Direct naar artikelinhoud

Financiële markten likken wonden na zwarte Brexit-vrijdag

'Zwarte vrijdag' op de financiële markten: honderden miljarden aan beurswaarde gingen in rook op na het Brexit-besluit. Was het een kortstondige paniekreactie of zal de neerwaartse trend zich voortzetten? Drie Brits-Nederlandse multinationals reageren vooralsnog terughoudend.

De Australische beurs liet een koersval zien nadat bekend wordt dat het Verenigd Koninkrijk voor een vertrek uit de EU heeft gestemd.Beeld reuters

Honderden miljarden euro's aan beurswaarde zijn vrijdag in rook opgegaan na het verrassende besluit van de Britten de Europese Unie te verlaten. Op wat al meteen 'zwarte vrijdag' werd genoemd kelderen de aandelenkoersen wereldwijd: van de Aziatische beurzen in de nacht tot de Europese beurzen bij opening vrijdagochtend en de Amerikaanse beurzen in de middag.  

De Britse munt verloor 10 procent aan waarde ten opzichte van de dollar. Ook de euro verzwakte licht ten opzichte van de dollar. Het pond moest daarnaast ook nog 7 procent op de euro toegeven. Gemeten in dollars was de Britse economie daardoor vrijdag voor het eerst kleiner dan de Franse.

Zwarte scenario: kredietcrisis 2.0

De huidige politieke chaos leidt tot economische chaos. Het vertrouwen in Groot-Brittannië en Europa stort ineen, omdat in andere landen eurosceptische partijen erin slagen toezeggingen voor exitreferenda te krijgen. Er ontstaat enorme angst voor besmetting en een eventuele Nexit, Swexit of Frexit.

Internationale beleggers keren zich af van Europa. Door deze massale kapitaalvlucht kelderen de koersen van het pond sterling en de euro. Vooral voor Groot-Brittannië pakt dat slecht uit. Het land kent al een tekort op de handelsbalans van 7 procent en moet zelfs bij het IMF voor steun aankloppen, net zoals eind jaren zeventig.

Op het vasteland wordt onder druk van populistische partijen in de sterke eurolanden de positie van Griekenland in de eurozone onhoudbaar. Na de zomer wordt besloten Griekenland geen nieuwe leningen meer te verstrekken. Daardoor exploderen de rentes in de andere Zuid-Europese landen, net als in Ierland, waarvan het lot sterk met dat van Groot-Brittannië is verbonden. Het voortbestaan van de eurozone komt weer in gevaar en nog wel op een moment dat de ECB 2.500 miljard aan opgekochte obligaties op de balans heeft staan.

De euro keldert en er ontstaan bankruns, net als bij de kredietcrisis in 2008. Regeringen zijn opnieuw gedwongen banken te nationaliseren: kredietcrisis 2.0 die zich onderscheidt van de eerste crisis doordat deze in Europa begint. De chaos wordt vergroot door het totale uiteenvallen van Groot-Brittannië. De Noord-Ieren die bij de EU willen blijven kiezen voor aansluiting bij Ierland en de Schotten worden onafhankelijk. De versnippering leidt tot een nieuwe internationale economische en monetaire crisis waarbij de eurolanden allemaal weer eigen munten zullen moeten invoeren, plus eigen, nationale regelgeving.

Schrale troost

In Azië kelderden de aandelenkoersen. De Nikkei-index in Japan verloor 8 procent, de Hang Seng in Hong Kong 5 procent. Japanse autofabrikanten die sterk afhankelijk zijn van export naar de EU en vaak assemblagefaciliteiten hebben in Groot-Brittannië zagen hun koersen met meer dan 10 procent dalen. Tata Steel, de moeder van het staalbedrijf in IJmuiden, daalde met 14 procent.

De financiële markten hadden geanticipeerd op een Bremain. Daardoor waren de aandelenkoersen de afgelopen week ook flink gestegen en was het pond sterling, de Britse munt, ook duurder geworden.

Voor de Britten is de enige schrale troost dat ze door de koersdaling van het pond beter kunnen concurreren op de exportmarkt. Ook is het land goedkoper geworden voor toeristen. Maar ze moeten nu zelf meer betalen voor de producten die ze uit het buitenland halen. Dominic Rossi van vermogensbeheerder Fidelity noemt een recessie in Groot-Brittannië onvermijdelijk.

'De werkloosheid zal oplopen en de consumptie dalen.' Ook Léon Cornelissen, hoofdeconoom van de Robeco Groep zegt: 'Voor de Britse economie is dit slecht nieuws.'

