Waarom liet de Britse geheime dienst Salman Abedi begaan?
Zo'n 3000 mensen houdt MI5 intensief in de gaten. Aanslagpleger Salman Abedi was daar niet bij. Waarom niet?
De Britse geheime dienst MI5 gaat intern onderzoeken waarom medewerkers de aanslag in Manchester van vorige week niet zagen aankomen. De 22-jarige dader Salman Abedi was bekend bij de dienst. Bovendien hadden verschillende mensen uit zijn omgeving tot drie keer toe gewaarschuwd dat Abedi aan het radicaliseren was. Tevergeefs.
MI5, een dienst die zich vooral bezighoudt met het aanpakken van terrorisme en vijandige spionage, schaduwt zo’n 3000 mensen intensief. Abedi zat daar niet bij. Hij stond wel op een uitgebreidere lijst met 20.000 verdachten van wie de dienst de indruk heeft dat ze een minder acute bedreiging vormen. Die inschatting was voor Abedi duidelijk verkeerd, gezien de 22 doden die hij veroorzaakte door zichzelf in de hal van een concertzaal op te blazen.
Verontrustende signalen
Van tevoren waren er flink wat verontrustende signalen over Abedi. Hij werd in 1994 in Manchester geboren uit Libische ouders die waren gevlucht voor de toenmalige Libische dictator Kadafi. Vanaf zijn 16de gebruikte hij de zomervakantie geregeld om samen met zijn vader, een islamistische rebel, naar Libië te reizen en tegen Kadafi te vechten. In die tijd belden kennissen tweemaal de anti-terreurlijn om op Abedi’s extremistische gedachtengoed te wijzen. De moskee die hij destijds bezocht, zou ook alarm hebben geslagen.
Het is de vraag waarom MI5 de man liet begaan. Eén anonieme ambtenaar verklaarde gisteren tegenover de BBC dat Abedi bij een reeks verdachten hoorde die de dienst nog niet onder de loep had kunnen nemen. Dat klinkt als tijdgebrek, in combinatie met een eerste schifting die te grof was.
De Britse minister van binnenlandse zaken, Amber Rudd, weigerde gisteren te speculeren over de oorzaak van het falen. Wel noemde ze het interne onderzoek ‘een goede eerste stap’. MI5 wordt momenteel ook tegen het licht gehouden door een parlementaire commissie.
Terugkerende jihadisten
De minister moest zich gisteren ook verdedigen, toen bleek dat terugkerende jihadisten zelden aan de grens worden tegengehouden. Groot-Brittannië voerde de mogelijkheid van zo’n terugreisverbod in 2015 in, op verzoek van de geheime diensten, maar tot dusver is er pas één keer gebruik van gemaakt.
In de praktijk kondigt de regering zo’n verbod af, maar het zijn de geheime diensten die erom moeten vragen. Alles staat of valt dus met het oordeel van die laatste. Toch vindt Rudd het te vroeg om te concluderen dat MI5 om een terugreisverbod had moeten vragen voor Abedi, die in de weken voor de aanslag in Libië verbleef.
Het onderzoek naar Abedi’s handlangers verloopt intussen voorspoedig, al kunnen enkele leden van het terreurnetwerk nog vrij rondlopen. Gisteren pakte de politie een veertiende verdachte op. In totaal zitten er duizend agenten op de zaak.
Lees ook: Salman Abedi, de blowende bakkersknecht die toesloeg in Manchester