent tot 2058 punten. De technologiegraadmeter Nasdaq verloor 3,6 procent naar 4733 punten.

De brexit kwam als een verrassing voor beleggers, want zij waren ervan uitgegaan dat de Britten voor een verblijf in de EU zouden stemmen. Donderdag ging Wall Street daardoor nog flink omhoog.

15:31 vrijdag 24 juni 2016

'De Britten hebben gesproken en we moeten hun keuze accepteren', stelt de Amerikaanse president Barack Obama in een verklaring. 'Het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie zullen een onmisbare partner van de Verenigde Staten blijven, ook nu ze hun onderlinge relatie opnieuw vormgeven.'

15:14 vrijdag 24 juni 2016

Met het aanstaande Brexit begint ook het gespeculeer over een leegloop van de City, de Londense zakenwijk waar veel grote banken hun hoofdkantoor hebben. Zo meldt een BBC-verslaggever op twitter dat hij uit bronnen heeft vernomen dat 2.000 medewerkers van investeringsbank Morgan Stanley naar Dublin en Frankfurt worden overgeplaatst. Tegenover persagentschap Reuters ontkent de bank de berichtgeving.

Ook andere banken onderzoeken wat de gevolgen zijn van de Brexit-stem. iTV-verslaggever Chris Ship tweet over geruchten in de City dat de Franse bank BNP Paribas en het Amerikaanse JPMorgan naar Parijs willen verhuizen. Eerder zinspeelde JPMorgan al op een gedeeltelijke verhuizing uit het centrum van de Europese economie.

Onze correspondent Patrick van IJzendoorn schreef recent een boeiende reportage over de City. 'Ze hebben er een hekel aan de Brusselse bemoeizucht en toch is er geen stukje in Londen zo eurogezind als de City, het financiële hart. 'Een vertrek uit de EU is noodlottig voor de zakenwereld.'' (+)

15:07 vrijdag 24 juni 2016

Premier Cameron en Brexit-aanjager Boris Johnson willen geen haast maken met het in werking stellen van artikel 50, de passage in het verdrag van Lissabon waarin uittreding uit de EU is geregeld. Europese leiders roepen juist op tot onmiddelijke inwerkingstelling van artikel 50. Wat gebeurt er als artikel 50 wel/niet meteen in werking treedt ziet u in onderstaande graphic.

14:45 vrijdag 24 juni 2016

Het vertrek van Groot-Brittannië uit de Europese Unie heeft grote gevolgen voor de politiek, economie, maar ook voor de sport. Het zal nog zeker twee jaar duren voordat het Britse afscheid definitief is, maar wat gaat de sportwereld merken van het Britse 'leave'?

In vogelvlucht:

PREMIER LEAGUE De grootste en rijkste voetbalcompetitie van de wereld, de Engelse Premier League, hanteert strenge regels voor buitenlandse spelers. Een Brexit betekent dat de spelers uit de EU ook onder die regels vallen. Het wordt door het Brexit lastiger om werkvergunningen te regelen voor buitenlandse voetballers.

FORMULE 1 Acht van de elf Formule 1-teams hebben fabrieken in Engeland. Onder die teams zitten topteams als Mercedes en Max Verstappens team Red Bull. Voor die teams werken honderden mensen, vaak met allerlei verschillende nationaliteiten in hun paspoort. Zij zullen, net als de voetballers, een werkvergunning moeten aanvragen.

AMERICAN FOOTBALL De Brexit zou een streep kunnen zetten door de plannen van Amerikaanse sporten om via Londen voet aan de grond te krijgen in Europa. American footballcompetitie NFL speelt ieder jaar een aantal competitieduels in Wembley om de populariteit van de sport in Europa aan te wakkeren. De Amerikanen zien Londen als poort naar Europa. Het is de vraag of dat zo blijft.

Lees de uitgebreide versie van het stuk - en de precieze gevolgen van het Brexit voor de sport - hier.

14:24 vrijdag 24 juni 2016

Onder jonge Britten heerst onvrede over de uitslag van het referendum, nu blijkt dat het vooral de oudere kiezers zijn geweest die voor een vertrek uit de Europese Unie hebben gestemd. The Telegraph haalt een blogger aan, die een aantal weken terug jongeren opriep om vooral 'remain' te stemmen:

'This is the last 'fuck you' from the baby boomers. They took the secure corporate and government jobs with the guaranteed pay rises and final salary pension schemes and benefitted from property they bought cheap and sold dear. They burnt the bridges behind them by colluding with the dismantling of the very things that had brought them prosperity. Their last act will be to burn the economy before they die.'

De quote gaat nu de ronde op sociale media, nu blijkt dat de 18 tot 24-jarigen in 75 procent van de gevallen voor 'remain' hebben gestemd.

14:14 vrijdag 24 juni 2016

Europa moet een nieuwe start maken en Frankrijk zal vooroplopen bij het nieuwe Europese project, zegt de Franse president François Hollande. Hij beklemtoonde dat Frankrijk met de bevriende natie blijft werken en zei dat het met Europa niet kan doorgaan zoals het nu gaat. Hollande spreekt hier de Europese president Donald Tusk en de Duitse en Italiaanse premiers, Angela Merkel en Matteo Renzi, maandag in Berlijn over.

13:47 vrijdag 24 juni 2016

Na 43 jaar komt er een einde aan het Britse lidmaatschap van de Europese Unie. Alle stemmen zijn geteld en 52 procent van de Britten heeft voor een Brexit gestemd. Het land is sinds 1973 EU-lid geweest.

- Het referendum heeft meerdere scheidslijnen in de Britse maatschappij blootgelegd, schrijft correspondent Patrick van IJzendoorn. ‘Londen (en Schotland) tegen de rest. Hoog- tegen laagopgeleid. Rijk tegen arm. Jong tegen oud. Zelfs: man tegen vrouw, aangezien mannen eerder bereid zijn om voor een avontuurlijke Brexit te stemmen.’

