Geavanceerde tram op banden Phileas eindigt toch als flop

Moederbedrijf VDL en de twee andere grootaandeelhouders vroegen woensdag zelf het faillissement aan van het productiebedrijf Advanced Public Transport Systems (APTS) in Helmond.

'Het had geen zin meer', zegt Caroline van der Leegte, nicht en woordvoerder van VDL-eigenaar Wim van der Leegte. 'De techniek liep te ver op de wetgeving vooruit. Het zat er niet in dat het op afzienbare termijn zou veranderen.' Het besluit is door de drie aandeelhouders genomen: naast het conglomeraat VDL, dat 70 procent van de aandelen heeft, zijn dat het ict-bedrijf Simac en de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM).

Voordelen van bus én tram

APTS werd in 1998 opgericht voor de ontwikkeling van de Phileas. VDL werd een jaar later grootaandeelhouder door de overname van de bussenfabriek Berkhof. Toen leek de wereld nog aan de voeten te liggen van wat het vervoermiddel van de 21ste eeuw werd genoemd. De Phileas - genoemd naar Phileas Fogg uit Jules Verne's boek De reis rond de wereld in 80 dagen - combineerde de voordelen van de bus en de tram en zou daardoor geschikt zijn voor middelgrote steden die zich geen metronet konden permitteren.

De Phileas was sneller, wendbaarder en langer dan de bus, maar had geen aparte dure infrastructuur nodig in de vorm van tramrails. De bus kende een virtueel geleidingssysteem via magneetjes die om de 4 meter in het betonnen wegdek waren gegoten. Hierdoor was hij zelfsturend en hoefde de chauffeur alleen in nood in te grijpen. Daarnaast was de Phileas ook een stil en een duurzaam voertuig dat door de in de accu's opgeslagen energie emissievrij door de binnensteden kon rijden.

Wanbetaler

Eindhoven nam de Phileas in 2004 in gebruik. Daarna kreeg APTS nog orders voor de Phileas vanuit de Turkse metropool Istanbul en de Franse stad Douai. Maar die laatste weigerde te betalen toen busgeleiding via magneten geen haalbare kaart bleek. Inmiddels lopen vier verschillende procedures tegen de wanbetaler. De door de rechter benoemde curator mr. Jaap van der Meer zal nu moeten besluiten of die procedures worden voortgezet. De weigering van Douai om te betalen was een van de oorzaken van het faillissement. Maar er waren ook andere tegenvallers, zoals bij de levering aan de Italiaanse stad Pescara.

VDL bleef in de loop van de jaren de Phileas altijd verdedigen. Het zou een top worden en zeker geen flop. Het kostte de Brabanders geen geld, want de innovatiekosten kwamen uit een Europees stimuleringsfonds. In 2008 zou het bedrijf al 200 werknemers tellen. Uiteindelijk werken er nu 15 mensen voor wie VDL een andere baan zal zoeken.

De Phileas-bussen in Eindhoven zullen voorlopig gewoon blijven rijden