Direct naar artikelinhoud

Niet pas later, de Nam moet Groningse huizenbezitters direct compenseren

Een scheur in de muur van een woning in Bedum.Beeld ANP

Loopt een Gronings huis schade op door een aardbeving, dan dient de Nam de eigenaren meteen te compenseren. Wachten totdat die hun huis verkopen, zoals de Nam nu doet, mag niet van de rechter. 

en

De Nederlandse Aardoliemaatschappij (Nam) moet van het gerechtshof in Leeuwarden direct de waardedaling van door aardbevingen getroffen Groningse woningen compenseren. Daarmee kwam het gisteren tot hetzelfde oordeel als de Assense rechtbank in 2015.

Waar ging de rechtszaak over?

De zaak tegen de Nam is aangespannen door de Stichting Waardevermindering door Aardbevingen Groningen (Wag). Die vertegenwoordigt vierduizend bewoners van het aardbevingsgebied en twaalf woningcorporaties.

De Wag wil dat eigenaren het compensatiebedrag gelijk op hun rekening krijgen gestort, terwijl de Nam pas geld wilde overmaken als een huis is verkocht. Alleen wanneer een taxateur bij verkoop de waarde opneemt, valt een betrouwbare schatting te maken, vindt de energieproducent. De Nam vergoedt al sinds 2013 bij verkoop. Volgens het bedrijf wordt het compensatiebedrag in 94 procent van de gevallen geaccepteerd door de verkoper.

De Nam ging er met die werkwijze volgens Wag-voorzitter Lolke Weegenaar aan voorbij dat het bezit van corporaties en woningeigenaren nu al is aangetast. “Ondertussen betaal je wel de volledige rente en aflossing op basis van een verplichting die je eerder bent aangegaan.” Bovendien hebben veel mensen moeite hun huis te verkopen, sommige huizen in het aardbevingsgebied staan jaren te koop, zegt Weegenaar.

Om hoeveel woningen gaat het en hoe groot is de schade?

De Wag gaat uit van 100.000 woningen die in aanmerking komen voor compensatie. Een onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen kwam tot 180.000 huizen. Het aardbevingsgebied, ten noorden van de stad Groningen, is verspreid over zo’n elf gemeenten.

Oude woningen zijn gevoeliger voor bevingen. Heel grote panden, zoals boerderijen, ook.
Lolke Weegenaar, Stichting Waardevermindering door Aardbevingen Groningen

De komende tijd zullen taxateurs per woning de schade vaststellen. De Wag kwam eerder op een schadepost van een miljard euro, de universiteit op minimaal 954 miljoen euro. De grootte van de vergoeding hangt volgens Wag-voorzitter Weegenaar af van de locatie, de oorspronkelijke waarde en unieke kenmerken van een pand. “Oude woningen zijn gevoeliger voor bevingen. Heel grote panden, zoals boerderijen, ook.”

Volgens de Groningse universiteit is de gemiddelde waardedaling in het aardbevingsgebied 5000 euro, wat neerkomt op zo’n 3 procent van de woningwaarde. Wel verschilt het bedrag nogal per gemeente. In Loppersum, in het hart van het bevingsgebied, is het gemiddelde waardeverlies 10,9 procent, verderop in de Marne 4 procent.

De uitspraak van het gerechtshof gaat niet over de immateriële schade. De Atlas voor Gemeenten berekende vorig jaar dat huizen door imagoschade gemiddeld 2,2 procent minder waard geworden zijn. Ook door de recente harde beving in Zeerijp zullen potentiële kopers minder snel naar dit gebied komen, verwacht voorzitter Weegenaar van de Wag.

In een verklaring zegt de Nam dat ze ‘serieus gaat kijken’ naar het vonnis.

Kan de Nam nog in cassatie tegen het vonnis?

“In theorie wel”, zegt een woordvoerder. Een verdere toelichting wil hij niet geven. In een verklaring die de Nam op haar website plaatste, staat dat de energieproducent ‘serieus gaat kijken’ naar het vonnis. De compensatie wordt een fikse kostenpost voor het bedrijf. De Nam, een samenwerking tussen Shell en ExxonMobil, had eind 2016 ruim een half miljard euro aan reserves in kas.

Zullen er door dit vonnis meer mensen naar Groningen verhuizen?

Niet door deze maatregel alleen, denkt Weegenaar. Maar er zijn ook plannen voor een uitkoopregeling naar het voorbeeld van Moerdijk. In die gemeente, waar de leefbaarheid wordt bedreigd door havenindustrie, kunnen huizenbezitters hun woning tegen 95 procent van de taxatiewaarde verkopen aan de gemeente. Dat leidde ertoe dat meer mensen naar het dorp verhuisden: ze liepen immers geen risico dat ze veel verlies zouden lijden bij verkoop.