- De Britse premier David Cameron, een sterke voorstander van Bremain, is opgestapt. ‘Ik denk niet dat het verstandig is om aan te blijven als de kapitein die het schip naar de volgende bestemming zal sturen,' zei hij voor zijn huis op 10 Downing Street.

- De Europese Unie wil zo snel mogelijk beginnen met het procedure die zal leiden tot uittreding van de Britten. ‘Iedere vertraging zal bijdragen aan onzekerheid’, aldus de EU-leiders in een verklaring.

- Het nieuws heeft op de beurzen tot grote paniek geleid en de Britse pond is sterk in waarde gedaald.

- Boris Johnson, de voormalige burgemeester van Londen, wordt genoemd als mogelijke opvolger van Cameron, maar in zijn toespraak vanmorgen heeft hij hier niet op gezinspeeld. ‘De Europese Unie was indertijd een nobel idee, maar het is niet langer het beste voor ons land’, zei Johnson.

- Schotland heeft overtuigend voor een Remain gestemd en de Schotse premier Nicola Sturgeon gaat onderzoeken of er een nieuw referendum over Schotse onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk mogelijk is.

- In politiek Den Haag zal de discussie over het uitreden van Nederland uit de Europese Unie heviger losbarsten dan ooit. PVV en SP lopen zich warm voor een Nexit of op z'n minst een referendum over een sterk afgeslankte EU. De middenpartijen reageren juist geschokt en onthutst.

13:12 vrijdag 24 juni 2016

Partijgenoten hebben een motie van wantrouwen ingediend tegen Labourleider Jeremy Corbyn, een van de leiders van Remain. In een brief aan de voorzitter van de parlementaire afdeling van de partij geven twee parlementariërs aan geen vertrouwen meer te hebben in hun fractievoorzitter.

Maandag moet er binnen de fractie worden gesproken over het optreden van Corbyn, vinden parlementsleden Margaret Hodge en Ann Coffey. Afdelingsvoorzitter John Cryer moet een oordeel vellen over de motie en beslissen of er over gedebatteerd gaat worden. Als dat het geval is zal er dinsdag een geheime stemming plaatsvinden onder Labourparlementariërs.

13:08 vrijdag 24 juni 2016

In Londen werd wel voor Bremain gekozen. Daarom is er een petitie gestart om Londen dan maar onafhankelijk te maken. 'Laten we officieel scheiden en intrekken bij onze vrienden op het continent.'

De petitie heeft in een paar uur tijd meer dan 10.000 handtekeningen gekregen.

12:51 vrijdag 24 juni 2016

Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel reageert op de Brexit. ‘We kunnen er niet omheen draaien: dit is een grote klap voor Europa’, zegt ze. ‘Wat er de komende dagen, maanden, jaren gaat gebeuren, hangt er vanaf wat zij, de resterende 27 EU-landen, kunnen en willen doen

12:40 vrijdag 24 juni 2016

De Schotse premier Nicola Sturgeon gaat onderzoeken of een nieuw referendum over een Schotse onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk mogelijk is nu een Brexit op handen is. Schotland heeft een duidelijk 'Remain' laten horen op de referendumdag gisteren: 62 procent van de kiezers koos voor lidmaatschap van de Europese Unie.

‘Engeland, Wales en Noord-Ierland zullen altijd onze nabije buren zijn. Maar we hebben duidelijk gezegd dat we de Europese Unie niet willen verlaten', sprak de Sturgeion.

'Schotland heeft een duidelijke, ondubbelzinnige stem laten horen om in de Europese Unie te blijven en ik verwelkom deze steun voor ons lidmaatschap van de EU.'

12:38 vrijdag 24 juni 2016

Johnson, die zijn grote rivaal en partijgenoot David Cameron enkele uren eerder zijn aftreden als premier hoorde aankondigen, repte tijdens zijn toespraak niet over het vacante leiderschap van de Conservatieve Partij. Het is een publiek geheim in Westminster dat hij zich warm loopt om Cameron op te volgen.

‘De Europese Unie was indertijd een nobel idee, maar het is niet langer het beste voor ons land’, zei Johnson. Het VK kan nu zijn eigen stem weer vinden als ‘een uitzonderlijke macht’.

Tegelijkertijd stak hij zijn hand uit naar de jongeren, waarvan een groot deel waarschijnlijk in de EU wilde blijven, en zegt dat hen een welvarender toekomst wacht, nu het VK de controle over het eigen land van de EU heeft teruggenomen.

Hij ziet naar eigen zeggen geen reden om artikel 50 van het Verdrag van Lissabon, dat de uittreding van een EU-lidstaat regelt, in werking te stellen. De leiders van de EU dringen juist aan op een snelle afscheidsprocedure.

12:26 vrijdag 24 juni 2016

De EU-leiders roepen Groot-Brittannië op om haast te maken met een uittreding. Eerder vandaag stelde de Britse premier Cameron nog dat er in oktober een nieuwe leider moet zijn, die het Brexit-proces zal begeleiden. Dat komt de EU te laat. In een statement lieten Donald Tusk (president van de Europese Raad), Martin Schulz (voorzitter van het Europees Parlement), Mark Rutte (voorzitter van de Europese Raad) en Jean-Claude Juncker (voorzitter van de Europese Commissie) de uittredingsbrief van Cameron eerder te willen zien. Ze willen zo snel mogelijk beginnen met de procedure, 'hoe pijnlijk dat ook kan zijn'.

