'President Trump': wen er maar vast aan

Het ongeloof dat het ooit zo ver zou komen is inmiddels achterhaald door het ongeloof dat de man wèrkelijk de verkiezingen zou kunnen winnen. "De volgende president van de Verenigde Staten is een vrouw", twitterden sommigen met voorbarige voldoening.

Ik ben daar minder zeker van. Niet omdat ik verwacht dat het enthousiasme voor Trump groter zou kunnen worden dan voor Clinton. Maar omdat de afkeer van de laatste bij een flink deel van het electoraat een grotere doorslag zou kunnen geven dan ontsteltenis over de eerste. Zoals het er nu naar uitziet dreigen de presidentsverkiezingen minder beslist te worden door stemmen vóór de ene kandidaat dan door stemmen tégen de andere.

Ik voel die verwarring in mijn eigen gemoed. Hillary Clinton is mij nooit erg sympathiek geweest, maar ik neem alle feministische bigotterie graag op de koop toe wanneer zij en niet 'The Donald' het Witte Huis zal betreden. Dan bekijk ik een wervingsfilmpje uit het democratische kamp waarin een hele reeks republikeinen verklaart hoe krankjorem, megalomaan en incompetent Trump wel niet is, zie onder hen een hoofdschuddende Jeb Bush en denk onwillekeurig: "Wat een aangename, beschaafde, presidentiële kandidaat was dat geweest!" Had iemand me dat een jaar geleden voorspeld, ik zou hem voor gek hebben verklaard.

Een grote proletarische revolutie
Zo dreigen deze presidentsverkiezingen uit te lopen op een herwaardering aller waarden waarbij Nietzsches schim verbleekt. Alles wat doorging voor solide gaat op in rook: niet Nietzsche maar Marx schreef dat. Voor de Republikeinse Partij is dat een omineus teken. Niet op de linker- maar op de rechtervleugel van het politieke spectrum is een grote proletarische revolutie uitgebroken - en die kan wel eens gewelddadiger uitpakken dan wat de Grand Old Party kan verdragen.

Of je daarmee gelukkig moet zijn is een andere vraag. Gemakkelijk duiken oude spoken op. Na Frankrijk en België, vervolgens Nederland, dan Duitsland en zelfs Engeland, begint nu ook de VS te vrezen voor bedreiging van de democratie door wat diezelfde democratie teweeg kan brengen. Of het werkelijk zo'n vaart zal lopen, weet ik niet. De onstuitbare opmars van Donald Trump mag dan ongehoord zijn, iets bekends klinkt er vanuit mijn herinnering wel in mee.

Een tweederangs-acteur
Ook toen in het begin van de jaren '80 Ronald Reagan president werd, zag menigeen de apocalyps al naderen. Een tweederangs-acteur die vrijwel nooit buiten de VS geweest was, die zijn filmrollen verwarde met de werkelijkheid en er geen geheim van maakte de Sovjet-Unie als het 'rijk van het kwaad' te beschouwen: hoe schrikwekkend was de gedachte dat zíjn hand naast die van de rode knop kwam te liggen.

Het pakte allemaal anders uit. Economisch brak Reagan ruw met de jaren zeventig en dat beviel menigeen maar matig. Maar juist hij initieerde de dooi in de betrekkingen met de Sovjet-Unie, zoals een andere anti-communistische houwdegen dat eerder met China had gedaan. Bij de dood van Nancy Reagan leek het onlangs óók in de Europese kranten alsof de wereld nooit een welvarender en gelukkiger tijd had gekend.

Tekst loopt door onder foto.

Trump is Reagan niet - al was het maar omdat hij, anders dan de voormalige gouverneur van Californië, geen enkele politieke ervaring heeft. Maar ook nu is het te vroeg voor ondergangsfantasieën. In een aangenaam nuchter artikel betoogde Charles Groenhuijsen deze week in NRC-Handelsblad dat óók met een Trump in het Witte Huis de hemel niet naar beneden valt. De extreme verkiezingsretoriek smelt vanzelf wel weg en ook Trump zal - net als Obama - moeten merken dat de macht van een president door het parlement gevoelig kan worden beknot.

Een teleurstellende, onthutsende ervaring, een breuk in stijl of zelfs de afbraak van iedere 'stijl': dat alles zal 'The Donald' als president ongetwijfeld betekenen. Maar vermoedelijk zal de Republikeinse Partij tenslotte de grootste verliezer blijken. Bezweken onder haar eigen tegenstellingen zou ze wel eens kunnen verdwijnen als machtsfactor van betekenis. Of wat daarvoor in de plaats komt wenselijker zal zijn, is een andere vraag.

Misschien komt het nooit zover, maar we kunnen ons er beter wel op voorbereiden. 'President Trump': wen er maar vast aan. Dan kan het altijd nog meevallen.