Advocaat Ficq wil strafzaak tegen tabaksindustrie

Ficq trekt op met longkankerpatiënt Anne Marie van Veen. Van Veen, 42 jaar en moeder van vier kinderen, stopte na haar diagnose in 2014 met roken en ontdekte hoe stevig de greep van haar verslaving was. "In sigaretten zitten allerlei chemische middelen, die er stuk voor stuk aan bijdragen dat de belangrijkste component zo snel mogelijk in het brein wordt gepompt: nicotine", zegt Ficq. "Door dat stofje kunnen beginnende rokers na vier weken niet meer zonder, het is een onomstotelijk bewezen feit dat de sigaret puur en alleen ontworpen is met het doel om mensen verslaafd te maken. En dat expres 'breinziek' maken is crimineel."

Ficq voert artikel 300, lid vier van het Wetboek van Strafrecht aan, waarin staat dat het opzettelijk benadelen van iemands gezondheid onder mishandeling valt. "Er is geen enkel product dat zo veel slachtoffers maakt als de sigaret." Ter illustratie: volgens verslavingskliniek Jellinek sterven er jaarlijks bijna 4700 mensen aan de gevolgen van alcohol en ruim twintig personen door cocaïne. Afgelopen jaar vielen er 620 doden in het verkeer. En roken? "20.000 Nederlanders, ieder jaar weer. Waarom doet de overheid daar niks aan?"

Vrije wil
Het veelgehoorde tegenargument dat rokers zo vaak ziek worden omdat ze maar door blijven paffen, begrijpt Ficq wel, maar vindt ze niet sterk genoeg. "Tuurlijk, eigen schuld dikke bult, daar zou ik me als tabaksproducent ook achter verschuilen", zegt ze. "Maar de sigaret is zo ingericht dat je er op een gegeven moment niet meer voor kiest. Het gaat erom dat de rookindustrie doelbewust meewerkt aan het uitschakelen van de vrije wil."

Longarts Wanda de Kanter is het roerend eens met de advocaat. "Al vijftig jaar lang beïnvloedt de tabaksindustrie het idee van vrijheid, ze hebben het begrip gekaapt", zegt ze. "Denk aan de megacampagnes: rokend op besneeuwde bergtoppen of op het strand. Ze hebben de rollen omgedraaid, door toedoen van de fabrikanten is er namelijk niks 'vrij' aan een rookverslaving."

De Kanter vindt het belangrijk dat deze zaak wordt doorgezet. "Het gaat niet alleen om Van Veen, maar ook om de toekomstige generaties op wie de tabaksindustrie zijn pijlen willens en wetens gericht heeft", zegt ze. "Er zijn al honderden civiele zaken tegen de fabrikanten aangespannen, vooral in de VS. Maar Ficq en Van Veen zijn de eersten ter wereld die het aandurven een strafzaak te starten."

Of het duo kans maakt? De Kanter denkt van wel. Bovendien, zegt ze, hebben zich in een paar uur tijd al 5000 mensen aangemeld op de website sickofsmoking.nl van Van Veen. "Hopelijk gaan meer patiënten aangifte doen. Als de anti-rookbeweging blijft groeien kan de overheid er niet meer omheen."

Ficq is voorzichtiger. "Ik acht de kans op succes gering", zegt ze. "Maar het is de strijd waard."