NS keerde superdividend uit aan staat in ruil voor redding HSA

In ruil voor redding van de HSA, keerde NS in 2008 een superdividend van 1,4 miljard euro uit aan de staat. Dat blijkt uit het verhoor van voormalig NS-directeur Aad Veenman door de parlementaire enquêtecommissie Fyra.

Veenman trad in 2002 aan als president-directeur. Bijna alle bedrijfsonderdelen van de NS leden verlies, de verhouding met de ministeries van Verkeer en Waterstaat en Financiën bleven verziekt en HSA, de dochteronderneming die de HSL-lijn zou gaan rijden, balanceerde al vanaf 2004 op het randje van faillissement, vooral omdat NS te hoog had geboden om de concessie binnen te halen.

Zalm gaf geen krimp

Vanaf 2004 probeerde Veenman van het kabinet geld te krijgen om de HSA nog te redden, zo bleek tijdens zijn verhoor. Maar met name minister Zalm (Financiën) gaf geen krimp. NS moest daar zijn eigen reserves maar voor inzetten. Contract is contract, vond Zalm. Het was op zijn ministerie bovendien bekend dat NS manipuleerde met cijfers en passagiersaantallen en cruciale informatie achterhield. Ook ingehuurde consultancybureaus die in opdracht van NS en Financiën de cijferbrij bij NS moesten ontrafelen, klaagden over gebrekkige informatieverstrekking door NS.

Doorbraak in 2008

Pas in 2008, HSA dreigde toen definitief over de kop te gaan, kwam er een doorbraak. Dat gebeurde in onderhandelingen over een superdividend van 1,4 miljard euro uit de bedrijfsreserves van NS. Veenman ging daarmee akkoord. Het superdividend zou in twee parten van elk 700 miljoen euro worden uitgekeerd als NS zekerheid kreeg over, onder meer, de toekomst van HSA. Het moest een totaalplan worden met een oplossing van alle pijndossiers waar NS mee kampte. Veenman kreeg de toezegging van Financiën dat de Staat faillissement van HSA zou voorkomen. Onder de voorwaarde dat NS opening van zaken zou geven over het ondernemingsplan van HSA.

‘Lukte niet om verhoudingen te normaliseren’

Dat was dus van 2002 tot 2008 niet het geval, concludeerde de commissie. Veenman moest dat schoorvoetend bevestigen. Waren die jarenlange verstoorde verhoudingen en het niet oplossen daarvan een voorbeeld van uw leiderschap, wilde commissievoorzitter Van Toorenburg weten.

“Ik heb van alles geprobeerd om die verhoudingen te normaliseren en dat is niet gelukt. (..) Met welke aansturing dan ook, duurt het lang voordat dergelijke verhoudingen hersteld zijn. Het is allemaal traag verlopen en dat vind ik een spijtige constatering.”