Defensie wist al 15 jaar van blootstelling aan giftige stof
Defensie weet al vijftien jaar dat medewerkers in de grensregio zijn blootgesteld aan grote concentraties van een zeer kankerverwekkende stof. Meetrapporten uit 1999 en 2002, in bezit van de Volkskrant, melden dat er op militaire onderhoudsbases met Amerikaanse gevechtsvliegtuigen en tanks tot acht keer meer chroom-6 aanwezig was dan de norm destijds.
Bij letselschadeadvocaten hebben zich rond de honderd ernstig zieke oud-werknemers gemeld. Zij lijden onder meer aan kanker en auto-immuunziekten en willen een schadevergoeding.
In juni schreef minister Hennis van Defensie dat zij 'geen aanwijzingen' heeft dat medewerkers 'structureel zijn blootgesteld aan te hoge concentraties gevaarlijke stoffen'. Hoe dat standpunt te rijmen is met de meetrapporten, in opdracht van de landmacht uitgevoerd, kan haar woordvoerster niet verklaren. 'We doen op dit moment uitgebreid onderzoek. Tot dat is afgerond, zeggen wij niets.'
Doofpot
De oud-medewerkers beschuldigen Defensie ervan de zaak in de doofpot te hebben gestopt. 'Ging dit om een bedrijf, dan was allang een strafonderzoek gestart', zegt letselschadeadvocaat Rob Bedaux. 'Maar bij de gezondheid van hun eigen medewerkers gooit de overheid er met de pet naar.'
Op de vijf zogenoemde Poms-sites, onder meer in Brunssum en Vriezenveen, werd in opdracht van de NAVO tot 2006 materieel van het Amerikaanse leger onderhouden. De gevechtsvliegtuigen en tanks waren destijds voorzien van verf en lak die het zeer giftige chroom-6 bevatten, blijkt uit het onderzoeksrapport uit 1999. 'Bij machinale schuurwerkzaamheden komen te hoge concentraties chroom-6 vrij', staat er. Ook het ventilatiesysteem voldeed niet, waardoor mogelijk vergiftigde lucht de ruimte in kwam.
Monsters bevatten concentraties chroom-6 acht keer boven de destijds gehanteerde norm van TNO Bouw. 'De gevonden waarden zijn belachelijk hoog', zegt toxicoloog Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht. 'Chroom-6 is een stof die kankerverwekkend is omdat hij wijzigingen aanbrengt in het dna.' Volgens Van den Berg vereist de omgang met chroom-6 nog grotere voorzichtigheid dan asbest. 'Contact met de huid, inademen en inslikken zou volledig moeten worden voorkomen.'
Dit was sinds 1999 bij Defensie bekend. Het eerste meetrapport stelt dat chroom-6-verbindingen 'genotoxische kankerverwekkende eigenschappen' hebben, 'hetgeen inhoudt dat iedere blootstelling in principe tot kanker kan leiden'.
Het onderzoeksteam deed destijds de aanbeveling schuurwerkzaamheden enkel nog in de buitenlucht te doen. Ook zou een extra werknemer met een speciale stofzuiger de vrijkomende deeltjes moeten opzuigen.
Nooit maatregelen
Volgens oud-medewerkers zijn echter nooit maatregelen getroffen. Zij zeggen ook niet op de hoogte te zijn gebracht van de meetrapporten. Heinz Pol, de arbeidshygiënist die bij de arbodienst van Defensie het onderzoek uitvoerde, ontkent dit en zegt dat 'het voltallige personeel in Vriezenveen is voorgelicht in de kantine'.
Of daadwerkelijk iets met zijn aanbevelingen is gedaan, weet Pol niet. De verantwoordelijkheid lag bij Rob Kuijper, tot 2006 general manager op de Pomssites. 'Ook als general manager ben je niet van alles op de hoogte', zei hij dinsdag in de Limburger. Ook meldde hij 'benieuwd' te zijn naar de beschermingsmaatregelen die destijds onder zijn eigen bewind zijn genomen.
Tegen de Volkskrant zegt Kuijper nu dat hij 'beter geen interviews meer kan doen'. Voor vragen verwijst hij naar het ministerie. 'Ik verschuil me achter Defensie.' Nog deze week wordt antwoord verwacht op Kamervragen van de SP.
Vandaag in de Volkskrant: Henk Coort, aanvoerder van zieke defensiemedewerkers. 'Niets aan de hand, zei de leiding.'
De gevonden waarden zijn belachelijk hoog.