Uit de brief:

'Van het Verenigd Koninkrijk verwachten we de beslissing van het Britse volk zo spoedig mogelijk uit te voeren, hoe pijnlijk de gebeurtenis ook worden zal. Iedere vertraging zal bijdragen aan onzekerheid. Er is regelgeving om dit op een ordentelijke wijze te begeleiden, artikel 50 van het verdrag van de Europese Unie voorziet ons van een procedure om de Unie te verlaten. Het Verenigd Koninkrijk blijft lid tot deze procedure ten einde is.

Er zal geen nieuwe onderhandeling plaatsvinden over de voorwaarden van het lidmaatschap van de Europese Unie. Wat betreft de betrekkingen tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU hopen we in de toekomst hechte bondgenoten te blijven.'

12:15 vrijdag 24 juni 2016

Boris Johnson begint zijn verklaring door te stellen dat hij het betreurt dat David Cameron terugtreedt en de uitspraak respecteert. ‘Een dappere en principiële man’, noemt hij de premier. Hij roemt Camerons dapperheid en het feit dat hij de Britten de kans heeft gegeven om zich uit te spreken over het lidmaatschap van de Europese Unie. Het was volgens Johnson 'goed en onvermijdelijk' dat het referendum georganiseerd werd.

‘Vandaag moeten alle politici de Britse mensen bedanken: zij hebben ons werk voor ons gedaan’, spreekt Johnson over de uitslag van het referendum.

Volgens de oud-burgemeester van Londen zal het VK niet minder verenigd of Europees zijn met deze uitkomst. 'We kunnen niet de rug afwenden van Europa. Maar we hebben er geen behoefte aan deel uit te maken van een federaal Europa geleid vanuit Brussel.'

'Boven alles kunnen we onze stem in de wereld terugvinden. Krachtig, liberaal, humaan en met een buitengewone kracht om het juiste te doen. Gisteren hebben de Britten zich uitgesproken voor democratie.'

12:08 vrijdag 24 juni 2016

De grote fracties in het Europees Parlement willen de tijd nemen om de kijken hoe het verder moet met de Europese Unie nu het Verenigd Koninkrijk ervoor heeft gekozen te vertrekken.

De Europese Volkspartij (EVP), de grootste politieke groep waar ook het CDA in zit, wil dat de onderhandelingen over het Britse vertrek binnen de deadline van twee jaar worden afgerond. 'Het Britse besluit veroorzaakt grote schade aan beide zijden. Europa heeft nu behoefte aan een periode van reflectie.'

De sociaaldemocratische groep, in grootte de tweede, reageerde geschokt op de enorme 'terugslag'. De partij wil de leiding nemen om Europa dichter bij zijn inwoners te brengen door een einde te maken aan het bezuinigingsbeleid.

De conservatieve groep, waar de Britse Tories toe behoren, wil de blik op de toekomst richten en hoopt op een koele en verstandige reactie van de EU-landen. 'We gaan door met onze missie om de EU te hervormen.'

De liberale fractie bepleit evenals de EVP dat Cameron artikel 50 direct activeert. 'De EU kan geen gijzelaar zijn van gehakketak rondom het Tory-leiderschap.'

De Europese Groenen zijn 'extreem teleurgesteld'. 'Maar dit mag niet het begin zijn van een domino-effect in de EU. Alle pro-Europese krachten moeten nu zelfkritisch zoeken naar een antwoord op de vraag waarom de kloof tussen burgers in Europa groeit. De Europese regeringen moeten nu samen een reactie formuleren die het vertrouwen in de EU vergroot.'

11:58 vrijdag 24 juni 2016

Verwacht wordt dat het gezicht van het Brexit-kamp Boris Johnson ieder moment een speech gaat geven. De ogen zijn op de oud-burgemeester van Londen gericht nu partijgenoot Cameron bekend heeft gemaakt dat hij in oktober afstand zal doen van zijn premierschap. Volg de toespraak via de livestream van Sky News.

11:50 vrijdag 24 juni 2016

Groot-Brittannië is niet het eerste land dat afstand doet van Europese samenwerking. In 1982 koos Groenland ervoor uit de Europese Economische Gemeenschap, de voorloper van de EU, te stappen. Het pooleiland was in 1973 lid geworden met de rest van Denemarken.

Groenland valt nu onder de 'landen en gebieden overzee', die een speciale band hebben met de EU, maar niet rechtstreeks onder de unie vallen. Dat zijn bijvoorbeeld ook Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Sint-Maarten en Sint-Eustatius. Wat de precieze status van het Verenigd Koninkrijk wordt, is nog onduidelijk en moet uitonderhandeld worden in Brussel.

11:29 vrijdag 24 juni 2016

Premier Cameron heeft vanmorgen in een speech zijn afscheid aangekondigd. Lees de vertaling van de gehele speech via deze link.

Ik heb geen blad voor de mond genomen, ik heb duidelijk gezegd dat ik denk dat Groot-Brittannië sterker, veiliger en beter af is binnen de Europese Unie en ik heb duidelijk gemaakt dat het referendum hierom ging, en om niets anders. Ook niet om de toekomst van politici, mijzelf inbegrepen.

Het Britse volk heeft echter een duidelijke beslissing genomen om een andere weg in te slaan, en daarom denk ik dat er nieuw leiderschap vereist is. Ik zal er als premier alles doen om het schip de komende weken en maanden op koers te houden, maar ik denk niet dat het verstandig is om aan te blijven als de kapitein die het schip naar de volgende bestemming zal sturen. Dit was geen gemakkelijke beslissing, maar ik geloof dat het in het landsbelang is om een periode van stabiliteit in te lasten, waarna de nieuwe benodigde leider zal aantreden.

11:19 vrijdag 24 juni 2016

In politiek Den Haag zal de discussie over het uitreden van Nederland uit de Europese Unie heviger losbarsten dan ooit, nu de Britten per referendum hebben gekozen voor een Brexit. Voor de flankpartijen komt een droom uit. PVV en SP lopen zich warm voor een Nexit of op z'n minst een referendum over een sterk afgeslankte EU. De middenpartijen reageren juist geschokt en onthutst.

