Dit is de man die de Franse premier op de knieën dwingt

"We zijn vastberaden", schalde Martinez' rokersstem ook gisterochtend weer door het radionieuws. "Als de werknemers het ermee eens zijn, dan blijven we mobiliseren en zal het protest zich verder uitbreiden." Anders gezegd: zolang Manuel Valls zijn op flexibilisering mikkende arbeidswet niet inslikt, trekt Martinez zijn troepen niet terug.

Philippe Martinez, begin vorig jaar met een Noord-Koreaanse score verkozen tot secretaris-generaal van de Confédération Générale du Travail (CGT), draait zijn hand niet om voor een algehele escalatie. 's Mans opmars begon enkele maanden geleden met een reeks betogingen, daarna werd er gestaakt, sinds vorige week bezet zijn basis de grootste olieraffinaderijen. Als het moet, zo maakte de CGT dinsdag bekend, zal ze ook kerncentrales platleggen en kunnen de Fransen het licht doven.

Alsof er nog twijfel mogelijk was: Martinez (55) is een onzachte jongen. Dat de grotere, christelijke vakbond CFDT de wet-El Khomry inmiddels wel steunt, en dat de concurrerende Forces Ouvrières (FO) openlijk afstand nemen van Martinez' methodes, deert hem geenszins. "Zeventig procent van de Fransen is tegen de nieuwe wet," beukt hij erin, "contre!".

Een argument dat volstaat om de blokkades te legitimeren, zegt hij. De kritiek dat twee derde van de burgers zijn acties verwerpt en zich gegijzeld voelt, glijdt probleemloos van hem af. Radicaal is hij, nors ook, geen heer van tierelantijntjes. Zolang Martinez de even hardleerse Valls niet klein krijgt, óók van Spaanse huize, wil hij zich niet gewonnen geven. Philippe Martinez loopt warm voor een uitputtingsslag, het wordt hijzelf of de premier.

Stalinistisch

Toch is Valls in de eerste plaats het conjuncturele middel, en ligt Martinez' reële doel elders: hem is het erom te doen de CGT, de kleinste van Frankrijks historische bonden, nieuwe slagkracht te verlenen door de basis nauwer te betrekken.

Dat was tot voor kort wel even anders: de apparatsjik die Martinez voorging, Thierry Lepaon, had het flink bont gemaakt met de renovatie van zijn appartement en kantoor, kostprijs 60.000 euro. De verontwaardiging was groot. Al jaren slonk bovendien het ledenaantal van het CGT. Wie bijdroeg was vaak allang gepensioneerd, het roer moest ferm om.

Geen communicatiebureau voor deze Martinez: aan de montageband bij Renault kenden ze hem al te goed. Niet voor niets had hij het tot leider van de metallurgische centrale geschopt, net zoals zijn levensgezellin Nathalie Gamiochipi de federatie CGT-gezondheid trok. Verwacht werd Martinez in 2015 niet, verkozen wel - al dan niet met de hulp van zijn Walesa-achtige snor, die hij eerder nooit gedragen had.

"Stalinistisch," zo noemen zijn tegenstanders hem, "rood tot op het bot" ook, of nog, een mol van de Franse communisten, die de breuk tussen zichzelf en 'hun' vakbond, tien jaar geleden, nog altijd niet verwerkt hebben.

Hoewel Martinez ontkent dat hij lid is van de PCF, de formatie van wijlen de orthodoxe Moskou-vriend Georges Marchais, steekt hij niet onder stoelen of banken dat hij weinig op heeft met de PS, nog minder met de sociaal-democratie. Integendeel, insiders schrijven Martinez een hoog Goodbye Lenin-kaliber toe, een kerel met heimwee.

En toch: anders dan zijn stijl doet vermoeden, meer ook dan zijn woede-uitbarstingen prijsgeven, zou achter Philippe Martinez een complex strateeg schuilgaan die, als puntje bij paaltje komt, water bij de wijn kan doen.

"A voir", denken miljoenen Fransen nu, want dit is hun eerste kennismaking met de CGT'er. Zo weinig gaf Martinez over zichzelf bloot dat hij tot voor kort niet eens over een Wikipedia-pagina beschikte. In de pers werd hij zowaar als 'mysterieus' bestempeld.

Dat laatste valt wel mee. De nieuwste luis in de pels van de Franse regering werd geboren in de westelijke banlieue van Parijs, in een Spaans-republikeinse familie die voor generalísimo Franco was gevlucht. Op zijn 20ste begon hij te werken bij Renault, in Boulogne-Billancourt, waar hij tot vandaag als technicus op de rol staat. Zijn eerste grote strijd voert hem naar België, waar in 1997 Renault-Vilvoorde de deuren sloot. Sindsdien was zijn klim naar de top sluipend maar gestaag.

Twee kinderen heeft le soldat Martinez, rijden doet hij in een oude Scenic, een uurwerk draagt hij nooit, das en pak nog minder. Anders dan Valls spreekt Martinez geen Spaans meer, al supportert ook hij voor FC Barcelona en voetbalt hij al 40 jaar.

Dat de liefde voor het balspel vakbonds- en regeringsleider echter dichter bij elkaar brengt, lijkt twijfelachtig, EK of niet.