Weet iemand waarom ze Facebook een sociaal netwerk noemen?
Als ik met deze column Facebook zou willen bestormen, welke ingrediënten moet ik er dan in gooien? Een flink stuk opwinding, op het kookpunt gebracht door schokkende ‘feiten’, overgoten met de nodige beledigingen, gekruid met een handvol venijn en afgemaakt met een snufje racisme en seksisme – en dan maar hopen dat men bijt.
Dat dit zo is, is op zich al moeilijk te verteren, maar het wordt ronduit gevaarlijk op plaatsen waar Facebook alleenheerser is, waar betrouwbare berichtgeving ontbreekt en waar geweld toch al sluimert: dan vallen er doden. En dat komt omdat Facebook de wereld ziet als een markt, niet als een gemeenschap, zoals Mark Zuckerberg ons wil doen geloven.
Die markt doet in advertenties, en de prijs daarvan wordt uitgedrukt in tijd: hoe langer de gebruiker blijft hangen, hoe beter. Facebook stuurt zijn klanten daarom met behulp van algoritmes naar waar het circus is: komt dat zien, komt dat zien. Het zou technisch gezien mogelijk zijn de focus te verleggen naar minder ophef en sensatie, maar dan wordt er minder verdiend. Toen Zuckerberg in januari hintte op zo’n verandering, tuimelde de aandelenkoers van Facebook direct met 4,5 procent.
Het zou te ver voeren Facebook de schuld te geven van het geweld; de wortels daarvan liggen in samenlevingen zelf
Gruwelijk werk
Dit weekeinde lieten twee kranten heel gedetailleerd – ik zou bijna zeggen schokkend – zien tot welke ellende dit leidt. De Volkskrant berichtte over het moderatiecentrum van Facebook in Berlijn, waar slecht betaalde arbeidskrachten de berichtenstroom moeten filteren op smerigheid, variërend van kinderporno tot onthoofdingen, van haatoproepen tot zelfmoordbeelden. Uit het artikel blijkt niet alleen wat een gruwelijk werk dit moderen is, maar ook wat een flauw bedrijf Facebook is, met zijn gezemel over het verbinden van mensen. Haatberichten over Sylvana Simons bijvoorbeeld blijven gewoon verschijnen, ook nadat gebruikers die rapporteren als racistisch: ‘Sterf!! Achterlijke kankerzwarte! Wij hadden jouw zwarte volk lekker in slavernij moeten houden!’ Pas als Facebook voelt aankomen dat het zélf onder vuur komt te liggen, wordt Simons een ‘beschermd persoon’ en gaat de haatlimiet omlaag.
Het negeren van waarschuwingen is niet zomaar een slordigheid van Facebook. In Sri Lanka leidde het tot dodelijk geweld, zoals The New York Times beschreef. Boeddhistische heethoofden lieten zich begin dit jaar opjutten door geruchten over moslims die van plan zouden zijn boeddhisten te steriliseren door pillen in hun eten te stoppen. Er volgden oproepen tot geweld (‘Pak je zwaard en ga’), aanvallen op moslimdorpen, brandstichting en moord. De autoriteiten probeerden tevergeefs in contact te komen met Facebook. Pas toen de regering in reactie op de onlusten de toegang tot Facebook blokkeerde, kwam er een reactie uit Silicon Valley.
Natuurlijk zou het te ver voeren Facebook de schuld te geven van het geweld; de wortels daarvan liggen in samenlevingen zelf. Maar het bedrijf is maar al te bereid alles wat broeit op te stoken in ruil voor advertenties. Weet iemand waarom ze dit een sociaal netwerk noemen?
Drie keer per week schrijft Stevo Akkerman een column waarin hij de 'keiharde nuance' en het 'onverbiddelijke enerzijds-anderzijds' preekt. U vindt het via trouw.nl/stevoakkerman.
Lees ook: Stevo Akkerman toont zijn personages in al hun onvermogen
Stevo Akkerman schrijft niet alleen columns. “De dag dat Therese haar dochter moet baren, is ook de dag dat haar moeder verdwijnt.” Zo opent ‘De mooiste dag’, de derde roman van Stevo Akkerman. Die eerste zin vat de handeling van het boek eenvoudig samen.