'Hoera voor de Britten! Nu is het onze beurt. Tijd voor een Nederlands referendum!', twitterde Geert Wilders vanochtend om 06.22 uur als eerste. Louis Bontes en Joram van Klaveren van de afgesplitste partij Voor Nederland (VNL) volgden kort daarna. 'De Britten hebben met #Brexit de controle over hun land weer teruggepakt van Brussel. Fantastisch! Op naar een #nexit!', aldus Bontes.

Op de linkerflank reageert de SP verheugd, omdat dit de noodzaak van een andere EU aantoont: 'De EU moet op de schop. Minder Brussel, meer democratie', vindt SP-leider Emile Roemer. Lees het hele nieuwsbericht hier.

11:11 vrijdag 24 juni 2016

Bij het verlaten van zijn huis in Londen wordt oud-burgemeester Boris Johnson uitgejouwd. Hij was een van de voornaamste stemmen in het Brexit-debat en voerde campagne voor een vertrek uit de Europese Unie.

Verwacht wordt dat Johnson later vandaag met een verklaring komt.

11:09 vrijdag 24 juni 2016

Een online petitie die de Britse overheid oproept om een tweede Brexit-referendum uit te schrijven is zo populair, dat de website waarop de petitie kan worden ondertekend is bezweken onder de vele bezoekers. Als Brexit of Bremain met minder dan 60 procent wint en de opkomst lager dan 75 procent is, moet er een tweede referendum worden gehouden, zo luidt de tekst van de petitie.

Bij het referendum stemde uiteindelijk 51.9 procent vóor een Brexit en 48.1 procent tegen. De opkomst was 72.2 procent.

11:04 vrijdag 24 juni 2016

Persbureau ANP heeft de uitslagen door heel Groot-Brittannië verwerkt in onderstaande graphic.

10:59 vrijdag 24 juni 2016

'Eén eruit, nog 27 te gaan' juichen de Brexiteers en hun geloofsgenoten bij de PVV, Front National en de Vijf Sterrenbeweging in de rest van Europa. Voor hen is het Britse referendum het begin van het einde van de EU. Is de volgende Brexit de exit van Brussel? Luidt het Britse vertrek de val van de Unie in, zoals de val van de Muur de sloop van de Sovjet-Unie betekende? Lees de analyse van onze man in Brussel Marc Peeperkorn. (+)

10:47 vrijdag 24 juni 2016

Premier Mark Rutte is aangekomen in Brussel voor topoverleg over het Britse besluit de EU te verlaten. Daarbij is voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker aanwezig, evenals EU-president Donald Tusk en Martin Schulz, voorzitter van het Europees Parlement.

Het beraad begon om 10.30 uur. De leiders proberen een duidelijke reactie te formuleren op het Britse besluit. Tusk zei eerder op de ochtend dat de EU is voorbereid op deze uitkomst. Rutte schuift aan in zijn rol als tijdelijk EU-voorzitter en staat na de bijeenkomst de pers te woord.

Angela Merkel ontmoet haar partij en de leiders van het Duitse parlement om 11.30 om de gevolgen van de Brexit te bespreken. Naar verwachting komt ze een uur later met een verklaring. Vanmorgen heeft de Duitse bondskanselier al gesproken met haar Franse collega François Hollande. Van Hollande wordt ook voor het middaguur een verklaring verwacht.

10:41 vrijdag 24 juni 2016

De Amerikaanse presidentskandidaat Donald Trump vindt het een 'goede zaak' dat de Britten ervoor hebben gekozen om de EU te verlaten. 'Ze hebben hun land terugveroverd', zei de Republikein vrijdag vanaf zijn eigen golfresort Trump Turnberry in - nota bene - Schotland, omringd door doedelzakspelers.

10:31 vrijdag 24 juni 2016

De Schotse premier Nicola Sturgeon komt in de loop van de ochtend met een verklaring 'over de uitslag en de gevolgen voor Schotland'. In de aanloop naar het referendum werd gespeculeerd over een eventueel nieuw referendum over de onafhankelijkheid van Schotland.

In 2014 bogen de Schotten zich over de vraag of ze onderdeel wilden blijven van het Verenigd Koninkrijk of toch zelfstandig verder willen. Men koos toen voor het VK. De uitslag van het referendum van gisteren, 60 procent van de Schotten koos 'remain', kan daar verandering in brengen.

10:23 vrijdag 24 juni 2016

Vooral jonge Britten zijn voorstander van de Europese Unie, terwijl de 65+'ers juist graag vertrekken uit de EU. Dit is de conclusie die opiniepeiler YouGov trekt. De peiler zette het stemgedrag uiteen in vier leeftijdscategorieën:

18-24: 75% Remain
25-49: 56% Remain
50-64: 44% Remain
65+: 39% Remain

10:15 vrijdag 24 juni 2016

Minister Lilianne Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) wil op korte termijn overleg met het Nederlandse bedrijfsleven over de gevolgen van de brexit. Ploumen had hierover vrijdagochtend al contact met de voorzitter van de werkgeversorganisatie VNO-NCW, Hans de Boer, aldus een woordvoerder van Ploumen.

Na het nieuws over de Brexit zijn de Europese beurzen ingestort. De AEX opende vanmorgen 9 procent lager dan gisteren, ook de andere Europese beurzen openden flink in de min. Toch roept minister van Financiën en voorzitter van de Eurogroep Jeroen Dijsselbloem op tot rust. Het belangrijkste is volgens hem om nu economische en politieke stabiliteit te behouden in Europa. Hij spreekt over 'een nieuwe werkelijkheid die we moeten accepteren, wat we daar verder ook van vinden'.

