Reuzenpanda’s, gevoelige beren met karakter

Rhenen

Hun jetlag is nog niet over, maar dat doet niets af aan het enthousiasme van Marga Gerritsen en Brenda van Ekeren over hun kennismaking met de twee reuzenpanda’s waar zij de komende jaren voor gaan zorgen. Ze halen de dieren ergens in het najaar op in China en brengen ze dan over naar het nieuw te bouwen verblijf Pandasia in Ouwehands Dierenpark in Rhenen. Opgetogen worden ze begroet door medewerkers als ze op hun eerste werkdag weer door het park lopen. ‘Ik zag je op televisie!’

De driejarige dieren, het vrouwtje Wu Wen (Mooie krachtige Wolk) en het mannetje Xing Ya (Elegante Ster) zijn een kostbaar geschenk van de Chinese regering aan Nederland ter onderstreping van de vriendschappelijke banden. De directie van Ouwehand weet die op waarde te schatten en tast flink in de beurs. Voor zes miljoen euro wordt een nieuw verblijf opgetrokken in Chinese stijl, per jaar gaat er een miljoen naar China om te helpen de zeer zeldzame reuzenpanda voor de toekomst te behouden en aan operationele kosten rekent directeur Robin de Lange nog eens een half miljoen per jaar. Dat is voor de zorg voor de dieren, uitbreiding van de parkeerplaatsen, een online-systeem waarmee tienduizend mensen per dag een bezoekje kunnen reserveren en dergelijke.

Wildlands in Emmen heeft in het verleden ook pogingen gedaan de ­topattractie in huis te halen. Maar die lobby bloedde dood. De panda past niet meer in de opzet van het vernieuwde park.

observeren

Gerritsen en Van Ekeren zijn geroutineerde dierenverzorgers en hebben veel ervaring met beren, en met leeuwen en tijgers. Van Ekeren, de jongste van de twee: ‘Wij zijn vooral heel gemotiveerd en we kunnen goed observeren en het gedrag van dieren inschatten.’ Gerritsen werkt al 31 jaar in het dierenpark en houdt zich ook bezig met het stimuleren van natuurlijk gedrag van de dieren in gevangenschap. ‘Communicatieve eigenschappen zijn van groot belang om de panda’s optimaal te verzorgen: je moet je kunnen aanpassen en met Chinese collega’s leren werken.’

Gedurende de maand dat de twee vrouwen in China waren, hebben ze enkele cursussen gevolgd om zo veel mogelijk te leren over de zwart-witte beren, die ‘net als de meeste beren en roofdieren heel slim zijn’. Ze maakten niet alleen kennis met de dieren die naar Nederland komen, maar bezochten ook andere centra waar de dieren worden gehouden. Ze zijn lovend over de inzet van de Chinese collega’s. ‘Een van hen is niet getrouwd om voor de panda’s te kunnen zorgen.’

Zodra de panda’s in Nederland aankomen, is de eerste zorg ze te laten wennen. Daarom komen er enkele Chinese verzorgers mee die mogelijk een halfjaar blijven. Een kleine complicatie is dat de dieren Engels, Chinees noch Nederlands verstaan omdat ze in het dialect van Sichuan zijn opgevoed. De praktijk moet uitwijzen welke taal ze het snelst onder de knie hebben, al hebben de Chinezen het liefst dat de panda’s Engels leren. ‘Chinees gaat niet, het duurt een uur voor je een woord goed kunt uitspreken en ’s middag ben je het alweer vergeten’, aldus Van Ekeren.

bloed prikken

Toch is het van groot belang goed met de dieren te kunnen communiceren om efficiënt bloed te kunnen prikken, hun gebit te controleren en eventueel echo’s te maken. Panda’s zien er wel uit als vriendelijke lobbesen, maar ze hebben gevaarlijke tanden en klauwen en bovendien zijn ze niet steeds goedgehumeurd. Gerritsen: ‘Het zijn sensitieve dieren. Soms vroegen de verzorgers in China ons even naar buiten te gaan omdat de dieren anders geen zin hadden om te doen wat hun werd gevraagd. Het zijn echte karakters, net als ijsberen en katten.’

Van Ekeren benadrukt dat ze al goed contact hadden met Wu Wen en Xing Ya, al was het soms lastig dat je door het zwarte masker hun ogen niet zo goed kon zien. Panda’s hebben geen ronde maar spleetvormige pupillen, net als katten. Ook spelen ze net als katten graag met een bal, beren doen dat doorgaans niet. En anders dan vrijwel alle beren, die linkshandig zijn, maakt het panda’s niet uit of zij hun favoriete bamboescheuten met hun linker- of rechtervoorpoot beetpakken. ‘Met hun extra teen kunnen ze het kleinste stukje appel moeiteloos beetpakken.’

In Ouwehand krijgen de solitair levende dieren een verblijf waarin ze gescheiden leven: 1200 vierkante meter voor Wu Wen en 900 vierkante meter voor Xing Ya. Wu Wen krijgt de extra ruimte zodat ze er op den duur haar jongen kan opvoeden. Jonge dieren zouden de kroon zijn op het werk van de verzorgers. Panda’s planten zich moeizaam voort. De vrouwtjes zijn maar enkele uren per jaar ontvankelijk en vruchtbaar en bovendien erg kritisch, lang niet alle mannetjes zijn geschikte partners.

Het is dus zaak de vruchtbare periode adequaat te herkennen. ‘We zijn niet voor niets juist nu naar China geweest en we hebben gezien hoe de dieren zich dan gedragen. Ze stoppen met eten, gaan op hun achterpoten staan, draaien rusteloos rondjes en vooral de vrouwtjes laten zich horen’, schetst Van Ekeren. ‘Timing is cruciaal, als die niet goed is kan het zelfs fataal aflopen.’ <