Starend naar een beeldscherm wachten op asiel
Sinds vorige week komt er dagelijks een nieuwe buslading vluchtelingen aan bij de Westerscheldehal. Hoe worden zij opgevangen?
Goes
De noodopvang is nodig omdat er deze zomer een bijzonder grote toevloed van asielzoekers is. Ze melden zich eerst aan in het Groningse Ter Apel, waar men de stroom niet aankan. Naast de Zeelandhallen vangen ook de IJsselhallen in Zwolle vierhonderd ontheemden tijdelijk op, net als afgelopen jaar. Voor de Zeeuwse Zeelandhallen is dit voor het eerst.
Als een grote grijze doos liggen deze hallen midden op een industrieterrein aan de zuidkant van Goes. Geen asielzoeker laat zich buiten zien, kennelijk vanwege de harde wind en de buien. Waar is de ingang? Na wat zoeken blijkt die aan de achterkant van een loodsachtig gebouw: de Westerscheldehal. De toegang wordt geflankeerd door twee partytenten, voor de verstokte rokers onder de buitenlandse gasten. Eentje zit aardig vol met paffers.
Eerst moet een streng controlerende receptionist gepasseerd worden. De normaal voor beurzen en andere evenementen bestemde hal oogt binnen zeker vijftien meter hoog. Direct vallen de rijen zachtroze gekleurde compartimenten in het oog. ‘Dat zijn vierkante slaapkamers met elk acht slaapplaatsen, verdeeld over vier stapelbedden’, licht woordvoerder Robert Ploeg van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) toe. De slaapkamer bezigt geen toegangsdeur, wel een gordijntje. Dit vanwege het brandgevaar. Elk bed heeft een eigen kledingkast, waarvan maar een enkele op slot zit. De meeste zijn leeg. Verder staat er alleen een prullenbak. Het plafond ontbreekt. Op die manier kan het water van de sprinklerinstallatie er eventueel goed bij.
In de slaapkamer staat geen tafel waaraan je kunt zitten. Dat is in deze noodopvang ook niet de bedoeling, zegt Ploeg. Buiten de compartimenten staan de picknicktafels en stoelen.
rust
Aan een tafeltje spelen vijf jongemannen kaart. Een jonge moeder doet een bordspelletje met haar dochter. Veel van de momenteel driehonderd asielzoekers – de instroom is inmiddels twee weken op gang – zijn met hun mobieltje of smartphone bezig. In een nevenruimte spelen de bewoners tafeltennis en tafelvoetbal.
Wat opvalt is de rust, enkel en alleen onderbroken door een vrolijk kinderstemmetje. Veel van de vooral Syrische en Eritrese asielzoekers – ook Afghanistan, Iran, Irak, Pakistan en Oekraïne zijn vertegenwoordigd – zitten wat voor zich uit te staren. Je zou weleens willen weten wat er allemaal in die hoofden omgaat. Wat hebben ze de afgelopen weken meegemaakt?
Het enige dat echt de stilte doorbreekt, is het lawaai van de televisieschermen. Een paar mannen zit rond een Arabische nieuwszender. Een veel grotere groep, in de hoek ertegenover, heeft meer behoefte aan vermaak. In bioscoopopstelling – keurig op rij – zitten ze gebiologeerd te kijken naar wat kennelijk een spannende Arabische soap is.
De asielzoekers zijn ook echte zoetekauwen, blijkt bij het koffietappunt. Er is permanent gebrek aan suikerzakjes.
De meesten dragen luchtige kleding, vooral T-shirts. Er lopen echter ook vluchtelingen in lichtblauwe overalls. De pakken doen wat sekteachtig aan. Ploeg legt uit: ‘We willen absoluut voorkomen dat er luis gaat heersen. Dus moet iedereen die vanuit het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel hier komt, eerst de kleding uitdoen. Puur uit preventie. De kleding wordt op zestig graden gewassen met een speciaal middel.’ Vandaar dus de tijdelijke overall.
Er bivakkeren ook gezinnetjes. Maar zouden er niet voornamelijk mannelijke singles komen? Dat klopt volgens Ploeg. ‘De eerste week hadden we voornamelijk alleenstaande mannen, maar daarna kwam er de druk van gezinnen. En als COA moeten we nu eenmaal iedereen die asiel aanvraagt, opvangen en begeleiden.’
Uiteraard worden in de slaapkamers gezinnen bij gezinnen en mannen bij mannen geplaatst.
In tegenstelling tot de IJsselhallen in Zwolle, die opvang bieden tot eind van het jaar, is de opvang hier tot 23 oktober. Dat is een harde datum. De bedrijfsvoering van de Zeelandhallen laat langere opvang niet toe.
kerkelijke hulp
Vanwege deze kleine vier maanden en omdat het zomervakantie is, wordt niet gek veel voor de bezoekers georganiseerd door vrijwilligers uit de omgeving. En zo te zien hebben de vluchtelingen ook wel genoeg afleiding. Op een oproep van het COA in de lokale media reageerden zo’n twintig mensen, denkt Ploeg. ‘Ze gaan wat sport en spel doen, iets creatiefs (schilderen) of wat met kinderen. Gewoon de simpele dingen dus. Denk ook aan buddy (maatje) voor iemand zijn, bijvoorbeeld een vluchteling de binnenstad van Goes laten zien.’