10:05 vrijdag 24 juni 2016

Bij de wedkantoren is oud-burgemeester van Londen Boris Johnson favoriet om premier Cameron op te volgen. Johnson voerde de afgelopen maanden campagne voor een vertrek uit de Europese Unie.

Cameron kondigde dat hij in oktober zijn premierschap neerlegt. 'Ik ben er trots op dat ik dit land zes jaar heb geleid. Ik heb de campagne gevoerd op de enige manier die ik ken: met hoofd, hart en ziel', sprak hij bij de aankondiging van zijn afscheid.

10:00 vrijdag 24 juni 2016

Spanje wil graag een gedeelde soevereiniteit over de Britse enclave Gibraltar nu Groot-Brittannië uit de Europese Unie vertrekt. Dit stelt de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken Jose Manuel Garcia-Margallo. Gibraltar stemde gisteren met een overweldigende 94 procent voor lidmaatschap van de Europese Unie.

Nergens is de weerzin tegen een Brexit zo sterk als in Gibraltar, merkte onze correspondent Maartje Bakker toen ze er voor het referendum rondliep. Zonder EU vreest de Britse enclave uitgeleverd te worden aan Spanje. 'Het wordt een ramp.' (+)

09:54 vrijdag 24 juni 2016

Groot-Brittannië wacht de komende tijd 'economische beweeglijkheid'. Dat stelt de Bank of England in een verklaring. De bank zal 'niet aarzelen om extra maatregelen te nemen'. 'Het duurt een tijd voordat we nieuwe handelsbetrekkingen met Europa en de rest van de wereld hebben.'

09:47 vrijdag 24 juni 2016

Minister Jeanine Hennis van Defensie reageert op de Brexit met een citaat uit Harry Potter: 'onze keuzes hebben gevolgen'.

09:25 vrijdag 24 juni 2016

Premier Cameron trekt zijn conclusies uit de uitslag van het Brexit-referendum en stapt op. Dat heeft hij zojuist bekendgemaakt in een toespraak aan de Britse bevolking. 'Het Britse volk heeft een keuze gemaakt die om een nieuwe leider vraagt.'

'Ik heb de campagne gevoerd op de enige manier die ik ken: met hoofd, hart en ziel', aldus de premier. 'Ik ben er trots op dat ik dit land zes jaar heb geleid.' Cameron blijft de komende drie maanden, tot oktober, nog aan.

Lees hier meer.

09:20 vrijdag 24 juni 2016

Het vertrek van de Britten uit Europa heeft op de Europese beurzen een flinke schokgolf veroorzaakt. De beurzen openden met dieprode cijfers. De Amsterdamse AEX-index opende vrijdag 8,7 procent lager op 410,66 punten De graadmeters in Parijs en Frankfurt kelderden respectievelijk 8,3 en 8,6 procent.

De gevreesde 'zwarte vrijdag' is er dus gekomen. Lees hier meer.

09:13 vrijdag 24 juni 2016

Ook de Franse regering houdt een crisisberaad. Vrijdagmorgen zal er overlegd worden over 'de toekomst van Europa', aldus president Hollande. Hollande heeft nog niet persoonlijk op het vertrek van de Britten uit de EU gereageerd. De rechtse leider Marine le Pen wel: zij zegt dat het tijd is dat nu ook de Fransen een referendum gaan organiseren over een vertrek uit de EU.

09:03 vrijdag 24 juni 2016

De regering van België komt vrijdagmiddag bijeen voor een crisisberaad. Vicepremier en minister van Economie en Werk Kris Peeters had de crisisgroep met onder anderen de gouverneur van de Nationale Bank en topbestuurders uit het bedrijfsleven eerder deze week ingesteld om de regering te adviseren over de aanpak van een Brexit.

Het vertrek van het Verenigd Koninkrijk zou volgens verschillende studies een negatieve impact hebben op de Belgische economie van 0,5 procent van het bbp of 2,1 miljard euro en 12.000 banen kunnen kosten.

08:54 vrijdag 24 juni 2016

EU-president Donald Tusk heeft een persverklaring gegeven. 'Het is een historisch moment, maar geen moment voor hysterische reacties. We zijn hierop voorbereid. Ik heb hier de afgelopen dagen met alle EU-leiders over gesproken. We zijn vastberaden om de Europese Unie intact te houden.' Desalniettemin noemt hij het vertrek van de Britten 'ernstig en politiek dramatisch'. Volgende week tijdens de top van regeringsleiders zullen de overgebleven EU-landen reflecteren over hoe het verder moet, aldus Tusk.

08:36 vrijdag 24 juni 2016

Ook premier Rutte heeft gereageerd op de Brexit. Hij noemt het een 'teleurstellende uitkomst'. 'We moeten dit stap voor stap oplossen. Nu is het eerst aan David Cameron om te reageren. We moeten zorgen voor stabiliteit.' Rutte wijst erop dat de onvrede over Europa die heerst bij de Britten ook in Nederland aan de orde is. Maar volgens de premier is er in Nederland 'geen belangstelling' voor een referendum over een eventueel vertrek uit de EU.

08:26 vrijdag 24 juni 2016

Hoe gaat het nu verder? Dat premier Cameron aftreedt, lijkt onvermijdelijk. En volgens sommigen krijgen we vandaag een Black Friday. De Volkskrant zet in deze video de (mogelijke) gevolgen voor u op een rij.

08:08 vrijdag 24 juni 2016

Het is nu definitief: Groot-Brittannië breekt met de Europese Unie. Alle stemmen van het Brexit-referendum zijn geteld en het is duidelijk dat een meerderheid van de Britten uit de unie wil stappen.

17.410.742 Britten hebben voor een Brexit gestemd, 16.141.241 voor het lidmaatschap. De grote verliezers tot dusver zijn: Londen, jongeren, Cameron, de Schotten, het Pond, de EU, Labour Partij, opiniepeilers, gokkantoren en deskundigen.

