Met naheffing staat VVD voor dichte nooduitgang
Het is een politieke cocktail die de oppositie dansend op de tafels krijgt: miljoenen Nederlanders moeten geld terugbetalen aan de fiscus, net als er verkiezingen zijn.
Als Mark Rutte chagrijnig is, gaat hij afgemeten praten. Is de premier wellicht bereid excuses aan te bieden aan de Nederlandse belastingbetalers?, was vrijdag de vraag. 'Nee.' Maar dat zou toch netjes zijn nu de overheid een fout heeft gemaakt? 'Het is geen fout.'
Een stukje verderop, in het Tweede-Kamergebouw, sprongen donderdagavond de campagneteams van de meeste oppositiepartijen juichend overeind. Het kabinet had hen zojuist een glanzend kado bezorgd in de aanloop naar de verkiezingscampagne die begin 2015 wordt afgetrapt: 5 tot 6 miljoen kiezers gaan er komend jaar bij hun belastingaangifte achter komen dat zij geld moeten terugbetalen aan de fiscus. Staatssecretaris Wiebes van Financiën rekent op bedragen tussen 0 en 300 euro: 150 euro gemiddeld.
Hoeveel precies, dat ontdekken de meeste mensen in maart, precies op het moment dat de kiezers via de provinciale verkiezingen ook de verhoudingen in de Eerste Kamer gaan bepalen - van groot strategisch belang voor de stabiliteit van Rutte II én voor de samenstelling van het volgende kabinet. Verkiezingen in combinatie met belastingverhoging, dat is een politieke cocktail waar campagneleiders wakker van kunnen liggen. Weliswaar zit over het jaar 2015 juist een forse lastenverlichting voor werkenden in het vat, maar die valt op het eerste oog minder op dan deze eenmalige tegenvaller.
Verkiezingen in combinatie met belastingverhoging, dat is een politieke cocktail waar campagneleiders wakker van kunnen liggen
Schuldvraag
Op zoek naar de schuldvraag komen VVD en PvdA bij zichzelf uit. En in 2012. In de roerige weken van de totstandkoming van Rutte II besloten VVD en PvdA tot een zeer nivellerende inkomensafhankelijke zorgpremie. Totdat in de VVD het oproer kraaide, een acute crisis dreigde, en Rutte de PvdA smeekte om een ontsnappingsroute. PvdA-leider Samsom streek met de hand over het hart en was bereid de zorgpremie in te ruilen voor nivellering via de belastingen. Hoe? Door de vaste korting op de belasting die iedereen krijgt afhankelijk te maken van het inkomen. En door de belastingkorting voor iedereen met werk nog inkomensafhankelijker te maken. Kort en goed: hoe hoger het inkomen, hoe minder de belastingkorting.
Die afspraak stolde in oktober 2013 in het begrotingsakkoord dat het kabinet noodgedwongen sloot met de loyale oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP. Dat was net op tijd om het kabinet - alweer - te redden, maar te laat om de systemen van de Belastingdienst aan te passen. Dus besloot Wiebes' voorganger Frans Weekers de zaak pas na afloop te verrekenen, met de aangifte over 2014 die iedereen in maart 2015 moet doen.
Maar had het kabinet het land daar niet wat eerder op kunnen wijzen? Donderdagavond was het de eeuwige luis in de pels van het kabinet, het CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die Wiebes via Kamervragen dwong tot het publiekelijk opbiechten van de cijfers - een prachtkans voor het CDA om de regie in de strijd om de waarheid naar zich toe te trekken. De hoofdlijn in die regie: het kabinet probeert belastingverhoging geheim te houden.
Donderdagavond was het de eeuwige luis in de pels van het kabinet, het CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die Wiebes via Kamervragen dwong tot het publiekelijk opbiechten van de cijfers
'Heel vervelend'
Wiebes trachtte vrijdag uit alle macht duidelijk te maken dat iedereen alles echt allang had kunnen weten. Dit staat sinds januari op de site van de Belastingdienst: 'Veel mensen zullen in 2015, bij hun aangifte over 2014, waarschijnlijk meer belasting bijbetalen of minder belasting terug krijgen.' Met Prinsjesdag maakte Wiebes dat wat specifieker: 'In de meeste gevallen bedraagt de extra belasting tussen 0 en 300 euro.' Donderdag volgde het laatste puzzelstukje: het gaat om 5 tot 6 miljoen belastingbetalers. Wiebes claimt bovendien dat hij vorige maand met een 'publiciteitscampagne' is begonnen via de sociale media. Daar zijn echter weinig sporen van terug te vinden. Een breed verspreide heldere mededeling is er nooit geweest.
De vraag is nu vooral of de VVD dit keer wel stand houdt. De liberale Kamerfractie deed er vrijdag het zwijgen toe - geen teken van zelfverzekerdheid. Partijleider Rutte zelf vindt het allemaal 'heel vervelend' maar onvermijdelijk. Bronnen in de coalitie vermoeden vooralsnog dat er niets anders op zit dan even schuilen en hopen dat het overwaait. In 2012 was het immers nog een plan, met een ontsnappingsroute. Inmiddels is het reeds uitgevoerd beleid. De nooduitgang viel lang geleden al in het slot.
