In Botlek Stores konden zeelieden in Rotterdam terecht voor snacks, souvenirs en erotica: ‘Het is ten onder gegaan aan hebzucht’

Het was een uitstapje dat bemanningsleden van containerschepen steevast bovenaan hun lijstje hadden staan als ze aanmeerden in de Rotterdamse haven: een bezoek aan Botlek Stores. Het in alle uithoeken van de wereld bekende warenhuis ‘aan de wal’ had alles in huis waarvan een zeemanshart sneller gaat kloppen. Snacks en alcohol, maar ook fitnessapparatuur, koffers, tabak en seksspeeltjes. Voor het thuisfront waren er souvenirs te koop in de vorm van barbiepoppen of parfum – allemaal belastingvrij.

Botlek Stores was, kortom, een begrip. Op YouTube zijn filmpjes te vinden van Filipijnse en Chinese zeelieden terwijl ze opgetogen in de pendelbusjes stappen die speciaal door de winkel beschikbaar werden gesteld, om vervolgens nóg opgetogener met hun buit weer aan boord te gaan.

Aan al die blijheid is nu een einde gekomen: Botlek Stores is niet meer. Op 2 augustus is door een aantal medewerkers met succes het faillissement aangevraagd, nadat er achterstanden waren ontstaan in de uitbetaling van de lonen. ‘Het onderzoek naar de oorzaak hiervan loopt nog’, is het enige dat curator Justin de Vries van het Rotterdamse advocatenkantoor LVH erover kwijt kan.

Goede zaken

Botlek Stores werd in 1960 opgericht door Harrie Dekker (‘H.G. Dekker senior’), een handige ondernemer die tijdens de wederopbouwjaren in eerste instantie met het winkeltje Toko Sint Job was neergestreken in de Rotterdamse Sint Jobshaven. ‘In dat gebied stonden veel kranen en daartussen liepen allemaal mannen, met name Aziaten, die voor een broodje, havenarbeidspulletjes of souvenirs in de toko terechtkonden’, zegt Tom Dekker (67), een zoon van Harrie.

Toen het naburige industrieterrein de Botlek werd uitgebreid met een petroleum- en chemiehaven, rook Harrie Dekker nieuwe kansen. Hij liet kort na elkaar twee panden bouwen, een aan de Botlekweg en later aan de Theemsweg, waar hij volgens hetzelfde ‘seamen shop’-concept een winkel runde. De zaken liepen zo goed dat de winkel werd uitgebreid met een extra verdieping. Na het overlijden van Harrie nam de oudste zoon Peter in 1984 het roer over. Ook Tom bleef vanaf de zijlijn betrokken: Botlek Stores was de trots van de familie.

Maar na decennia van succes begon de klad erin te komen. Rederijen hadden het personeelsbestand flink teruggeschroefd om het  hoofd boven water te houden. ‘Van de tien à vijftien man die nog aan boord verbleven, was de ene helft aan het werk en de andere helft lag een beetje te slapen, want die had er dan net een nachtdienst op zitten’, zegt Tom Dekker. ‘De spoeling werd erg dun.’

Schepen lagen bovendien steeds korter in de haven, waardoor de bemanning minder tijd had voor uitstapjes naar de wal. En toen brak tot overmaat van ramp de coronapandemie uit en mochten de zeelui helemaal niet meer van boord. Botlek Stores sloot tijdelijk zijn deuren.

Casino, nachtclub, dames

Eigenaar Peter Dekker had zijn winkel al verkocht voor die laatste crisis. Nadat jarenlang niemand zich had gemeld, was hij uiteindelijk uitgekomen bij Bas van Poppel, een zakenman uit Wassenaar. Van Poppel wilde een nieuwe koers varen, die zich volgens Tom Dekker het best laat omschrijven als ‘megalomane plannen die niet uitvoerbaar waren’. ‘Een casino, nachtclub, dames – alles is de revue gepasseerd.’

De prijzen werden volgens Dekker omhoog gegooid en personeelsleden kregen hun salaris nog maar voor een deel of helemaal niet meer uitbetaald. Een oud-medewerker, die uit angst voor represailles niet met zijn naam in de krant wil, bevestigt dit verhaal. Het bedrijf, zegt hij, is bezweken door mismanagement. 

Uit verslagen van de Rechtbank Rotterdam blijkt dat ten minste twee medewerkers langs juridische weg voor elkaar kregen dat hun achterstallige salaris alsnog werd uitbetaald. Bas van Poppel was dinsdag niet bereikbaar voor commentaar; de nummers die op de website van de winkel staan vermeld, zijn uit de lucht gehaald.

Op 22 februari van dit jaar bracht de Fiod een persbericht naar buiten over doorzoekingen in een woning en drie bedrijfspanden in Wassenaar, Rotterdam en Valkenswaard. Er werden twee verdachten aangehouden, onder wie ‘een 57-jarige eigenaar van een bedrijf dat schepen en hun bemanning bevoorraadt’. 

De Fiod vermoedt dat de verdachten btw-vrije goederen die op papier aan schepen werden geleverd, in werkelijkheid tegen een zacht prijsje aan supermarkten, nachtwinkels of particulieren doorverkochten. ‘Met deze frauduleuze constructie is de Nederlandse staat mogelijk minimaal 1,6 miljoen euro aan accijns en btw misgelopen’, staat in het persbericht. 

Een woordvoerder van de Fiod, die niet wil bevestigen of het inderdaad om Botlek Stores gaat, laat weten dat het onderzoek nog loopt en dat de verdachten inmiddels op vrije voeten zijn gesteld.

Hebzucht

Dat Botlek Stores uit het Rotterdamse havengebied verdwijnt, is ‘heel erg triest’, zegt Dennis Woodward, die zich als havenpastor om het lot van de zeelieden bekommert. De winkel vervulde volgens hem een belangrijke sociale functie, in een tijd dat het isolement onder bemanningsleden juist almaar toeneemt.

Hij wijst op het teruglopen van het aantal zeemanshuizen: ontmoetingsplaatsen aan de wal, waar zeelieden terechtkunnen voor een kop koffie, een luisterend oor en gratis wifi. ‘Voor bemanningsleden was Botlek Stores echt een uitje: even weg van het schip.’

De welzijnsfunctie die zeemanshuizen vervullen, heeft de winkel volgens Woodward onder het nieuwe management niet op zich willen nemen – ondanks zijn pogingen om de pendelbusjes ook in te zetten voor uitstapjes in de omgeving of door een praathoekje in te richten. ‘Ze waren vooral geïnteresseerd in dollars, niet in de mens’, zegt Woodward. ‘Botlek Stores is helaas ten onder gegaan aan hebzucht.’

Dat de winkel die zijn vader ooit met zoveel verve heeft opgezet op deze manier aan zijn einde is gekomen doet pijn, zegt Tom Dekker. ‘In al die jaren hebben we nooit een boze klant gehad en nu is de winkel dicht. Het zal een groot gemis zijn voor zeelieden.’