08:00 vrijdag 24 juni 2016

De eerste reacties van ministers van Buitenlandse Zaken op de Brexit komen binnen. De Britse minister Philip Hammond laat weten dat Groot-Brittannië nu 'continuïteit en stabiliteit' nodig heeft. De Britse economie staat volgens hem nu 'een aantal grote uitdagingen' te wachten.

De Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault noemt de Brexit 'Triest voor Groot-Brittannië'. 'Europa zal doorgaan, maar het moet reageren om het vertrouwen van de bevolking terug te winnen.'

De Poolse minister van Buitenlandse Zaken Witold Waszczykowski zegt dat de Britse stem voor een vertrek uit de Europese Unie slecht nieuws is voor de EU en voor Polen. Het is volgens hem ook een signaal dat het 'concept van de EU' moet veranderen.

Uit politiek Den Haag komen zowel geschokte als verheugde reacties. 'Dit is een aardbeving.'

07:28 vrijdag 24 juni 2016

Met nog enkele districten te gaan, stonden de voorstanders van een vertrek rond 07.15 uur (Nederlandse tijd) op een totaal van 16.992.701 stemmen. EU-aanhangers hadden 15.812.943 stemmen. De opkomst bij het referendum lag op 72 procent van de Britse kiezers.

07:11 vrijdag 24 juni 2016

Het is definitief: 52 procent van de Britten heeft voor een Brexit gestemd. In de laatste distcricten die nog geteld moeten worden, zijn niet meer genoeg stemmen te vinden om de Brexit te voorkomen.

06:54 vrijdag 24 juni 2016

Topbrexiteers Boris Johnson en Michael Gove slijpen hun messen al. Overleggen hoe ze David Cameron kunnen wegkrijgen. De verwachting is dat de premier voor het openen van de financiele markten met een verklaring komt.

06:36 vrijdag 24 juni 2016

De Britse kiezer heeft gekozen: het Verenigd Koninkrijk stapt uit de Europese Unie. Wat zijn de gevolgen van deze stap voor de Britten en voor Europa? Lees het in deze analyse.

06:31 vrijdag 24 juni 2016

Geert Wilders en de PVV feliciteerden de Britten, vooruitlopend op het eindresultaat van het referendum, vrijdagochtend vroeg met het aanstaande vertrek uit de Europese Unie. 'Donderdag 23 juni gaat de geschiedenis in als Independence Day. De eurofiele elite is verslagen. Groot-Brittannië wijst Europa de weg naar de toekomst en de bevrijding. Het is nu tijd voor een nieuwe start, vertrouwend op eigen kracht en soevereiniteit. Ook in Nederland', laat de partij in een reactie weten.

Wilders wil met Nederland het Britse voorbeeld volgen. 'Wij willen weer de baas worden over ons eigen land, ons eigen geld, onze eigen grenzen en ons eigen immigratiebeleid. Als ik premier word, dan komt er ook hier in Nederland een referendum over het verlaten van de Europese Unie. Laat het Nederlandse volk spreken', aldus Wilders.

06:26 vrijdag 24 juni 2016

Ook al lijkt het Verenigd Koninkrijk af te stevenen op een vertrek uit de EU, Schotland en Noord-Ierland stemden voor behoud van het EU-lidmaatschap. De twijfel over hun plaats in het koninkrijk krijgt daardoor nieuw voedsel.

In Noord-Ierland koos ruim 55 procent van de kiezers voor 'Blijven'. In Schotland was dit percentage meer dan 60, aldus Alex Salmond, de voormalige premier van Schotland. In zijn land bleef de opkomst wel achter bij de rest van het Verenigd Koninkrijk. Deskundigen opperden vooraf al dat de Schotten, met de volksraadpleging over losmaking van het Verenigd Koninkrijk nog vers in het geheugen, wellicht wat 'referendummoe' zouden zijn.

Volgens de huidige Schotse eerste minister Nicola Sturgeon maakt de uitslag van het referendum 'duidelijk dat het volk van Schotland zijn toekomst ziet als onderdeel van de Europese Unie'. Ze ging nog niet zo ver op te roepen tot een nieuwe volksraadpleging over een onafhankelijk Schotland.

De voorman van de Iersgezinde Noord-Ierse partij Sinn Fein greep de vermoedelijke uitslag van het brexitreferendum donderdagnacht meteen aan om de plaats van Noord-Ierland in het koninkrijk aan de orde te stellen. Martin McGuinness wil de kiezers voorleggen of Noord-Ierland zich bij Ierland moet aansluiten, meldt de BBC.

06:21 vrijdag 24 juni 2016

Nu duidelijk is geworden dat het Verenigd Koninkrijk de EU verlaat, kelderen de koersen wereldwijd. De beurzen in het Verre Oosten gingen vrijdag, met nog enkele uren handel voor de boeg, scherp omlaag. Zo kelderde de Nikkei-index in Tokio ruim 7 procent.

De yen dikte flink in waarde aan ten opzichte van de dollar, nu verschillende Britse media de voorstanders van de brexit hebben aangewezen als winnaar van het referendum. Dat zette exporteurs flink lager. Zo daalden Honda en Toyota zo'n 10 procent en zakte Nissan 9 procent.

Ook bankaandelen zakten scherp. De Hang Seng in Hongkong speelde bijna 5 procent kwijt. De Britse bank HSBC, die daar een notering heeft, kelderde ruim 9 procent. Tata Steel ging in India 14 procent naar beneden.

05:45 vrijdag 24 juni 2016

Zowel Sky News als de BBC weten het zeker: Het Verenigd Koninkrijk heeft voor Brexit gestemd. Premier David Cameron heeft nog niet gereageerd. Voorafgaand aan het referendum werd vooral rekening gehouden met een Bremain, oftewel een meerderheid voor blijven.

