Primeur in Nederland: robot maakt huis
De door Studio RAP ontwikkelde robottechnologie biedt nieuwe technische mogelijkheden en geeft bovendien de architect eindelijk weer renaissancistische zeggenschap.
Gaan robots in de toekomst de bouw overnemen? Voor architecten Wessel van Beerkendonk, Lucas ter Hall en Leon Spikker is dat niet langer een vraag. De architecten studeerden af aan de TU Delft op de toepassing van industriële robots in het architectonisch ontwerp en richtten vervolgens Studio RAP (Robotics, Architecture, Production) op. Nu, precies een jaar later, is hun eerste, volledig door robots gefabriceerde gebouw een feit - een primeur in Nederland.
Het kantoorpaviljoen is gebouwd in opdracht van het Rotterdamse Havenbedrijf en staat in het Innovation Dock, een voormalige scheepsloods die is omgebouwd tot een bedrijfsverzamelgebouw voor innovatieve start-ups; Studio RAP zit er zelf ook. Hoewel bescheiden van omvang, oogt het behoorlijk spectaculair: een gewelfde houten constructie die gedragen wordt door een enkele kolom.
Universeel platform
De ontwerpvrijheid is een van de grote voordelen van het werken met robots, vindt Van Beerendonk. Een robot is immers een universeel platform; hij kan frezen, 3D-printen of hittesnijden. Bestaande materialen kunnen zo worden bewerkt dat ze aansluiten bij de geavanceerde digitale modellen die RAP gebruikt.
'Deze vorm lijkt misschien arbitrair', wijst Van Beerendonk op het tornadovormige dak, 'maar is het logische resultaat van een uitgekiend ontwerpproces.' Dat proces heeft wel wat weg van een spel, waarbij parameters als het beschikbare aantal vierkante meters, de gewenste indeling en het constructieprincipe worden ingevoerd in een 3D-ontwerpprogramma, dat vervolgens de optimale vorm vertaalt naar instructies voor de robots.
'Door de constructie op druk te belasten konden we een overspanning van ruim 8 meter met platen van slechts 37 millimeter dikte realiseren', legt de architect uit. 'De benodigde 'puzzelstukken' zijn zo uit de houten platen gefreesd dat zo min mogelijk materiaal verloren gaat. De intelligentie en precisie waarmee robots werken, maken het gebouw ook duurzaam.'
Het tornadovormige dak is een logisch resultaat van een uitgekiend ontwerpproces
Geen winst
Het gebouw is door de architecten zelf in elkaar geschroefd. 'Wij zagen geen winst om dat met robots te doen. Onze missie is om architectuur slimmer te ontwerpen en efficiënter te produceren. Dat vraagt om meer betrokkenheid van de architect bij het bouwproces. Wij willen het bouwmeesterschap uit de Italiaanse Renaissance naar de digitale eeuw brengen. Een architect als Filippo Brunelleschi had over alles zeggenschap, van het artistieke ontwerp tot en met de takelconstructie die hij voor de bouw van de koepel van de Santa Maria del Fiore, de Dom van Florence, bedacht. Tegenwoordig is de architect vooral een esthetisch adviseur, een schakeltje in het spel tussen opdrachtgever en aannemer. Dat gaat ten koste van de architectonische kwaliteit.'
Een sprekend voorbeeld is het pas geopende treinstation van Arnhem. UN Studio liep destijds - 1996 - voorop met dit futuristische project, ontworpen met 'nieuwe' CAD-software, die het mogelijk maakte om met dubbelgekromde vlakken te werken. Maar er bleek geen aannemer te vinden die het plan kon bouwen. Er moest een scheepsbouwer aan te pas komen die het dakgewelf in staal heeft gerealiseerd.
'Een gemiste kans', aldus Van Beerendonk. 'Het is een indrukwekkend gebouw, maar de scheiding tussen de architect en de bouwer is zichtbaar in de details en dat is zonde. De bouw moet slimmer; de sector loopt achter. De middelen zijn er, nu moeten we ze gaan benutten.'
De bouw moet slimmer, de sector loopt achter