Patrick Kluivert: hoe een verguisd natuurtalent een nieuw voetballeven kreeg

Hij is nog altijd de topscorer aller tijden van het Nederlands elftal maar tot een feestelijk afscheid van de Oranjefans is het tot op heden niet gekomen. Meer dan acht jaar geleden droeg hij voor het laatst het shirt van de nationale ploeg, ruim vier jaar geleden mocht hij nog wel eens een balletje meetrappen bij zijn laatste club, het Franse Lille.

Er zijn voetballers met een bescheidener staat van dienst dan Patrick Kluivert (40 doelpunten in 79 interlands) die wél met alle egards zijn uitgeluid. Zou het kunnen dat er iets aan hem kleeft?

Vroeger, als spits, kleefden er altijd verdedigers aan hem. Er is iets blijven plakken uit die tijd, zoveel is wel zeker.

Weinig voetballers die zo zijn uitgejouwd, ook door het eigen publiek. Zelfs door dat doorgaans brave Oranjelegioen. Hij heette een losbol te zijn, een flierefluiter, behept met sterallures, een onverbeterlijke patjepeeër. Dat zijn dan nog de 'zachte' kwalificaties. Hij werd ook voor 'moordenaar' en 'verkrachter' uitgemaakt. Niet alleen vanaf de tribune, ook op het veld.

'Wonderlijke prijzen'

Hij won wonderlijke 'prijzen'. Bij de verkiezing van ergste Nederlander aller tijden van HP/De Tijd (2004) eindigde hij als vierde. Een jaartje voetballen in Engeland leverde de bijnaam Nightclub Patrick op, benevens de tweede plaats bij de Guardian-verkiezing van slechtste speler van het seizoen.

Het moet haast wel of de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond zat in de maag met Patrick Kluivert, voormalig soldaat van Oranje. Ho, ho, dat ligt helemaal anders, verklaart die bond het uitblijven van een publiek eerbetoon. Het was lang onduidelijk of Kluivert, nog altijd maar 36, wel of niet officieel als voetballer was gestopt.

De omissie wordt nu goedgemaakt. Sterker, die is deels al goedgemaakt. Ook al is hij dus al jaren geleden met voetballen gestopt, met enige verbeelding kunnen we zeggen dat we een nieuwe hattrick van Patrick beleven.

Sinds kort is hij in dienst van de KNVB, als assistent van bondscoach Louis van Gaal. Op instigatie van de voetbalbond is hij onlangs benoemd tot ambassadeur van de finale van de Europa League - de finale van dat toernooi wordt in mei volgend jaar in Amsterdam gespeeld. En dat afscheid van het Oranjepubliek komt er ook. Volgende maand rond de oefenwedstrijd tegen Duitsland.

De jongensachtige lach is terug op het gelaat van Patrick Kluivert. Als vanzelf gaan de gedachten terug naar mei 1995 toen hij als 18-jarige met een puntertje Ajax de winst in de Champions League bezorgde. Plots heeft hij de wind weer in de rug. Deze week mag het trainingspak van het Nederlands elftal weer aan. Vrijdag wacht de WK-kwalificatiewedstrijd tegen Andorra, vier dagen later is Roemenië de tegenstander.

Om het belaste verleden af te schudden moet het dan ook maar gebeuren dat een van de huidige spitsen van Oranje het eens flink op de heupen krijgt. Klaas Jan Huntelaar staat nu op 33 doelpunten in het Oranjeshirt. Nog acht te gaan (zo indrukwekkend is de tegenstand niet in de kwalificatiepoule) en Kluivert is uit de recordboeken. Kan hij daar ook niet meer mee koketteren.

Daar is ie weer, die negatieve insteek, moppert de naaste omgeving.

Goeiigheid zelve

Patrick Kluivert is de goeiigheid zelve, staat zich helemaal niet voor op wat hij in het verleden heeft gepresteerd. 'Afgunst is hem vreemd', verzekert Paul Foortse, een fiscalist die hem jarenlang bijstond als adviseur en overigens ook getuige was bij het tweede huwelijk. 'Zijn imago correspondeert totaal niet met zijn identiteit', vindt bondscoach Louis van Gaal. 'Ik kan het weten want ik heb hetzelfde probleem.'

Zit Oranje's perschef Kees Jansma met zijn echtgenote ergens een hapje te eten, komt de familie-Kluivert het restaurant binnen. 'Goh, wat een beschaafde man', concludeert mevrouw Jansma na haar eerste kennismaking.

Met dank aan Van Gaal, wiens loopbaan op vitale momenten steeds zijn pad kruiste, is Patrick Kluivert weer in beeld. Naast assistent-bondscoach is hij trainer/coach van de beloften van FC Twente. Met die ploeg werd hij vorig jaar kampioen. En net als bij zijn leermeester reikt de ambitie ver. Nee, die buitenlandse topclub klopt nog wel eens aan.

Blijf maar lekker dromen, schampert een ander deel van de omgeving. Bij veel voetbaljournalisten gaat het er niet in dat er mogelijk een tweede, grootse loopbaan in het verschiet ligt voor Patrick Kluivert. Hij een toptrainer? Te ongedisciplineerd, te weinig communicatief. Als er al sprake is van enig didactisch talent, dan heeft hij dat goed weten te verstoppen.

Lang heeft Kluivert zich voorgenomen om na zijn voetballoopbaan 'in de anonimiteit te verdwijnen'. Zo verwoordt hij het althans zelf in zijn in 2006 uitgekomen autobiografie. Een voetballer die al op zijn 29ste een autobiografie het licht doet zien, flirt op zijn minst met die anonimiteit. Het leven was kennelijk erg vroeg af.

Had hij nooit moeten doen, blikken nu vertrouwelingen terug op het uitkomen van dat boekje - dat juist bedoeld was om schoon schip te maken met het verleden.