Een proef met een uitkoopregeling voor vijftig woningen, afgelopen jaar, smaakte de Groningers naar meer. Ook in het regeerakkoord zijn afspraken gemaakt over een garantstelling. Als straks de gaswinning verder wordt teruggebracht en daarmee het risico op aardbevingen afneemt, zal Groningen weer in trek raken, verwacht Weegenaar. “Groningen is een mooie provincie, met rust en ruimte. Wie dat zoekt, is hier op zijn plaats.”

De monumentale boerderij van Pieter Bouwman en Kirsten de Jong en hun kinderen Reinald en Meindert.Beeld reyer boxem

Hier kun je je huis aan de straatstenen niet kwijt

Pieter Bouwman uit Siddeburen: “Wij zijn eigenaar van een Oldambtster boerderij uit 1909 (zie foto hierboven), met zes woningen. In een daarvan wonen we zelf, de andere verhuren we aan mensen die bijvoorbeeld tijdelijke woonruimte nodig hebben vanwege relatieproblemen. De afgelopen drie jaar heb ik zo’n halve ton aan claims ingediend.

Ik wil onze boerderij niet verkopen, maar ik wil wel mobiel zijn. Als we over tien jaar naar het midden van het land willen verhuizen, moet dat kunnen. Ik hoef geen geld, ik wil een gegarandeerde onderwaarde, net zoals die er in Moerdijk is gekomen.

Waardeverlies is de grootste aardbevingsschade die mensen hier in het bevingsgebied ondervinden. Ik denk dat onze boerderij zo’n miljoen euro waard is, maar als ik hem te koop zet voor vijf ton, komt er niemand. Een waardevermindering van 50 procent – dat is echt absurd veel. Met twintig autominuten sta je in de stad Groningen, waar de huizenmarkt oververhit is, waar je onmiddellijk moet bieden, boven de vraagprijs, anders gaat de woning aan je neus voorbij. En hier kun je je huis aan de straatstenen niet kwijt. Toch presteerde de Nam het om dat, zelfs in hoger beroep, te ontkennen.”

‘Had u het huis maar niet moeten kopen’. Zo vernederend.
Stefan Kleintjes uit Bedum

Er werd gezegd dat de verzakkingen door mollen komen

Stefan Kleintjes uit Bedum: “Het raakt me enorm om hierover te vertellen. Het is ook zo’n bizarre toestand. Jarenlang zijn de effecten ontkend, is onze schade ontkend. Zijn wíj ontkend, murw geslagen, van het kastje naar de muur gestuurd! Werd er gezegd dat de verzakkingen door mollen komen. En: ‘Had u het huis maar niet moeten kopen’. Zo vernederend.

Mijn eerste reactie op de uitspraak was er eentje van overwinning. Dit is al de zoveelste keer dat de rechter de Nam op haar plek zet. Het is weer in het nieuws, er is weer aandacht, dat is goed. Maar tegelijkertijd is de Nam er erg goed in zichzelf buiten de wet te plaatsen. Dus ik moet het nog zien. Ik ben over het algemeen best goed van vertrouwen, maar mijn vertrouwen in de Nam en overheid is gedaald tot beneden het vriespunt.

Wij hebben een boerderij met een prachtig voorhuis. Dat voorhuis zakt weg, geen paar centimeter maar wel dertig. Wie zou daar ooit willen wonen? Een huis met meer dan tweehonderdvijftig scheuren en een fundering die niet deugt? Ik denk dat het wel een ton in waarde is gedaald. En die ton heb ik niet. Ik wil daar wonen, ik wil daar mijn praktijk hebben. Ik wil niet dat mijn huis zo naar de gallemiezen gaat.”

Ik maak me zorgen over de toekomst, de lange termijn

Margreet Wiersema uit Stedum: “Natuurlijk is dit een mooie erkenning. Maar het maakt me boos dat dit voor de rechter bedongen moet worden. En het roept veel vragen op: hoe denken ze dit allemaal te gaan doen? En: over wat voor bedragen hebben we het, en is dat voldoende? En is het ook nog voldoende voor wie over tien jaar zijn huis wil verkopen?

Ik ben bang dat dit een manier is om ons zoet te houden voor nu, maar dat later blijkt dat we ons met een kluitje in het riet hebben laten sturen.

Wij runnen een familiebedrijf: een boerderij en een zorgboerderij. Boeren gáán niet weg, wij verdienen ons geld met het land dat we bezitten. Maar ik kan niet in de toekomst kijken.

Mijn man kan een ongeluk krijgen waardoor we de boerderij niet meer kunnen onderhouden, en dan?

Veel mensen zullen dit accepteren, zijn blij met íets, maar ik maak me zorgen over de toekomst, de lange termijn. Hoe staan boerderijen er dan bij? Want de schade aan mestkelders bijvoorbeeld, daar wordt niet naar gekeken. Hoe ziet Groningen er over vijftig jaar uit? Hoe veel van deze huizen staan er dan nog? En onze prachtige kerk?”

Lees ook:

Natuurlijk kenden ze de risico's, toch kochten deze mensen een huis in hun geliefde Groningen.