Iran blokkeert Telegram om ‘orde en veiligheid’ te bewaren

Na een boze tweet viel afgelopen weekend het doek voor Irans populaire sociale medium Telegram. „Een Telegram-kanaal verspreidt hatelijk gedrag, het gebruik van Molotov-cocktails, gewapende opstanden en sociale onrust. NU is het moment om dergelijke aanmoedigingen via Telegram te stoppen”, zo schreef de Iraanse minister van Informatie Azari Jahromi zaterdag op Twitter. Hij doelde op het Telegram-account AmadNews, dat een belangrijke rol zou spelen bij de protesten in het land.

Telegram sloot daarop het bewuste kanaal. Zondag meldden Iraanse staatsmedia dat Telegram, samen met Instagram en Signal, tijdelijk zou worden geblokkeerd om de ‘orde en veiligheid’ in het land te bewaren. WhatsApp is nog wel beschikbaar, net als VPN-diensten waarmee online-blokkades kunnen worden omzeild.

Dat de minister zijn kritiek op Telegram uitte via Twitter is enigszins paradoxaal. Twitter werd in 2009 geblokkeerd, tijdens de grootscheepse antiregeringsprotesten, die uitbraken na de herverkiezing van toenmalig president Ahmadinejad. Ondanks het verbod wordt Twitter door regeringsvertegenwoordigers en ayatollahs nog gewoon gebruikt. De dienst was onder de bevolking echter veel minder populair. Met de blokkade van Telegram, zo bleek de afgelopen dagen, heeft het regime in Teheran de informatievoorziening in en over het land effectief afgesneden.

Populair onder activisten

Telegram heeft met 40 miljoen actieve accounts (100 miljoen actieve gebruikers wereldwijd) ongekend succes in Iran. Dat is te danken aan het officiële verbod op Twitter, Facebook en YouTube, maar ook aan de unieke gebruiksopties, zo als de mogelijkheid om ‘supergroepen’ en nieuwskanalen’ te voeren. Ook de optie voor geheime chats – waarin berichten zichzelf verwijderen – en het feit dat Telegram lange tijd als niet te kraken gold, maakt het populair onder activisten, journalisten, maar ook terroristen wereldwijd.

Volgens onderzoek van het Iraanse ministerie van Cultuur besteedde de gemiddelde Iraniër zo’n twee uur per dag aan Telegram – veel meer dan aan de staatsmedia. Hoewel het daarbij vooral te doen is om vermaak, biedt de dienst voor Iraniërs tevens de mogelijkheid om, buiten het zicht van de geheime politie, nieuws en kritiek op de regering uit te wisselen.

Daarmee is de app een cruciaal communicatiemiddel voor oppositiegroepen en andere tegenstanders van de regering.

Geen wonder dat de Iraanse regering al langer zon op manieren om de dienst uit te schakelen. De blokkade van afgelopen weekend vormt de climax in een langlopende ruzie tussen de berichtendienst en de Iraanse regering. Deze zomer beschuldigde die Telegram ervan stiekem servers in het land te hebben geïnstalleerd – iets wat Telegram bij met klem ontkende. In september opende de Iraanse openbaar aanklager een strafzaak tegen oprichter Pavel Doerov, bijgenaamd de ‘Russische Mark Zuckerberg’. Telegram zou communicatie tussen IS-strijders faciliteren, zo luidde de officiële aanklacht.

Ondanks alle restricties is Iran in korte tijd flink gedigitaliseerd. In de afgelopen anderhalf jaar groeide het aantal mensen met mobiel internet van 3,5 naar 40 miljoen, de helft van de bevolking.