Van kerken en diaconieën constateert hij weinig inbreng. Dat klopt, volgens Johan Hubregtse van de werkgroep Kerk en Vluchteling spreken. Deze werkgroep is opgericht, nadat in 2011 in Goes een (gezins)opvang kwam voor uitgeprocedeerden. Onder deze groep van driehonderd mensen wordt door de gezamenlijke kerken frequent bezoekwerk gedaan, vrouwen- en kinderwerk en Bijbelstudie. Rond de komst van de tijdelijke noodopvang heeft de werkgroep geen stappen ondernomen. ‘Het is heel lastig om een band op te bouwen, want ze komen vandaag en kunnen morgen weer weg zijn’, noemt Hubregtse als overweging.
Robert Ploeg van het COA bevestigt dat zowel de IJsselhallen als de Zeelandhallen echt doorstroomhuizen zijn, een soort wachtkamers voordat de vluchtelingen de asielprocedure ingaan. Dan zal blijken of de asielzoeker mag blijven of niet.
Voor deze procedure en de voorlichting daarover zijn andere instanties verantwoordelijk, zoals Vluchtelingenwerk Zeeland, dat in de Zeelandhallen kantoor houdt. En natuurlijk niet te vergeten de Immigratie- en Naturalisatiedienst IND. Het COA gaat niet over de beoordeling van het vluchtverhaal, benadrukt Ploeg.
Het luistert nauw in de Westerscheldehal. Wanneer een persfotograaf te expliciete plaatjes dreigt te schieten, zegt Ploeg er wat van. Want een geportretteerde moet er nadrukkelijk toestemming voor geven. Hij licht toe: ‘In het land van herkomst kunnen ze door zo’n foto in de problemen komen. Of de asielzoeker zegt straks tegen de IND: Ik sta in de krant, dus ik kan niet meer terug naar m’n land.’ <
In een stoel zit Qaed vooruit te staren. De uit Irak afkomstige 38-jarige asielzoeker veert op, als we vragen naar zijn welbevinden. Hij vindt Nederland prachtig groen, en wat doen de mensen aardig en ontspannen. Via Turkije, Griekenland en de Balkan is hij hier gekomen, met de boot, op de vrachtwagen en lopend. Hij koos voor Nederland, ‘omdat hier blije mensen wonen’. En uiteraard omdat dit een vrij land is. Hij weet dat van zijn in Nederland wonende Iraakse vrouw, met wie hij drie jaar geleden is getrouwd. Zelf woont ze hier al zestien jaar, maar durfde niet terug naar Irak. Te onveilig, aldus Qaed, die zelf moslim is. Al twee jaar heeft hij haar en zijn dochtertje – een peuter – niet gezien. In zijn land runde hij een cafetaria aan een universiteit. Maar omdat hij bodyguard is geweest voor de Amerikanen die er veiligheidswerk verrichten, werd hij uitgescholden als overloper. Hij werd steeds vaker bedreigd, zodat hij vreest voor zijn leven. ‘Vrienden raadden mij sterk aan te vluchten.’
Op en rond de Grote Markt van Goes wordt vrij open gereageerd op de komst van de vierhonderd asielzoekers. ‘Het zijn mensen die, net als wij, óók willen leven’, zegt Henk Weijer (79). Gezagsgetrouw laat hij verder weten, dat de burgemeester toestemming gaf voor de noodopvang. ‘En die is de baas.’ Maar Weijer moet geen last van hen ondervinden. ‘En als ik elke maand m’n pensioen maar krijg, vind ik het best.’
Zeker, hij weet van inwoners die vluchtelingen met een verblijfsvergunning een sociale huurwoning misgunnen. Want woningen zijn schaars. Ze hebben wel een beetje gelijk, vindt hij.
Een kerkwacht – ‘graag anoniem’ – in de Maria Magdalenakerk vertolkt dubbele gevoelens. Ze heeft een paar jaar een Somalisch vluchtelingengezin als buren gehad. Een verschrikking, vertelt de senior: ‘Ze trokken zich niets van onze cultuur aan. Ik kreeg kakkerlakken, en hun kinderen: brutaal!’ Ze ging er bijna aan onderdoor. Maar als katholiek gelovige moet je natuurlijk open staan voor je medemens, weet ze. ‘Voor een échte vluchteling wil ik m’n boterham wel drie keer delen.’
Geboren en getogen Goessenaar Annemarie (47) – ‘liever geen achternaam’ – vindt de noodopvang prima. ‘Ik kan me niet voorstellen dat het allemaal profiteurs zijn. Ook al ben ik niet religieus, een mens in nood moet je helpen.’
Dat vindt ook de zestienjarige Tom Karman: ‘Iedereen heeft een plekje nodig. En als dat thuis niet kan, dan ergens anders.’ Ook hij denkt dat ze hier niet zomaar komen. ‘Ik zou niet graag in Syrië willen wonen, als ik zie wat daar gebeurt.’ Hij zegt er eigenlijk wel ‘trots’ op te zijn, dat Goes dit voor hen doet.
