Wanhoop en opportunisme werden zelden zo scherp geschetst

Leidt wanhoop tot opportunisme? De Deense documentaire The Newsroom - Off the record, maandag uitgezonden als 2Doc, schetste de doodsstrijd van de sensatiekrant Ekstra Bladet. Zelden werd de wanhoop en het bijbehorende opportunisme zo scherp geschetst als in de figuur van Poul Madsen, hoofdredacteur van de krant.

Zijn tabloid kampt met ronduit alarmerende oplagedalingen. In een poging het tij te keren begint de krant een campagne rond twee door Somalische piraten gegijzelde Denen. Redacteuren ontdekken dat de eigenaar van het schip waarop de twee zich bevinden, Shipcraft, niet bijna failliet is zoals het bedrijf suggereert, maar juist een groot vermogen heeft. Genoeg om de gijzelaars vrij te kopen.

Met ronkende koppen - 'Rijke eigenaar leeft in luxe terwijl gijzelaars wegrotten' - bericht de krant dagelijks over nieuwe schandalen en ontwikkelingen in de zaak. 'We willen de gijzelaars redden en kranten verkopen', aldus Madsen. Van beide bleef het de vraag of dat een beetje gelukt is.

Een freelancer weet contact te leggen tussen de gegijzelden en de krant. In een telefonisch interview meldt een gijzelaar dat hij zich doodhongerde omdat hij zo ziek was. Stond hij onder druk toen hij dat zei, of was het de waarheid? Madsen besluit het stuk te plaatsen, ondanks druk van de ouders, die de krant verwijten het slepende onderhandelingsproces te verstoren.

Zaken versus ethiek: het verhaal leverde een extra verkoop op van welgeteld 200 exemplaren.

De zaak kwam tot een ontknoping, maar het 'exclusieve' interview met de vrijgelaten gijzelaars ging naar een tv-zender. De dagelijkse aandacht die de krant eraan had besteed, kwam het blad duur te staan. Terwijl op de redactie nog trots heerste over de eigen rol en inspanningen, verweet een politicus van de Deense Volkspartij de krant het proces te hebben gedwarsboomd. De ouders van een gijzelaar stapten naar de Deense Raad voor de Journalistiek, die de krant veroordeelde tot rectificatie op de voorpagina. Niet lang daarna had de hoofdredacteur spijt van de verhalen die hij een jaar lang had laten plaatsen: 'We hebben ons beetje laten meeslepen doordat we toegang hadden.'

De kracht van de film van Mikala Krogh zit mede in de verhalende scènes, die het - het kenmerkt toch vaak de betere documentaire - zonder voice over kunnen stellen. De beelden spreken voor zich, drijvend op een verfijnde montage. Die schetsen een vermoeide redactie en een soms een tragikomische sfeer, zoals bij de telefonistes die de treurige seksadvertenties opnemen.

In sombere overpeinzingen achter het stuur van zijn auto zegt hoofdredacteur Madsen wakker te liggen van de race tegen de klok: zal zijn krant - en meer nog zijn redactie - zich snel genoeg weten aan te passen aan de eisen van deze tijd? Soms zou hij die verantwoordelijkheid graag overdragen aan een ander, sombert hij.

Logisch: de documentaire toont de man als volkomen machteloos. Hij heeft geen idee.

Ter inspiratie trekt de top naar de redactie van de Huffington Post, een van 's wereld grootste nieuwssites. Daar ligt het ei van Columbus: lezers kunnen er reageren in hangouts, de eigen tv-zender is een succes.


Dat wil Madsen natuurlijk ook. Aan het slot van de film droomt hij met zijn staf van een eigen kanaal, met een discussieprogramma, reality, roddel en softporno. Ideeënarmoede, een dodelijke combinatie met opportunisme. Hoofdredacteur Madsen gaat de race tegen de tijd niet winnen. Met The Newsroom - Off the record heeft zijn laatste uur geslagen.