De zon komt op boven het financiële district in Londen.Beeld epa

Bizar: beurs Londen blijft nog beste overeind

De beurs in Amsterdam opende gisterochtend met een verlies van 8,7 procent. Aan het einde van de handelsdag was dat teruggelopen tot 5,7 procent. Het verlies in Amsterdam viel nog mee in vergelijking met dat in andere landen. De beurzen van Frankfurt en Parijs sloten met 8procent verlies. Milaan en Madrid daalden ruim 12 procent. Vooral de aandelen van banken en verzekeraars in de zuidelijke landen werden vele tientallen procenten minder waard: sommige koersen daalden tot 35 procent.

Nogal bizar was dat de beurs van Londen van alle Europese beurzen nog het beste overeind bleef. De Britse graadmeter FTSE-100 verloor slechts 3,2 procent. Rossi: 'De Britse index wordt gedomineerd door aandelen die weinig te maken hebben met de Britse economie. De kleinere beurzen geven een veel beter beeld van het gevolg van de Brexit en het lagere pond.'

Dat de beurzen in Zuid-Europa het zo slecht deden was een gevolg van nieuwe zorgen over een mogelijke eurocrisis als gevolg van de Brexit. Terwijl de tienjarige Duitse rente verder daalde tot -0,15 procent, steeg de Spaanse rente tot bijna 2 procent. Sinds 2014 is het verschil in rentestand tussen beide eurolanden niet zo groot geweest. De beurzen zijn bang voor een besmettingseffect nu het gevaarlijke precedent is geschapen van een land dat uit de EU treedt.

Rossi: 'Dit weekeinde gaan de Spanjaarden naar de stembus, in oktober de Italianen. Volgend jaar kiezen de Fransen een nieuwe president. Beleggers zullen deze stembusgangen met argusogen volgen, omdat ze door de Britse uitslag op het verkeerde been zijn gezet. De Brexit werd gezien als een uiterst onwaarschijnlijk scenario, maar er hangen nu dus meerdere van zulke 'zwarte zwanen' in de lucht.'

Zonnige scenario: zachte landing

Na drie nachtjes slaap en een weekeinde uitrusten en evalueren komen de financiële markten maandag tot het besef dat er eigenlijk geen reden is voor paniek. Op korte termijn verandert er in wezen niets. Bedrijven blijven produceren en handelaren verhandelen. En Groot-Brittannië blijft voorlopig in de EU. Nadat de eerste angst is weggeëbd, concentreert iedereen zich al weer op de volgende grote kwesties: Wie wordt president van de VS? Maakt de Chinese economie een harde of zachte landing?

In de loop van volgende week blijkt dat de Britten hoe dan ook hun marktpositie in Europa niet kwijt willen. De beoogde premier Boris Johnson en Nigel Farage matigen hun toon en trekken samen met de huidige regering op voor een soepele wisseling van de macht. Zij beseffen ook dat ze het land niet kunnen dichttimmeren. De Britten willen hun afzetmarkt in Europa niet kwijt. Ze zullen zichzelf niet in de voet schieten door tariefmuren op te trekken. Ook de positie van de City van Londen als het financiële centrum van Europa moet worden veiliggesteld. Nog meer dan voorheen wordt Groot-Brittannië de pleitbezorger van vrijhandel.

De overgebleven 27 EU-lidstaten committeren zich eensgezind aan de EU. De roep om nieuwe exitreferenda ebt weg. Tegelijkertijd wordt ook plechtig beloofd dat de eurozone Griekenland en andere zwakke landen niet in de steek laat, waardoor geen nieuwe eurocrisis oplaait. Als blijkt dat Johnson en Farage niet aan de hooggespannen verwachtingen kunnen voldoen, reageren de Britten teleurgesteld en verliezen ook populisten met gelijke beloften in andere landen steun.

Het pond sterling krabbelt op als de Britten geen haast blijken te maken om de afscheidingsprocedure te beginnen. De centrale banken weten door onopgemerkte interventies te voorkomen dat de valutakoersen te grote schommelingen maken. Ook de beurskoersen trekken weer wat aan doordat koopjesjagers hun kans zien. Uiteindelijk beïnvloedt de Brexit niet de winstgevendheid van bedrijven.

Azië

Cornelissen houdt rekening met het uiteenvallen van de EU: 'Dit is slecht voor het ondernemingsklimaat.' Maar ook Azië voelt de gevolgen van de Brexit al. Japan vreest dat beleggers nu massaal yens gaan kopen omdat ze uit de euro en het pond vluchten. De yen werd gisteren al fors duurder. China wil niet dat de dollar nog meer in waarde stijgt. Dat de financiële markten nu rekening houden met een nakende wereldcrisis bleek gister onder meer uit de daling van de olieprijs.