Alles of niets voor Franse vakcentrale
In protest tegen de omstreden arbeidswet kiest vakcentrale CGT een radicale koers: het land moet plat. De strategie van iemand die terrein verliest. Toch staat de regering-Valls onder zware druk.
Het oproer is voelbaar, midden in Parijs. Voor het Total-station aan de boulevard de la Villette staat een rij van honderd meter. Autoverkoper Mario Caldaras (38) heeft er een half uur over gedaan om de pomp te bereiken. 'Ik ben al voor niks bij vijf andere stations geweest', zegt hij. 'Dat verwacht je toch in een derdewereldland, niet in Parijs?'
Toch is de hoofdstad nog gezegend. In Bretagne en Normandië stonden mensen uren in de rij om hun tank te vullen. In sommige departementen is de brandstof op rantsoen, 20 liter per auto. Op andere plaatsen mag je maar voor 15 of 30 euro tanken, vooraf te betalen. Door stakingen liggen zes van de acht olieraffinaderijen stil, twee werken op halve kracht. Bovendien is 5 procent van alle brandstofdepots geblokkeerd. Daardoor zit naar schatting 25 procent van de tankstations geheel of gedeeltelijk zonder brandstof. Bij de overige is het vaak razend druk, ook omdat veel mensen preventief tanken. 'Mijn tank is nog maar half leeg', zegt de chauffeur van een busje voor gehandicapte kinderen. 'Maar ik wil de problemen voor zijn. Ik kan die kinderen toch moeilijk laten staan.'
De radicale vakcentrale Confédération générale du travail (CGT) wil de regering-Valls dwingen haar omstreden arbeidswet in te trekken. Daarom moet het land plat. Vanaf volgende week donderdag wordt voor onbepaalde tijd gestaakt bij de Parijse metro. Ook bij de spoorwegen en op de vliegvelden zijn acties aangekondigd.
Klassieke krachtmeting
Het is een klassieke krachtmeting tussen de CGT en de Franse regering. De radicale CGT, voortgekomen uit het communisme, is machtig in sectoren waar een staking pijn doet, zoals energie en transport. Maar de positie van de vakcentrale is de afgelopen jaren verzwakt. De gematigde rivaal CFDT heeft inmiddels meer leden. Bovendien heeft de CGT een ernstige bestuurscrisis achter de rug. Voorzitter Thierry Lepaon moest opstappen nadat hij zijn appartement voor 100 duizend euro had laten verbouwen op kosten van de bond. Zijn opvolger, de besnorde Philippe Martinez, kiest voor radicalisering om de CGT nieuw elan te geven.
Het is de CGT nog niet gelukt de massa te mobiliseren tegen de arbeidswet. Vorige week demonstreerden tussen de 138 duizend (volgens de autoriteiten) en 400 duizend (volgens de vakbonden) mensen tegen de wet, een schijntje vergeleken bij de miljoenen die de straat op gaan als Frankrijk zich echt ergens druk over maakt. Ook de deelname aan stakingen is matig. Vandaag staken de spoorwegen, maar waarschijnlijk zullen 3 op de 4 TGV's gewoon rijden.
De CGT stond voor een keuze, zei vakbondhistoricus Stéphane Sirot: de beweging laten verpieteren of de inzet verhogen. Volgens econoom Bernard Vivier wil de CGT laten zien dat zij nog meetelt. 'Het is de strategie van iemand die terrein verliest en agressief wordt', zei hij in Le Figaro. 'De CGT speelt alles of niets', schreef Libération. Die strategie is riskant. Als de vakcentrale onvoldoende stakers en demonstranten op de been brengt, lijdt zij gezichtsverlies. Ook dreigt zij de sympathie van de publieke opinie te verspelen.
Zware druk
De regering-Valls zegt geen duimbreed te zullen wijken. Enkele blokkades van brandstofdepots zijn al opgebroken door ordetroepen. Zo nodig zal de regering de strategische reserve aanspreken, de noodvoorraad aan brandstof waarop Frankrijk twee maanden kan draaien. Dat gebeurde voor de laatste keer onder Sarkozy, in 2010.
Toch staat de regering, die weinig gezag heeft en niet bekend staat om haar grote politieke handigheid, onder zware druk. Als zij de arbeidswet zou intrekken, zou zij definitief bewijzen niet tot hervormen in staat te zijn. Maar als ze al te hardhandig ingrijpt, zou het kwakkelende verzet tegen de arbeidswet een tweede adem kunnen krijgen.
Europees kampioenschap voetbal
Bovendien begint op 10 juni het Europees kampioenschap voetbal, waarmee president Hollande Frankrijk wilde presenteren als een land waar het beter gaat, na de aanslagen en de economische malheur van de afgelopen jaren. In plaats daarvan dreigen bezoekers nu te worden geconfronteerd met stakende metrobestuurders, geannuleerde vluchten en beelden van grimmige vakbondslieden die autobanden in brand steken voor de poort van geblokkeerde brandstofdepots.
In de rij voor benzine aan de boulevard de la Villette in Parijs zijn de meningen verdeeld. 'De CGT neemt ons allemaal in gijzeling', zegt politieman Aurélien (28). Maar veel Fransen hebben een groot respect voor protest. 'Ik begrijp de stakers wel. Je moet toch voor je rechten opkomen', zegt huisvrouw Elisabetta Caldaras (36). 'Gewone mensen werken van 's morgen vroeg tot 's avonds laat voor een karig loontje, terwijl de rijken steeds rijker worden. Het geld verpest alles. Alleen treffen deze acties ook burgers die er niets mee te maken hebben.'
Bezoekers dreigen te worden geconfronteerd met stakende metrobestuurders en geannuleerde vluchten
Geschiedenis van grootscheepse protesten
Mei 1968 De legendarische revolte van studenten en arbeiders. Naar schatting 5 miljoen mensen gaan in staking. Regering en vakbonden sluiten een akkoord: het minimumloon gaat 35 procent omhoog, de overige lonen 10 procent. In eerste instantie vinden veel stakers dat niet genoeg.
November 1995 Op 15 november kondigt premier Juppé een de facto verhoging van de pensioenleeftijd met 2,5 jaar aan. Op 12 december demonstreren 1- (volgens de autoriteiten) tot 2 miljoen (volgens de vakbonden) Fransen. Gestaakt wordt onder meer bij de metro, de spoorwegen, de post en France Telecom. Op 15 december laat Juppé zijn plan varen. De herinnering aan het oproer van 1995 heeft de huidige generatie politici sterk beïnvloed.
Voorjaar 2006 In januari kondigt premier De Villepin een hervorming van de arbeidsmarkt aan. Jonge werknemers krijgen een proeftijd van twee jaar, zodat werkgevers minder huiverig zullen zijn om jongeren in dienst te nemen. Jongeren worden hiermee overgeleverd aan de willekeur van de patrons, protesteren vakbonden en jongerenorganisaties. Er volgen maanden van staking en demonstraties, die op hun hoogtepunt 1- (autoriteiten) tot 3 miljoen (bonden) mensen trekken. Begin april geeft De Villepin zijn plan op.
Maart-november 2010 President Sarkozy wil de pensioenleeftijd verhogen van 60 naar 62 jaar. Ook nu wordt gedemonstreerd door 1- tot 3 miljoen mensen. In oktober staken ook de olieraffinaderijen en komt ongeveer een derde van de tankstations droog te staan. Toch gaat de verhoging van de pensioenleeftijd door.