ING-topman Hamers was het lulletje rozewater onder zijn collega's

Op borrels bij internationale congressen begon men hem te ontwijken, hij stond soms helemaal in zijn eentje in het gedruis, met niets om zich aan vast te klampen dan zijn glas. Er gingen verscholen blikken in zijn richting, er werd besmuikt gelachen als hij voorbijliep. Nam hij deel aan een diner, dan zag hij oude bekenden rotzooien met de tafelschikking om te voorkomen dat ze naast hem moesten zitten.

Het was waar, in 2015 had hij nog gezegd dat bescheidenheid een belangrijke eigenschap was in de branche, en dat je met passie net dat beetje extra kon bieden. Maar toen ging het in feite al moeizaam. In eigen land ontstond gedoe omdat zijn salaris omhoogging van 1,27 naar 1,63 miljoen, met nog wat bonus, maar in het buitenland kwamen ze niet meer bij: ‘Daar werk jij voor?’ Het begon vervelend te worden. Voor hemzelf, maar nog meer voor het bedrijf. De bank kwam in een kwade reuk te staan, nog even en niemand zou nog voor hen willen werken. Zo kon het niet langer.

Ralph was naar Jeroen gestapt, en die begreep het volkomen; hijzelf had in zijn tijd bij Shell zo’n 11 miljoen per jaar verdiend, dat was royaal natuurlijk, maar als de ING zichzelf serieus wilde nemen, was 3 miljoen voor de topman zeker niet te veel. Wat kreeg John Cryan van Deutsche Bank? 4,7. Frédéric Oudéa van Société Générale? 3,6. Jean-Laurent Bonnafé van BNP Paribas? Ruim 4. Dat zijn je benchmarks. Eredivisie.

LEES OOK: Iedereen is boos op ING, hoe verdedigt de bank 50 procent meer salaris voor de topman?

Zo moet het ongeveer gegaan zijn, stel ik me voor, tussen ING-baas Ralph Hamers en zijn president-commissaris Jeroen van der Veer. Enige ophef zullen ze wel ingecalculeerd hebben, maar niet de storm die gisteren onmiddellijk opstak. Het doet vermoeden dat ze heel goed weten wat de symbolische betekenis van geld is in hun eigen kring – uitdrukking van positie en aanzien binnen de kaste – maar niet hoe dat is in de rest van de samenleving. 

Het gaat niet om 1,5 miljoen meer of minder op de balans, voor de bank is dat peanuts, het gaat om de boodschap die ING onbedoeld laat horen: onze cultuur is ondanks de crisis van 2008, en ondanks de reddingsoperatie door de staat, niet veranderd. Nog altijd wordt onze motivatie bepaald door poen, zelfs als we van gekkigheid niet meer weten wat we ermee moeten doen.

Het is precies die mentaliteit die de bankencrisis veroorzaakte; de sector werd gedreven door louter financiële prikkels en succes werd gemeten in deals, targets en bonussen. Eer van je werk, nut voor de samenleving, zinvol bezig zijn? Leuk voor verpleegsters, niet voor ons. Dit gebrek aan maatschappelijk gevoel zou misschien tot daaraan toe zijn als de maatschappij niet garant stond voor het overleven van de banken. Nu is het een vorm van autisme.

ING heette ooit Postgiro, ik ken mijn rekeningnummer nog uit het hoofd. Maar ik ben blij dat ik inmiddels bij een bank zit zonder bonussen.

Drie keer per week schrijft Stevo Akkerman een column waarin hij de 'keiharde nuance' en het 'onverbiddelijke enerzijds-anderzijds' preekt. Lees hier meer columns van Stevo.

Lees ook: Volgens een Belgische hoogleraar blijkt uit onderzoek dat bedrijven hun topmannen niet noodzakelijk meer hoeven te betalen om een goede CEO aan te trekken.