05:30 vrijdag 24 juni 2016

Nu 262 van de 382 kiesdistricten geteld zijn, ziet het er steeds minder rooskleurig uit voor Bremain. Aanhangers van Brexit beginnen voorzichtig de overwinning te claimen.

05:20 vrijdag 24 juni 2016

Een analist van Britse zender Sky News voorspelt: 52 procent van de stemmen zal pro-Brexit zijn, 48 procent pro-Bremain.

De Britse pond is inmiddels 1,35659 dollar waard, de laagste prijs sinds september 1985.

05:09 vrijdag 24 juni 2016

Een kleine greep uit hoe er in Groot-Brittannië gestemd is:

Remain: Cambridge, Bristol, Manchester, Hackney (Londen), Ealing.
Leave: Bexley, Slough, Clacton, Doncaster, Durham, Canterbury, Nottingham, Plymouth, Birmingham, Wales.

05:03 vrijdag 24 juni 2016

200 van de 382 districten zijn geteld, ongeveer de helft van de stemmen. Het pro-Brexit kamp is hoopvol: er zijn momenteel meer stemmen voor een vertrek uit de EU geteld, dan tegen. 51,7 procent van de stemmers wil de EU achter zich laten.

Verschillende voorstanders van vertrek, waaornder UKIP-leider Nigel Farage, durven zich op Twitter uit te laten over een mogelijke overwinning. Volgens Farage moet premier David Cameron zijn ontslag aanbieden als Brexit een feit is. 23 juni wordt de nationale dag van de onafhankelijkheid in Groot-Brittanié, aldus Farage.

04:26 vrijdag 24 juni 2016

Het blijft spannend: nadat Remain op voorsprong stond dankzij Glasgow in Londen, heeft nu Brexit de koppositie weer overgenomen. De BBC heeft het over 51,1 procent van de stemmen als zijnde pro-Brexit.

04:12 vrijdag 24 juni 2016

Na het tellen van 100 districten (van de 382) staat Bremain op voorsprong. Groot is die niet: 51,07 procent tegenover 48,93, aldus CNN. In Londen is veel steun voor blijven en heeft dat gemeen met veel andere grote steden. De definitieve uitslag wordt pas na het ontbijt verwacht.

03:44 vrijdag 24 juni 2016

18 procent van de stemmen zijn geteld, meldt CNN. Nadat stemmen in Glasgow en Londen geteld zijn, neemt Remain de koppositie over van Leave. 51,07 van de stemmen die tot nu toe geteld werden zouden pro-EU zijn, 48,92 procent anti.

03:12 vrijdag 24 juni 2016

Nu in 19 van de 382 gebieden de stemmen geteld zijn, staat Brexit op een kleine voorsprong: 50,7 procent wil weg uit de EU. 49,3 procent vindt dat Groot-Brittannië moet blijven.

02:24 vrijdag 24 juni 2016

Het Britse pond sterling duikt diep onder de 1,50 dollar, in reactie op de uitslagen in Newcastle en Sunderland. Omstreeks middernacht werd voor een pond nog een waarde van 1,5009 dollar opgetekend, kort nadat de stembureaus gesloten waren. De grens van 1,50 dollar werd toen voor het eerst sinds december vorig jaar geslecht.

01:58 vrijdag 24 juni 2016

Swindon meldt zich, een van de meest onooglijke steden van Engeland (een deel van The Office speelde zich hier af). De Vertrekkers winnen ook hier, maar niet meer dan voorspeld. Na het Sunderland-resultaat heeft het pond zes procent in waarde verloren tegen de dollar. Op de BBC speculeert staatsrechtgeleerde Vernon Bogdanor, oud-docent van David Cameron, al over de Brexit-procedures.

01:47 vrijdag 24 juni 2016

Er gaan geruchten dat 83% van de kiezers in de Londense wijk Lewisham bij de Europese Unie wil blijven. Een beeld daagt op: Londen wil in de Europese Unie blijven, de rest van Engeland wil eruit. En de Schotten kan het matig interesseren.

01:21 vrijdag 24 juni 2016

Weer een opsteker voor de Brexiteers: Sunderland gaat massaal voor een Brexit. Liefst 61 procent van deze oude dokwerkersstad wil de Europese Unie verlaten, meer dan verwacht. De spanning stijgt. Ondertussen komen er ook berichten dat veel Schotten de stembus links hebben laten liggen.

01:12 vrijdag 24 juni 2016

Newcastle upon Tyne heeft de strijd van Sunderland gewonnen. Belangrijker: Blijf heeft hier maar een kleine zege geboekt, bij een opkomst van 68%. De verwachtingen waren dat Blijf hier ruimer zou winnen, mede door het hoge aantal studenten hier. Als dit de trend is, komt er een Brexit.

24:57 vrijdag 24 juni 2016

Het enige UKIP-parlementslid Douglas Carswell uit op de BBC zijn ergernis over de vluchtelingenposter van zijn baas Nigel Farage, een poster die veel commotie veroorzaakte. De woorden 'Breaking Point' stond bij een stroom van Syrische vluchtelingen. Bij een overwinning van Remain zal deze poster worden gezien als 'Breaking Point' in de campagne.

Volgens Carswell is er ook een toekomst voor UKIP als het referendum verloren wordt, maar dan moet de partij wel veranderen, minder hameren op immigratie. De oude scheidslijn links-rechts in de politiek is voorbij. Elders in Londen zegt Farage rekening te houden met een nederlaag, maar dat zou een verloren slag zijn in een oorlog die gewonnen wordt.

24:41 vrijdag 24 juni 2016

Eerste resultaat. De 20.000 inwoners van Gibraltar hebben zoals verwacht massaal voor Blijven gekozen. Liefst 94% stemde voor Remain, bij een opkomst van 84 procent.

