Waarom betaalt een expat veel minder belasting?

Als hoogopgeleide expats bij de Nederlandse chipmachinebouwer ASML komen werken, maken ze aanzienlijke kosten, tijdens en na de verhuizing. „Een dure huurwoning in de vrije sector is vaak de enige optie”, zegt ASML-woordvoerder Sander Hofman. „En kinderen die Engelstalig onderwijs willen volgen kunnen alleen naar de duurdere internationale school.”

Dat soort kosten vergoeden is volgens Hofman van „wezenlijk belang” om gewilde werknemers binnen te halen en Nederland aantrekkelijk te houden als vestigingsland voor buitenlandse bedrijven. Die compensatie krijgen ze ook, in de vorm van belastingvoordeel: expats betalen over 30 procent van hun inkomen geen belasting.

Als ze meer dan 36.889 euro per jaar verdienen worden ze gecompenseerd voor bijvoorbeeld taallessen, de verhuizing en reiskosten. De regeling is na WO IIbedacht, om oh zo gewilde Amerikaanse multinationals te lokken.

Bij ASML werken in Nederland 248 van de 8.500 werknemers met zo’n regeling. In heel Nederland zijn het er 52.000, voor het grootste deel managers, ingenieurs, it’ers en onderzoekers. Het scheelt de Belastingdienst op jaarbasis 700 miljoen euro aan inkomsten. Iets meer dan een kwart daarvan gaat naar een kleine groep expats met een inkomen van meer dan 200.000 euro per jaar.

Uit de lucht vallend percentage

Is zo’n belastingvoordeel de juiste manier om schaars talent binnen te hengelen? De Algemene Rekenkamer heeft er serieuze twijfels bij, schreef de controleur van overheidsuitgaven vorige week in een rapport. Talentvolle Nederlanders zouden verdrongen kunnen worden door goedkope expats, en wat is eigenlijk een ‘schaars talent’?

De Belastingdienst hanteert een inkomensgrens als belangrijkste voorwaarde: een salaris van 36.889 – ongeveer modaal – is nodig om een schaars talent te zijn. Dat is nergens op gebaseerd, volgens de Rekenkamer. Hetzelfde geldt voor de 30 procent inkomen waarover expats geen loonbelasting hoeven afdragen: het percentage komt uit de lucht vallen.

Bovendien, merkt de Rekenkamer op, zijn de baten van de regeling nooit onderzocht, evenmin als goedkopere manieren om Nederland aantrekkelijk als vestigingsland te maken.

Een meerderheid in de Tweede Kamer, waaronder regeringspartij PvdA, is voor aanpassing van de regeling, zeiden de partijen vorige week donderdag in een debat. Minister Dijsselbloem (Financiën, PvdA) wacht liever een evaluatie van zijn ministerie af.

Reactie minister Dijsselbloem op rapport Algemene Rekenkamer

Volgens bedrijven is het belastingvoordeel cruciaal om de strijd met de buitenlandse concurrentie aan te kunnen. „Je haalt de expats ermee binnen”, zegt Bert-Jan Woertman, directeur communicatie van bedrijventerrein High Tech Campus in Eindhoven, waar het wemelt van de expats. „Wij hebben mensen nodig uit allerlei technologische niches.”

Einde regeling reden voor vertrek

Nederlands talent verdringt de expats op zijn campus niet, volgens Woertman. „Je concurreert met het buitenland, Silicon Valley, Singapore. En in Nederland wordt te weinig opgeleid voor de vacatures die er zijn. De technische universiteiten groeien wel, maar in Aachen alleen studeren al meer mensen af dan aan onze drie TU’s samen.”

Het belastingvoordeel houdt talent aan deze kant van de oceaan, zegt de Indiase Kavitha Varathan van het Expat Spouses Initiative, dat echtgenotes van expats aan werk probeert te helpen. „De 30 procent maakt Nederland interessant in vergelijking met de VS of Canada. Anders is er een te groot verschil in salaris.”

Is het risico dat expats zonder het belastingvoordeel vertrekken of niet komen echt zo groot? Varathan merkt van wel. Als de regeling na maximaal acht jaar ophoudt is dat voor veel expats in haar netwerk reden om te vertrekken. Wicher Harmsen van hightech softwareontwikkelaar Profit Consulting in Eindhoven beaamt dat: „Werknemers raken gewend aan een hoog nettosalaris”, zegt hij. „Als het afloopt vragen ze om loonsverhoging.”

‘Battle for brains’

Wereldwijd is Nederland niet het meest attractieve land voor expats, zegt Otto Raspe van het Planbureau voor de Leefomgeving. Hij deed onderzoek naar buitenlandse kenniswerkers, hoogopgeleide immigranten. In zijn onderzoek vergeleek hij Nederland met het OESO-gemiddelde. Nederland bleek iets onder het gemiddelde te presteren. „De positie van de Nederlandse economie rechtvaardigt een hogere positie.”

De populairste expatgemeenten…

Maar de vraag is of aantrekkelijker zijn voor expats zorgt voor een beter presterende economie. Volgens Raspe moet de de ‘battle for brains’ niet overschat worden. „Kennismigranten zijn iets vaker werkloos en werken niet per se op terreinen waar vaardige werknemers schaars zijn, zoals technische beroepen. Als je kijkt naar het aanbod van hoogopgeleide immigranten zijn zij in vergelijking met Nederlanders goed, maar niet uitzonderlijk goed.”