Script#1: In de trein met de moeder van Marcel van Roosmalen
Jeanne Prisser bericht over wat zich afspeelt in de voorhoede van de beeldende kunst. Deze week: de hartjes op de stoep van het huis van de postbode en een speedbootwedstrijd in Miami Vice.
Thuis/Utrecht, 2 maart
Sinds ik deze betrekking heb, staat mijn leven op zijn kop. Ik moet me wegwijs maken in het woud aan kunstevenementen en kom op de vreemdste plekken - het gros belandt niet eens in deze kolommen. Avontuur: ja, structuur: foetsie.
Dus eerst dacht ik dat deze vraag, in hoofdletters gesteld, op mij sloeg: WAT GEBEURT ER ALS JE DE REGIE OVER JE LEVEN COMPLEET UIT HANDEN GEEFT? Maar het betrof een project van fotografe Simone Engelen, A Scripted Life, in Fotodok Utrecht en ook sinds een paar weken online te volgen.
Ik bleef thuis en keek wat er gebeurde. Simone Engelen, een jonge, rossige fotografe, vroeg aan enkele schrijvers, een acteur en een psycholoog een script voor een dag uit haar leven. Ze voert dat uit en doet verslag, in tekst en in polaroids. Dat gaat bijvoorbeeld zo: volgens script#1 moet ze naar Velp om de hoogbejaarde moeder van schrijver Marcel van Roosmalen per trein op te halen en naar Amsterdam te begeleiden, alwaar die met haar jarige zoon een taartje kan eten. Ja, dat kan gebeuren als je de regie uit handen geeft, dat je gestrikt wordt als gratis mantelzorger. Script#2 stuurt haar met een lukraak opgeduikelde toeriste naar een bijeenkomst van de Hare Krishna's - op dit punt kreeg ik het idee dat de scriptleveranciers een loopje met Simone Engelen namen.
Ja, dat kan gebeuren als je de regie uit handen geeft, dat je gestrikt wordt als gratis mantelzorger
Maar bij script#3, afgelopen week, viel alles op zijn plaats. Fotograaf Jan Hoek levert een script dat hij eigenlijk zélf had willen doen. Now we're talking. Met van een buurjongen geleende kleding moet Engelen een model vinden voor een fotoshoot in huiselijke setting. Kijk, daar is de goedgehumeurde postbode Jeanne (ha!) die de fotografe meeneemt naar haar woning, met hartjes op de stoep getekend: 'Ja, ik heb geen Valentijn dus ik heb mezelf wat hartjes gegeven.' Niet alleen de foto's, maar ook Engelens verslag gaat met sprongen vooruit door deze verrassend echte ontmoeting die ook nog eens een behoorlijk goede foto oplevert. Op de voor- en na-selfie die Simone Engelen van elk script maakt, ziet ze er moe, maar heel trots en gelukkig uit.
Nu zou ik hier best even kunnen preken, over hoe ver het wel niet gekomen is met de wereld, dat we een script nodig hebben om nog eens iemand spontaan te ontmoeten. Maar dat doe ik niet. Nee, ik ben de regie kwijt. Ik wil nog maar één ding: de volgende aflevering.
Amsterdam, 3 maart
De aankondiging van de nieuwste tentoonstelling van Jasper Hagenaar zorgde voor hoofdbrekens. Ik had drie puzzelstukjes gekregen. Eén: de titel, die The Attic luidde. Twee: een Google Image-foto van een onbeduidend Hollands gezinshuis. Drie: een actiefragment uit het script van Miami Vice.
Wat nu? Ik kon het niet rijmen met wat ik wist van Jasper Hagenaar: schilder van kleine, melancholieke olieverfpanelen waarop de wereld, ook al lijkt ze heel wat, een tragikomische constructie blijkt. Had hij het schilderen eraan gegeven? Ik was al onderweg naar galerie Jeanine Hofland in Amsterdam. Daar vielen die losse stukjes na enig zoeken op hun plek.
Hagenaar bleek nog gewoon te schilderen. Goddank: sommige dingen dienen niet te snel te veranderen, for art's sake. Daar hingen de vertrouwde paneeltjes, sommige iets groter dan ik gewend was, maar nog altijd in dezelfde mooie aardetinten en met nog altijd dezelfde onderwerpen, die nog lang niet vervelen.
De vertrouwde paneeltjes met mooie aardetinten en met nog altijd dezelfde onderwerpen, gaan nog lang niet vervelen
Een archaïsch aandoende vaas met een beschildering van hedendaagse vliegtuigen erop, gekke fantasieschedels, het skelet van een dinosaurus, een ontdekkingsreiziger van knullige kleihompen - stuk voor stuk gepresenteerd als waren het artefacten uit het Kabinet der Mislukte Expedities waar wetenschappelijk gezien niets aan klopt.
Daar was iets bijgekomen. Het was de zolder, 'the attic' van de titel. En van de onscherpe Google Image-foto van het Hollandse huis, dat bij navraag het ouderlijk huis van Hagenaar bleek te zijn.
Daar, achter die dakpannen, bevond zich de zolder waar de jonge Jasper ooit was begonnen met het uitdenken van zijn ontdekkingsreizen en wetenschappelijke expedities. Ik zag hem voor me, liggend op bed, dagdromend van verre reizen en Nobelprijzen wegens het opgraven van zeldzame botten. Het maakte Hagenaars mislukte artefacten nog aandoenlijker, alsof ze rechtstreeks waren ontsproten aan een koortsig puberbrein.
Maar wat had Miami Vice daarmee te maken? In het scriptfragment lijden Sonny Crockett en hoe-heet-die-andere-Amerikaanse-uitslover een pijnlijke nederlaag: ze worden tweede bij een speedbootwedstrijd. Wilde Hagenaar daarmee verwijzen naar het feit dat jongensdromen ook jammerlijk uit elkaar kunnen spatten?
Een banaliteit van jewelste, maar ik kon niets anders bedenken. Die zolder, alleen die zolder, Jasper. Meer verdieping heeft een mens niet nodig.
INFO
Simone Engelen: A Scripted Life Online en in Fotodok, Utrecht, als onderdeel van expositie Do You Hear Me, t/m 12/4.
Jasper Hagenaar: The Attic T/m 11/4 bij Jeanine Hofland, Amsterdam.
