Lezen is een feest, ook in de klas

Totdat de Schoolschrijver langskomt.

Amsterdam

‘Het gaat over een jongen die geen leuke dingen in zijn leven heeft. En hij moet een werkstuk maken over zijn leven, maar hij had bijna niks. En toen kreeg hij straf van de juf.’

Youssef vertelt zijn verhaal uit zijn hoofd, de kinderen in groep 5 van openbare basisschool De Kaap in Amsterdam-Oost luisteren geduldig.

‘Je hebt het hartstikke goed gedaan’, zegt kinderboekenschrijfster Lydia Rood na afloop. ‘Geef hem nog even een applaus.’ De klas joelt.

Dit is een school in Amsterdam-Oost met vooral allochtone kinderen. Rood is hier Schoolschrijver. Een half jaar lang kwam ze elke vrijdag in de groepen 4, 5 en 6 langs om over boeken en verhalen te vertellen en om de kinderen zelf verhalen te laten verzinnen. Vandaag is ze er voor het laatst op bezoek.

‘Wat ik als Schoolschrijver doe, is het leukste dat ik in mijn hele leven gedaan heb’, zegt ze na afloop van de les. ‘Ik geef kinderen de kans zich te uiten. Daardoor bloeien ze op. Soms komen heel stille kinderen met een prachtig verhaal over zichzelf. Of iemand met een grote mond levert opeens een kwetsbaar verhaal in.’

Lydia Rood

Vijf jaar geleden was Lydia Rood de allereerste Schoolschrijver van Nederland, op een school in Amsterdam-Nieuw-West. Ze was benaderd door Annemiek Neefjes, die met het plan rondliep schrijvers naar scholen te sturen. Ze was ervan overtuigd dat schrijvers kinderen die van huis uit niet met boeken in aanraking kwamen, konden laten houden van verhalen – en dat door de lessen en passant ook de taalvaardigheid en de woordenschat zouden verbeteren.

De proef in Nieuw-West bleek een succes. Sindsdien trokken ook andere schrijvers naar scholen. Eerst alleen in Amsterdam, maar sinds kort ook in de provincies Groningen en Friesland, waar scholen in plaatsen als Jubbega en Kolham een schrijver over de vloer krijgen. En de ambities van De Schoolschrijver reiken verder: over twee jaar hoopt de stichting zeventig basisscholen van schrijvers te voorzien.

De Schoolschrijvers komen een half jaar op hun school langs, en spreken in die periode ook met leerkrachten en ouders.

De schrijvers krijgen van tevoren een training, maar bedenken het programma grotendeels zelf. Zo liet Rood de kinderen van De Kaap boeken lezen, om ze vervolgens te interviewen alsof ze een van de personages waren. Op die manier moesten de kinderen laten zien dat ze zich ingeleefd hadden. ‘Dat geeft soms grappige situaties’, zegt Rood. ‘In één boek kwam een dode muis voor. Toen moest ik dus een dode muis interviewen.’

Ook liet Rood de drie klassen waarmee ze op De Kaap werkte een verhaal bedenken, elke week een stukje. De kinderen mochten suggesties doen, die Rood thuis verwerkte. ‘Sommige suggesties waren natuurlijk niet handig voor het verhaal. Dat vertelde ik hun dan ook. Zo leerde ik hun over de opbouw van verhalen. Want waarom past dit idee er nou niet in?’

Zijn de kinderen enthousiast? Salma (9) uit groep 5 van De Kaap in ieder geval wel. ‘Het leukste was toen we met de hele klas een verhaal gingen schrijven over dolfijnen’, zegt ze na afloop van de laatste les van de Schoolschrijver. ‘Iedereen mocht dingen bedenken.’

En Jenito (8) vertelt dat hij de laatste weken verschillende verhalen geschreven heeft. Een daarvan ging over ‘tweelingbroers die gewoon houden van voetbal’. Hij heeft veel geleerd over verhalen. ‘Je moet een titel hebben’, weet hij, ‘en een hoofdrolspeler.’

Lydia Rood denkt ook dat het werkt, zo’n Schoolschrijver op school. Dat kinderen er écht meer van gaan lezen. De helft van de klas krijgt ‘een duwtje in de rug’ waar het lezen betreft, schat ze. ‘En ik denk dat twee of drie kinderen die nooit een boek lazen door de lessen zijn begonnen met lezen. Van die kinderen verandert het leven. Ik vind dat veel.’

fantasie

Enthousiast zijn de meeste kinderen inderdaad, zegt hoogleraar neuropsychologie Jelle Jolles. Hij voerde samen met collega’s van het Centrum Brein & Leren van de Vrije Universiteit in Amsterdam onafhankelijk onderzoek uit op een aantal scholen die een Schoolschrijver ontvingen. De resultaten zijn maandag gepresenteerd.

De onderzoekers lieten deelnemende leerkrachten, leerlingen en schrijvers vragenlijsten invullen over de Schoolschrijver. Daaruit bleek dat leerlingen over het algemeen enthousiast zijn. Ze waarderen de creatieve opdrachten en het voorlezen.

De leerkrachten hadden het idee dat de non-cognitieve vaardigheden van hun leerlingen vooruit waren gegaan. Ze hadden meer plezier in lezen en schrijven. Fantasie, nieuwsgierigheid en creativiteit waren door de lessen geprikkeld.

‘We hadden natuurlijk geen controlegroep van kinderen die geen Schoolschrijver hadden’, zegt Jolles. ‘En we hebben niet kunnen meten of kinderen echt taalvaardiger zijn geworden. Maar we kunnen uit de onderzoeksgegevens wel concluderen dat het traject waardevol is. Er gebeurt iets met zo’n klas.’

Dat blijkt tijdens de laatste les van Lydia Rood bij De Kaap.

Nadat ze met de klas nog een laatste verhaal verzonnen heeft, bedankt ze de kinderen omdat ze zo goed hebben meegedaan.

‘Lydia knuffel!’ roept een meisje.

De klas stormt naar voren. <