Geen pasje? Dan niet zwemmen

Amsterdam

Kassamedewerker Bianca (45) moet de vraag elke vijf minuten stellen: ‘Heeft u uw legitimatie bij zich?’ Een verlegen lachend meisje in een roze jas speurt blozend alle vakjes van haar portemonnee af. Ze legt een verzekeringspasje op de balie. Hoopvolle blik: ‘Hier staat m’n naam ook op, telt dat?’ Bianca bestudeert het pasje en het meisje. ‘Oké. Even een foto nemen.’

Het De Mirandabad in Amsterdam-Zuid, vernoemd naar de Amsterdamse wethouder die in de eerste helft van de vorige eeuw meerdere zwembaden liet bouwen, voerde in 2014 een pasjessysteem in. Bezoekers boven de 14 die voor het eerst komen, krijgen alleen op vertoon van hun identiteitsbewijs de benodigde toegangspas voor het zwembad. Op de gratis pas wordt hun foto, volledige naam en geboortedatum opgeslagen.

Het systeem is bedoeld om overlastgevende jongeren aan te pakken. ‘Op een drukke dag komen hier 8000 bezoekers’, zegt manager Abdelkarim Aknin terwijl hij op het gazon tussen de zwembaden zijn armen spreidt. ‘Wij spelen een constant kat-en-muisspel met sommige jongeren.’

Hij wijst op een betonnen tribune naast het 50 meterbad die nagenoeg verlaten is. ‘Deze plek heeft de jeugd geclaimd. In de zomer ligt het hier stampvol.’ Ze nemen alcohol mee, of gebruiken drugs. ‘Lachgas vaak, maar ook weleens een pilletje.’ Groepen uit verschillende buurten zijn hier in het verleden weleens slaags geraakt. ‘Soms zou ik willen dat ik hier de ME kon inzetten’, zegt Aknin. ‘Om te laten zien wie de baas is.’

‘aanrandkreek’

Drie jaar nadat gemeente Amsterdam besloot de pasjes in het De Mirandabad in te voeren, volgt nu Den Haag. De gemeente kondigde vorige week aan in alle zeven gemeentelijke baden een vergelijkbaar pasjessysteem in te voeren. Aanleiding is een anonieme brief die (oud-)personeelsleden van het Zuiderparkbad onlangs over het bad schreven. Het zou een ‘oorlogsgebied’ zijn, vooral door toedoen van een groep jongens met een Turkse of Marokkaanse afkomst.

Jonge vrouwen worden er ‘wekelijks’ aangerand in de wildwaterbaan, die, valt te lezen, inmiddels beter bekendstaat als de ‘aanrandkreek’. Het personeel wordt er volgens de schrijvers dagelijks uitgescholden en bespuugd, de medewerkers zouden zelfs zijn mishandeld (‘vuistslagen in het gezicht’) en bedreigd.

De werkelijke situatie is, volgens wethouder Rabin Baldewsingh (Sport) ‘genuanceerder’, maar is er wel degelijk iets aan de hand. In ruim twee jaar tijd werden er bij de politie 48 incidenten in het Zuiderparkbad geregistreerd, waaronder tien aanrandingen en andere ­zedenincidenten. ‘De samenleving verandert en verhardt’, schrijft Baldewsingh in een brief aan de gemeenteraad, ‘dat zien we weerspiegeld in zwembad Zuiderpark’.

Om de veiligheid te verbeteren heeft de gemeente extra beveiligers ingehuurd en camera’s opgehangen. Nu komen er ook verplichte toegangspasjes. Gaat dat helpen?

Marjolein van Tiggelen van het Nationaal Platform Zwembaden denkt van wel. ‘Zwembaden zijn de maatschappij in het klein’, zegt ze. ‘Iedereen komt er: van jong tot oud, alle sociale klassen.’ Ook problemen komen mee het zwembad in, wil ze maar zeggen. ‘Met de pasjes heb je meer grip op je bezoekersstroom.’

Hoeveel zwembaden Den Haag al voorgingen met een vergelijkbare werkwijze, is niet bekend. ‘Meestal is het een tijdelijke maatregel’, zegt Van Tiggelen. Er zijn slechts een paar zwembaden die de pasjes permanent hebben ingevoerd.

onruststokers

In het De Mirandabad is het een stuk makkelijker geworden om chronische onruststokers buiten te houden. ‘We blokkeren gewoon hun pas. Zonder komen ze niet binnen.’ In de eerste twee weken na invoer werden de passen van zeven overlast veroorzakende jongeren geblokkeerd. Er verscheen een juichend stuk in De Telegraaf over het succes.

‘Maar dat is niet het hele verhaal’, zegt Aknin. Hij wijst op het hoge hek met prikkeldraad erbovenop. ‘Jongeren die er niet inkomen, glippen alsnog naar binnen. Ze zijn inventief: we vinden weleens bouwmateriaal aan de andere kant van het hek, zo klimmen ze omhoog. Vervolgens hangen ze een laken over het prikkeldraad.’ Overlast aanpakken zit ’m in veel meer dan de passen alleen. Zo lopen er zomers extra toezichthouders rond. ‘Dat zijn jongens uit de buurt, die werken in de sportschool of het jongerencentrum, zij kennen de jeugd en weten hoe je ze moet aanspreken.’

Vanaf deze zomer zijn tassen en kleding bij het 50 meterbad, de hangplek van de jongeren, verboden om te voorkomen dat ze drank en drugs meesmokkelen. Nu is het nog rustig, zegt manager Aknin. Dat komt volgens hem door de ramadan die deze week begint. ‘Helaas geldt ook hier dat een deel van de jongeren die overlast veroorzaken, van Turkse of Marokkaanse komaf is.’

Een groot nadeel van de pasjes is dat ze lange rijen veroorzaken. Op drukke zomerse dagen moeten bezoekers anderhalf uur in de rij staan. Bovendien komt de privacy van bezoekers in het gedrang: een anonieme duik in het water zit er niet meer in. In september adviseerde de Commissie Persoonsgegevens de gemeente daarom af te stappen van de passen. ‘Je kunt je afvragen of dit niet een te zwaar middel is voor de aanpak van een kleine groep’, zegt Aknin.

Aan de rand van het 50-meterbad zijn Hamza (14) en Hamid (13) het roerend met hem eens. ‘Ik vind die pasjes heel slecht’, zegt Hamza. Hamid: ‘Ik vind ze superslecht. Iedereen moet toch kunnen zwemmen?’

andere kassa

Het had niet veel gescheeld of de jongens waren er vandaag niet ingekomen. Hamza: ‘Ik was m’n pas vergeten en ik had geen ID bij me, toen mochten we niet naar binnen.’ Hamid, met een grijns: ‘Maar toen hebben we het bij de andere kassa gevraagd en daar lukte het wel.’

Maar zo’n extra controle kan toch helpen tegen overlast? Hamza: ‘Hoezo overlast? Wij komen hier gewoon zwemmen.’ Hij neemt een aanloopje en duikt het water in. <