Eind 1995, nog maar 19 jaar oud, veroorzaakt de roekeloos rijdende Kluivert in Amsterdam-Noord een verkeersongeval dat schouwburgdirecteur Martin Putman het leven kost. Hij krijgt een taakstraf en raakt amper een jaar later wederom in opspraak. Nu vanwege een nooit bewezen groepsverkrachting. Hij is publiek bezit en weet zich vanaf dan permanent gevolgd door de roddelpers.

Om in voetbaltermen te spreken: een 'neusje voor de 16' heeft hij altijd behouden en met zijn doelpunten doet hij de kritiek enigszins verstommen. De intuïtie schiet anderzijds ook ruimschoots tekort. Er komen verkeerde vriendjes op het toneel, hij gaat zich teveel te buiten aan extravagant gedrag. 'Ruiken' dat een deel van de buitenwacht zijn verleden niet zomaar laat rusten, gaat hem niet goed af.

De autobiografie verschijnt op een moment dat het sportieve afglijden is begonnen. Het boek is voor alles bedoeld als charmeoffensief. Het tegenovergestelde gebeurt. De roddelpers neemt de gelegenheid te baat om nog eens lekker te wroeten in Kluiverts privéleven (hij is dan net gescheiden). Een genadeloos tv-interview door Wilfried de Jong over het door hemzelf weer opgerakelde dodelijke verkeersongeval doet de rest.

'In dit wereldje raak je heel moeilijk van een etiket af', vindt Wiljan Vloet, die hem twee jaar geleden als assistent-trainer bij NEC binnenhaalde. Een voetballer van 18 is opeens publiek bezit, doet een aantal 'domme dingen' en is meteen gebrandmerkt voor het leven. Iedereen weet ook zo goed dat hij een geldwolf is, moppert Vloet. Bij NEC ging hij onbezoldigd aan de slag.

Vloet heeft hem juist leren kennen als een 'ontwapenend eerlijk persoon', ernstig gedreven om te slagen als trainer/coach. Jonge spelers die een poster van hem boven hun bed hadden hangen, hangen nu aan zijn lippen. De vermeende losbol is heel serieus bezig met een nieuw voetballeven. Op wat hij in het vorige heeft gepresteerd, blikt Kluivert liever niet terug.

Maar dan. Het grote publiek. Johan Derksen hoeft maar één keer op televisie te reppen van 'de massaverkrachter', en hupsakee, daar gaan we weer.

Op zoek naar wat maakt dat Kluivert er bij velen niet goed op staat, gaf Derksens kompaan bij het tv-programma Voetbal International, René van der Gijp, in 2006 in KRO's Profiel een meer afgewogen oordeel. 'Het is hem allemaal komen aanwaaien en dat maakt je in Nederland niet op voorhand populair', zei Van der Gijp. 'In dit land houden we van zwoegers. Kluivert beschikt over zoveel natuurtalent dat je denkt dat het hem allemaal een rotzorg zal wezen.'

Goedlachs

Daar zit wel wat in, vinden intimi. Kijk alleen al naar zijn lichaamstaal. Als voetballer liep hij immer rechtop, met de borst vooruit. Oogde arrogant. En hij is nu eenmaal goedlachs. Wekt de indruk niet serieus met het vak bezig te zijn. Nu hij aan het begin van een trainersloopbaan staat hoor je die geluiden weer, weet adviseur Paul Foortse.

'Kom zeg, alsof Van Gaal expres iemand bij het Nederlands elftal betrekt die toch niets heeft in te brengen. Het is geen sociale instelling. Van Gaal is niet van de cadeautjes', zegt Foortse.

'Zeker, Patrick heeft iets nonchalants over zich. Ik weet nog dat Van Gaal hem op het laatste moment losweekte bij AC Milan om naar Barcelona te komen en dat Patrick per se eerst naar huis wilde vliegen om kleren te halen. Van Gaal boos. Ver-keer-de start, Patrick! '

Schuilt er werkelijk een toptrainer in hem? Het ergert Michiel Jansen, hoofd van de voetbalopleiding van FC Twente, dat er her en der wat lacherig is gedaan over het eerste succes van Kluivert als trainer/coach. 'Iedere trainer weet: geen moeilijker team dan de beloften. Je hebt met afvallers van het eerste elftal te maken, met A-junioren, een klein groepje dat echt van jou is. Maak er maar wat van. Ik vind dat hij het geweldig doet.'

Kan het eens ophouden met die sjablonen, verzucht ook de bondscoach. Een mens kan veranderen. Moederskindje Patrick is wijzer en serieuzer geworden. 'Hij heeft zich opgewerkt.' Met grote dank aan de tweede echtgenote, vindt Paul Foortse. Rossana is styliste, vier jaar ouder, een aanpakster. 'Die zit hem achter de vodden.' Van Gaal: 'Een kanjer. Wie heeft zo'n vrouw? Ja, ik.'

CV

1976 Geboren in Amsterdam

1994 Debuteert in Ajax 1

1995 Maker van het enige doelpunt in de Champions League-finale tegen AC Milan

1995 Veroorzaakt dodelijk auto-ongeval en krijgt taakstraf opgelegd

1997-2008 Voetbalt bij AC Milan, Barcelona, Newcastle United, Valencia, PSV en Lille

2008 Loopt onder hoofdtrainer Louis van Gaal stage als trainer bij AZ

2010 Spitsentrainer bij NEC

2011 Trainer beloftenelftal FC Twente

2012 Aanstelling als assistent-trainer van bondscoach Louis van Gaal bij het Nederlands elftal

2015 Bondscoach Curaçao

Patrick Kluivert woont in Laren en is getrouwd. Hij is vader van vier zoons.