Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Politiek

Profiel

De leider van de FDP staat te trappelen voor het grote werk

Christian Lindner Leider liberale FDP Christian Lindner maakte uit de failliete boedel de FDP tot de vierde partij van het land. Gaan de Duitse liberalen weer regeren?

Gevoel voor theater had Christian Lindner al vroeg. En ook aan ambitie ontbrak het hem niet. Hij was 14 toen hij besloot dat de liberale FDP zijn partij was. Hij was 18, en zat nog op school, toen hij met een vriend zijn eigen pr-bedrijfje opzette.

En nu heeft Lindner (38) het klaargespeeld om diezelfde FDP, die vier jaar geleden zó vernietigend werd verslagen dat ze helemaal uit de Bondsdag verdween, weer terug te brengen in het parlement. Met ruim 10 procent van de stemmen is de FDP in grootte de vierde partij van Duitsland geworden en maakt daarmee een goede kans om een sleutelrol te spelen bij de formatie en in de nieuwe regering te komen.

Tegelijk grappig en veelzeggend is een oud filmpje van Lindner, dat eerder deze maand in de openbaarheid kwam via het weekblad Stern. Een tv-programma voor jongeren maakte in 1997 een reportage over Lindner en zijn klasgenoot en compagnon in het pr-bedrijfje. Het thema: op de weg naar succes is er geen lift, maar moet je de trap nemen.

Zelfverzekerd vertelt de jonge Lindner achter het stuur van een geleende Mercedes hoe hij zijn werk aanpakt. Hoe hij managers van de leeftijd van zijn ouders uitlegt dat hun aanpak ooit misschien wel werkte, maar dat ze nu anders moeten gaan denken. Voordeel daarbij, legt hij uit, is dat hij en zijn maat nog niet ‘academisch gedomesticeerd’ zijn.

Met das en zakenkoffertje onderscheidden ze zich duidelijk van hun klasgenoten, die desondanks bereid zijn mee te werken aan het filmpje. Problemen, zet Lindner zijn filosofie uiteen, zijn slechts ‘stekelige kansen’.

Het filmpje leidde tot veel hilariteit over de wijsneuzigheid van de politicus in de dop. Maar tegelijk sloot het goed aan bij de sterk op zijn persoon gerichte campagne, waarmee Lindner zijn partij dit jaar heeft teruggebracht in de politieke arena.

Nog steeds staat Lindner te trappelen om het grote werk aan te pakken. ‘Laten we niet langer wachten’, is de campagneleus van de FDP. Hij wil een frisse wind laten waaien door de gevestigde politiek, die beheerst wordt door politici die zijn ouders zouden kunnen zijn. En met zijn ondernemingszin, snelle babbel en vlotte voorkomen straalt hij een plezier in de politiek uit die in de meeste Duitse partijen ver te zoeken zijn. En een ongegeneerde ijdelheid, die hij deelt met generatiegenoten als Emmanuel Macron, Justin Trudeau en Sebastian Kurz, en die in Duitsland gretig bespot wordt.

Opdoffer

Lindner, getrouwd met een journaliste, groeide op in Wermelskirchen, een stadje ten noordoosten van Keulen. Zijn eerste gekozen ambt was voorzitter van de leerlingenraad op het gymnasium. Hij richtte een lokale jongerenafdeling van de FDP op, omdat hij bij die partij, schrijft hij op zijn website, zijn „levensgevoel herkende”.

Dat levensgevoel heeft af en toe wel een flinke opdoffer gekregen. Als ondernemer was hij niet succesvol. Zijn politieke loopbaan ging aanvankelijk pijlsnel, tot er een breuk kwam. Toen hij 19 was kwam hij in het FDP-bestuur in Noordrijn-Westfalen. Met 21 jaar kwam hij, inmiddels student politicologie, als jongste afgevaardigde in het deelstaatparlement. In 2009, toen hij 30 was, werd hij in de Bondsdag gekozen en benoemd tot secretaris-generaal van de FDP, vergelijkbaar met partijvoorzitter in Nederland.

Dat jaar was – met 14,6 procent van de stemmen – een hoogtepunt voor de kleine partij. Als junior partner had de FDP onder meer deel uitgemaakt van de regeringen van bondskanseliers Brandt (SPD), Schmidt (SPD) en Kohl (CDU) – en toonaangevende politici geleverd als Hans-Dietrich Genscher, minister van Buitenlandse Zaken van 1974 tot 1992. Nu ging de FDP regeren met Angela Merkel.

Een drama en een kans

Vanaf de eerste rij moest Lindner aanzien hoe dat eindigde in een debacle. Als bijwagen kon de FDP haar beloftes niet waarmaken en zich niet profileren. In 2013 werd de partij weggevaagd: met 4,8 procent kwam de FDP niet over de kiesdrempel en bleef ze daardoor buiten de Bondsdag.

Voor Lindner, die al eerder was teruggekeerd naar de politiek in Noordrijn-Westfalen, was de afgang van de FDP behalve een drama ook een kans. Zij het wel een ‘stekelige kans’, om met zijn jongere ik te spreken. Want wie geloofde nog in de FDP, die werd gezien als een verouderd instrument voor de belangenbehartiging van kleine ondernemers?

Lindner wierp zich op als nieuwe leider van de praktisch failliete boedel. Hij wist de partij te moderniseren, onder meer door andere thema’s dan belastingverlaging prioriteit te geven, zoals onderwijs en digitalisering. Zelf werd hij het gezicht van de FDP – vooral nadat een haartransplantatie, snelle pakken en een driedagenbaardje een hippe verschijning van hem maakten.

Lindner heeft vastgehouden aan de traditionele vrijemarktbeginselen van de partij. Maar wie de FDP een partij voor ondernemers noemt, corrigeert hij: wij zijn een partij voor ondernemingszin, dat is iets anders. Zo kaatst de begaafde spreker alle kritiek of verwijten moeiteloos terug. Op een partijcongres in Berlijn sprak hij een uur uit het hoofd en bevlogen: een optimistisch verhaal over wat er beter kan in Duitsland, met zijn complexe bestuurlijke structuur, met zijn gebrekkige internetaansluitingen en wegennet.

Daarbij ging hij ook in op zijn gereserveerde houding tegenover nauwere samenwerking binnen de EU en de eurozone. Zo staat Lindner kritisch tegenover gezamenlijke Europese investeringsplannen, heeft hij geopperd dat Griekenland de euro maar beter kan verlaten en wil hij vooral „een geldpijpleiding van Duitsland naar andere landen” voorkomen. Zowel in Parijs als in Berlijn bestaat de vrees dat de gehoopte nieuwe Frans-Duitse impuls voor Europa, door de FDP belemmerd kan worden.

De Franse krant Le Monde citeerde onlangs, in een artikel met de kop ‘De nachtmerrie van Macron’, een anonieme bezoeker van het Élysée tegen wie de Franse president gezegd zou hebben: als Merkel gaat regeren met de liberalen ben ik dood. „Keine Sorge”, zei Lindner op het FDP-congres, en hij verzekerde dat ook de FDP het belang ziet van een sterk Europa en een sterk Frankrijk.

Op de trap omhoog naar politiek succes is Lindner zondag een flink stuk geklommen. Maar tijd om op adem te komen heeft hij niet. En voor hij concrete politieke resultaten kan boeken heeft hij nog heel wat treden te gaan.