'Comakijken is heerlijk, maar je verliest ook wat'

Netflix en HBO hebben de consument een nieuw televisietijdperk ingesleurd. Onderdeel van Het Nieuwe Televisiekijken is comakijken: urenlang achtereen series kijken, een hobby die zich als een 'pandemie' over de wereld verspreidt, volgens de Amerikaanse media-expert en comakijker bij uitstek, Brian Dunphy (1979). Dunphy zag alle dertien afleveringen van het tweede seizoen van House of Cards binnen een etmaal. Hij keek zeven uur, sliep zeven uur en keek weer zeven uur. 'Be-la-che-lijk', zegt hij zelf.

Waarom doet u aan comakijken?

'Omdat het kan! Uit gulzigheid. Het is tv op mijn voorwaarden, zonder reclame. En omdat het tweede seizoen natuurlijk beregoed is. Omdat ik als de dood ben dat iemand op internet verklapt wat er gaat gebeuren - ik wil er blanco in stappen. Dus begon ik meteen de avond van Valentijnsdag 2013 met kijken, de dag waarop Netflix het tweede seizoen vrijgaf.'

Kunnen we eindelijk onze favoriete tv-serie bekijken wanneer wij dat willen, laten we ons opjagen door de angst dat er plotwendingen worden verklapt.

'De industrie speelt het spel heel slim. Diep in hun hart zijn ze natuurlijk heel blij met de dreiging van spoilers. Reken maar.'

Wat is het verschil met een dik boek in een ruk uitlezen?

'Al ben je nog zo'n bekwame lezer, lezen vergt inspanning. Je moet een boek vasthouden, enigszins rechtop zitten en je moet zorgen dat je niet wordt afgeleid door van alles en nog wat. Vijfhonderd pagina's achterelkaar lezen tot diep in de nacht gaat je niet lukken. Televisiekijken wel. Je hoeft alleen maar te liggen en te kijken. Makkie.'

Beleven we een serie anders als we tien afleveringen achterelkaar bekijken in plaats van één per week?

'Ja. Ik ga niet zeggen dat comakijken goed of slecht is, maar het is een andere ervaring. Wie voor wekelijkse afleveringen kiest, kijkt tegelijk met, laten we zeggen, 200 duizend anderen. Dan kun je tussendoor een berichtje sturen naar vrienden die ook fan zijn van die serie. Het is een gemeenschappelijke ervaring. Binge-watching doe je meestal alleen, in je eigen huis. Erover kletsen kan alleen met mensen die net zoveel afleveringen hebben gezien als jij, want anders verpest je het voor elkaar. Comakijken is heerlijk, maar je verliest ook wat. Je hebt minder tijd om te verwerken wat er op het scherm gebeurt. Minder tijd om te reflecteren op de personages.'

Hoogleraar Brian Dunphy doceert satire, massamedia en politiek aan het Brooklyn College in New York. Hij was in Nederland voor een serie lezingen over 'binge-watching' (excessief tv-kijken/comakijken).

Binge-watching is mogelijk sinds televisieseries op dvd verkrijgbaar zijn, en heeft pas echt een grote vlucht genomen door de werkwijze van bedrijven als HBO en marktleider Netflix.

Marathonkijkers zijn oppervlakkige kijkers?

'Comakijken is een race naar het slot. Je wilt weten hoe het eindigt. Dat is jammer. Ik heb de laatste drie seizoenen van Breaking Bad op tv gezien, elke week een aflevering. Mede daardoor heeft de serie diepe indruk gemaakt, meer dan wanneer ik alles achterelkaar had gezien.'

Waarom maken ze nog steeds losse afleveringen als steeds meer mensen alles achterelkaar bekijken?

'Omdat we wel vijf uur lang kunnen kijken naar zes afleveringen, maar niet naar een film van vijf uur. De afleveringen bieden toch de vrijheid om tussentijds te stoppen. En zes afleveringen zien, voelt alsof je iets hebt gepresteerd. Een film van die lengte voelt als een uitputtingsslag.'

Wat is er zo nieuw aan Het Nieuwe Kijken dat Netflix en HBO hebben geïntroduceerd?

'Reguliere televisie is niet geïnteresseerd in de inhoud, het gaat ze om de kijker: hoe meer kijkers ze trekken, des te meer geld ze de adverteerders kunnen vragen. De inhoud doet er verder niet toe. Netflix let juist wel op de inhoud en verzamelt daarom big data over de kijker: wanneer kijkt hij, hoe lang achterelkaar, wanneer pauzeert hij, welke scènes bekijkt hij twee keer, wanneer haakt welke kijker definitief af? Daarom weten ze bij nieuwe series precies: dit gaat werken.

'Omdat de reguliere televisie de sponsor te vriend moet houden en moet voorkomen dat de adverteerder wegloopt, blijven hun programma's inhoudelijk achter. De grote netwerken zijn altijd bang groeperingen voor het hoofd te stoten, of het nu gaat om religie, minderheden of seks. Er is inmiddels een serie op de reguliere tv, Modern Family, waarin onder meer een homokoppel , maar die zul je niet voluit zien zoenen.

'Bij series van Netflix en HBO kunnen ze zich wel dingen veroorloven die als te gewaagd gelden in reguliere series. Dat is goed, want het kijkers-publiek ontwikkelt zich.'

Welke nieuwe ontwikkeling voorziet u?

'Een verdere versmelting van commercie en inhoud. Met behulp van de data die ze over je verzamelen, kunnen organisaties als Netflix heel gericht advertenties op je af sturen. Als je het mantelpakje van Claire in House of Cards te gek vindt, kun je er straks met de afstandsbediening op klikken, zodat het de volgende dag in jouw kleur en in jouw maat bij jou thuis wordt bezorgd. Zoiets verwacht ik wel.'

Van comakijken naar comakopen.

'Yeah!'