Treinen worden nóg veel voller

Het is even niet anders, zegt de NS.

Utrecht

De NS krijgt te maken met materieeltekort, waardoor vooral in de spitsuren de treinen nóg voller zullen zijn. Het aantal treinreizigers is hoger dan geraamd, nieuwe treinstellen zijn pas eind volgend jaar beschikbaar, en grote werkzaamheden aan het spoor leiden ertoe dat er gedwongen met kortere treinen moet worden gereden.

Het is ‘onvermijdelijk’ dat het vooral in de spitsuren nog meer dringen wordt in de treinen, liet oud-minister Van Boxtel vrijdag in Nieuwsuur weten. Zelf dringt hij aan op ‘begrip’ en ‘medewerking’. Bijvoorbeeld van onderwijsinstellingen. Die zouden wat Van Boxtel betreft hun roosters zo moeten aanpassen dat minder studenten in de spits reizen.

Studenten zijn een grote doelgroep van de NS. Aanvankelijk dreigde dit kabinet de ov-studentenkaart af te schaffen, maar dat ging niet door. Sterker: per 1 januari 2017 komen er nog eens 90.000 mbo’ers van onder de 18 met een ov-kaart bij. Nu zijn er 650.000 ov-studentenkaarten in omloop en hoewel uiteraard niet iedereen met de trein reist, maken studenten onmiskenbaar een fors deel uit van de spitspopulatie.

Een speciale ‘taskforce’ onder leiding van de oud-Rotterdamse wethouder Jeannette Baljeu is al een jaar bezig om te onderzoeken of studenten vaker buiten de spits kunnen reizen. ‘Daarover moet je met individuele onderwijsinstellingen en ook nog eens per regio afspraken maken’, zegt Baljeu nu. ‘In het woon-werkverkeer speelt dit al langer. Spitsmijden, flexibeler werktijden. We moeten nadenken over meer spreiding onder reizende studenten.’

De nu door de NS-topman gedane oproep werd vrijdag door de voorzitter van de MBO-raad, Jan van Zijl, evenwel beantwoord op een toon die veel treinreizigers gewend zijn aan te slaan: NS kan blijkbaar niet plannen, veroorzaakt zelf problemen met een tekort aan treinen en dan moeten anderen die maar oplossen?

Het schrikbeeld dat Van Boxtel gisteren schetste, te weinig treinen inzetbaar voor de groeiende reizigersstroom, dreigt wat hem betreft in het voorjaar van 2016 realiteit te worden. ‘Voor een paar maanden’, voegde hij er geruststellend aan toe. Maar nu al regent het bij reizigersorganisaties en de NS zelf klachten over overvolle treinen, met name in de ochtendspits. De trajecten Nijmegen-Den Bosch en Woerden-Amsterdam zijn berucht.

Vooral in deze tijd van het jaar, moet een woordvoerder van het spoorbedrijf toegeven. En dan moet het seizoen van de vallende blaadjes en daarmee samenhangende verstoringen nog beginnen. ‘In september zijn de treinen het volst.’ Bij de geoefende spitsreiziger dreunt inmiddels de mantra van de in juni opgestapte NS-topman Timo Huges door het hoofd: bij de NS staat de treinreiziger ‘op 1, 2 én 3!’.

Of althans, de treinreiziger ‘staat’. In gangpaden en op de balkons. Wie zit, in de spitsuren, is een bofkont. Vaak ook staat de treinreiziger op een overvol perron om een volgestouwde trein te zien wegrijden. Volgens Van Boxtel is het voor de mokkende reiziger nog even doorbijten: ‘We hebben voor ruim twee miljard aan nieuwe treinen besteld, maar we hebben ze nog niet.’

Waar is bij de NS het wachten op, qua materieel? Toen het kabinet alsnog besloot de ov-studentenkaart te handhaven en zelfs de doelgroep te verruimen, is het spoorbedrijf onmiddellijk in actie gekomen, verzekert een NS-woordvoerder. Met spoed is een order geplaatst bij het Zwitserse bedrijf Stadler voor 58 zogeheten Flirt-sprinters. Bij uitzondering is er niet openbaar aanbesteed, zegt de NS, gezien de haast.

Andere treinfabrikanten maakten bezwaar, dat leidde tot vertraging, maar uiteindelijk is alles juridisch goed gekomen, zegt de NS. ‘Stadler levert razendsnel. Eind volgend jaar hebben we de eerste treinen binnen.’ Dat reizigersvereniging Rover zegt dat de treinen eerder geleverd hadden kunnen worden, maar eindeloos worden getest (terwijl ze in Denemarken en Noorwegen al rijden), is ‘onzin’, zegt de NS. ‘We hebben ook ons eisenpakket over inrichting en voorzieningen. Dat vergt aanpassing en dus tijd.’

Een nog veel grote vloot nieuwe sprinters, besteld bij het Spaanse CAF, is pas vanaf 2018 inzetbaar. Hierbij gaat het om 118 treinstellen, de zogeheten Sprinter Nieuwe Generatie. Nog later, in 2021, komt een nieuwe vloot intercity’s. De aanbesteding is deze zomer begonnen. Vier bedrijven zijn in de running voor een bestelling van in totaal 25.000 zitplaatsen.

schipperen

Tot de eerste Flirts van Stadler kunnen worden ingezet, is het tot op zekere hoogte schipperen geblazen, geeft de NS nu toe. Er wordt al voor 400 miljoen euro verspijkerd aan de eerste generatie dubbeldekkers (de zogeheten VIRM van begin jaren negentig) en de bijna vijftig jaar oude Mat64-treinstellen ( ‘Apekoppen’) worden eind dit jaar uit bedrijf gehaald. ‘Opknappen nu de nood zo hoog is? De inspectie staat inzet niet meer toe’, zegt de NS-woordvoerder.

Alle materieelreserves worden nu aangesproken, aldus de NS. Maar noodzakelijk onderhoud maakt dat veel treinen zelfs niet tijdelijk inzetbaar zijn. ‘En treinen snel voor een korte periode leasen gaat niet zo makkelijk’, voegt de woordvoerder er aan toe.

Reizen in de spits wordt voor velen geen pretje, waarschuwt NS. Op werkdagen reizen 400.000 forensen tussen zeven en negen uur ’s ochtends. Op bepaalde trajecten (zoals Utrecht-Den Haag en Den Bosch-Eindhoven) wordt volgend jaar maanden achtereen met kortere treinen gereden, mede omdat er aan perrons wordt gewerkt.

Van Boxtel: ‘Het is onvermijdelijk dat we een korte periode krijgen waarin het dringen wordt.’ <