Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Zorg

Reportage

JFK sliep als twintigjarige bij het Leger des Heils in Den Haag

Kennedy in Nederland John F. Kennedy, die vandaag 100 zou zijn geworden, sliep als twintigjarige bij het Leger des Heils in Den Haag.

JFK, Lem Billings en tekkel Dunker in Den Haag.
JFK, Lem Billings en tekkel Dunker in Den Haag. Foto JFK Library, Boston

Als 20-jarige reisde John F. Kennedy in de zomer van 1937 door West-Europa, samen met zijn schoolvriend Lem Billings (21).

Billings was homo en niet rijk. Vader Kennedy leende hem de helft van de reiskosten. Onderweg leefden ze spartaans. Volgens het prachtige Jack and Lem. The Untold Story of an Extraordinary Friendship (2007) van David Pitts heeft Billings zijn gevoelens voor Kennedy één keer geuit, in een briefje in 1934. Kennedy was kwaad en schreef terug dat hij „not that kind of boy” was, maar Billings bleef wel zijn beste vriend en kreeg zelfs een eigen kamer in het Witte Huis (tot ergernis van Jackie).

Op zondag 22 augustus reden ze van Keulen naar Nederland in een Ford-cabriolet, die uit Amerika was meegevaren. Zijn dagboek biedt een mix van trivia en politieke belangstelling. In Zuid-Frankrijk had hij dagenlang vluchtelingen van de Spaanse burgeroorlog geïnterviewd. Over de Nederlandse wegenbelasting, die ze bij de grens hadden moeten betalen, schreef hij dat het „een heel goed idee is omdat het benzine goedkoper maakt en dus ook reizen”. En ze reden naar Huis Doorn waar de Duitse keizer b.d. bivakkeerde, „al is de plek helemaal omgeven met prikkeldraad”.

Ook schreef hij dat in Nederland „iedereen op Juliana en Bernhard” leek; daar is in die Ford vast om gelachen.

En dan was er de hondenproblematiek. In Duitsland hadden ze een teckel gekocht, Dunker, „de aardigste Duitser die we op onze reis tegenkwamen”. Maar de hond bezorgde Kennedy ook acuut „astma en hooikoorts”; daarom moesten ze van hem af „zodra we een goed tehuis voor hem vinden en zo mogelijk een goede prijs”.

Maar ze waren ook gek met Dunker en dus gingen ze de 23ste in Amsterdam, op zoek naar gezelschap voor hun geliefde astmabron. „We gingen zelfs naar een hondenmarkt, maar geen geluk”, schreef Kennedy in het dagbook.

Na een bezoek aan De Nachtwacht („die zo’n interessante geschiedenis heeft”) volgt een medisch onderzoek in Amsterdam, waaruit blijkt dat Dunker inderdaad de oorzaak is van zijn gesnotter.

Dagboekpagina met snuitende JFK. Foto JFK Library, Boston

Als ze later Den Haag binnenrijden hebben ze twee problemen: de hond moet verkocht en het cash geld is op. Het Leger des Heils had toen een sober hotel op Wagenstraat 119. Daar overnachten ze à 40 cent; Dunker voor niks.

De 24ste gaan ze meteen naar American Express op de Plaats om cheques te verzilveren, met als bonus dat een personeelslid 3 gulden biedt voor Dunker. In Den Haag laten ze zich door een Britse student rondleiden.

Kennedy vindt die stad „nogal saai”. Dan hadden ze maar niet naar het saaie standbeeld van koningin Emma aan het saaie Jozef Israëlsplein moeten gaan, al zagen ze ook de haven van Scheveningen. Kennedy liet zich fotograferen terwijl hij zijn neus snuit, Billings terwijl hij zijn tong uitsteekt.

Halverwege de middag volgde een sentimentele fotosessie met Dunker voor Sociëteit de Witte aan het Plein. „We namen veel laatste foto’s”, schreef Billings. Waarna het gereduceerde gezelschap via Gent en Calais koers zette naar Londen. Decennia later zouden ze het nog over die teckel hebben.

In Den Haag is de plek van de Plein- foto’s tot op de meter aan te wijzen. Ook aan de buitenkant van Kennedy’s overnachtingsplek is niets veranderd – er is zelfs geen plaquette aan de muur bevestigd.