De bewoners van de rots zijn bang dat de Spaanse regering lastig gaat doen aan de grens, die dagelijks door 10.000 mensen wordt gepasseerd. Binnen de EU kunnen de Spanjaarden niet al teveel doen, maar als de Britten eruit gaan, heeft Madrid meer mogelijkheden om de Britse kolonie te pesten en daarmee de aandacht af te leiden van de binnenlandse problemen. De linkse Brexiteer George Galloway vroeg zich in een tweet af hoe het bestaat dat de mensen op Gibraltar mochten meestemmen.

24:33 vrijdag 24 juni 2016

De grote held van de avond is 77-jarige BBC-presentator David Dimbleby. Deze nestor van de publieke omroep presenteerde in 1975 ook al het Britse referendum over lidmaatschap van de EEG. Ondanks zijn hoge leeftijd lijkt Dimbleby, wiens vader Richard eveneens een bekende BBC-presentator was, geen enkele moeite te hebben om de hele nacht door te gaan. Zijn geheim: honing eten.

24:22 vrijdag 24 juni 2016

The Sun zal morgenochtend openen met de woorden Brex Mad, de nadruk leggend op de chaos tijdens verkiezingsdag, veroorzaakt door wolkbreuken en een hoger dan verwachte opkomst. Er hoeft in het Verenigd Koninkrijk maar iets te gebeuren of de infrastructuur begeeft het, met name de spoorwegen. Het draagt bij tot het improvisatievermogen van de Britten, precies waar de Brexiteers op rekenen na een Brexit. Ze willen de zeeen op, zoeken naar handel in groeimarkten. Maar soms lijkt het land op een roestig schip, waarvan de onderdelen met touwtjes aan elkaar worden gehouden. Dat geldt in middels ook voor het Verenigd Koninkrijk zelf, een land dat uit elkaar aan het vallen is. Dit referendum zal dat benadrukken. De kloof tussen de Schotten en Engelsen groeit.

24:04 vrijdag 24 juni 2016

Met het openen van de Aziatische beurzen en de YouGov-peiling die gunstig uitviel voor het Bremain-kamp, is de pond ruim 1 procent gestegen sinds gisteren tot $1,50. Dat is het hoogste sinds december 2015.

24:02 vrijdag 24 juni 2016

Een Ipsos-MORI-peiling die woensdag en donderdag is uitgevoerd gaat uit van een uitslag van 54 procent voor het pro-EU-kamp. Eerder op de avond stelde peiler YouGov een uitslag van 52 procent voor het Remain-kamp te verwachten.

23:49 donderdag 23 juni 2016

Verslaggever Arie Elshout is in Manchester. Op straat is de verbroedering reeds toegeslagen, er werd vanmiddag gelachen en gedold. Zijn complete reportage kunt u hier lezen: 'We voelen ons niet veilig meer in ons eigen land' (+)

23:47 donderdag 23 juni 2016

De eerste uitslagen moeten nog binnen komen, maar Conservatieve kamerleden hebben massaal een Save Dave-brief getekend, een oproep aan David Cameron om ongeacht het resultaat aan te blijven. Tot de ondertekenaars behoren tachtig Brexiteers, onder wie de bewindslieden Chris Grayling, Priti Patel en John Whittingdale.

23:44 donderdag 23 juni 2016

Een woordvoerder van Leuve.eu, de campagne die het opneemt voor een Brexit, heeft de uitspraak van Nigel Farage dat Remain nipt gaat winnen, genuanceerd.

Volgens de Leave-spreekbuis heeft Farage tegen hem gezegd dat 'hij net als iedereen geen idee heeft over de uitslag van het referendum'.

Eerder op de avond heeft Farage het volgende tegen Sky News gezegd: 'Het is een buitengewone campagne geweest voor het referendum, de opkomst lijkt bijzonder hoog te worden en het lijkt erop dat Remain nipt gaat winnen. UKIP en ik gaan nergens heen en de partij zal alleen maar sterker worden in de toekomst.'

23:42 donderdag 23 juni 2016

Volgens onze overzeese correspondent Patrick van IJzendoorn woedt in Noordoost-Engeland momenteel een spannende stemmentelstrijd tussen de aartsrivalen Sunderland en Newcastle. Laatstgenoemde stad zag haar voetbalclub, Newcastle United, dit seizoen degraderen, terwijl Sunderland in de Premier League mocht blijven. Sindsdien aast Newcastle op revanche tegen de buren. Lukt dat enigszins door vanavond als eerste alle stemmen geteld te hebben?

23:38 donderdag 23 juni 2016

Opiniepeiler YouGov verwacht dat Groot-Brittannië in de Europese Unie blijft. 52 procent van de Britten wordt verwacht vóór lidmaatschap te hebben gestemd. 48 procent is voor uittreding uit de EU, aldus de voorspelling.

Een kanttekening moet gemaakt worden bij de peiling van YouGov. YouGov had het bijna juist bij het Schotse referendum en bij de Europese verkiezingen van 2014, maar vorig jaar zat het er flink naast bij de parlementsverkiezingen.

Euroscepticus en UKIP-leider Nigel Farage geeft op Sky News toe dat het er naar uit ziet dat het Verenigd Koninkrijk met hakken over de sloot lid zal blijven van de EU. 'Het is een buitengewone campagne geweest voor het referendum, de opkomst lijkt bijzonder hoog te worden en het lijkt erop dat Remain nipt gaat winnen. UKIP en ik gaan nergens heen en de partij zal alleen maar sterker worden in de toekomst.'

23:36 donderdag 23 juni 2016

Ook gisteren hielden we een liveblog bij, vanaf het openen tot het sluiten van de stembussen. Iets gemist? U kunt hier alles teruglezen.