Dit was het dan, het meest Britse Europa

Vandaag is het dan zover. Dan maken de Britten formeel bekend dat ze uit de Europese Unie stappen. Twee jaar zal intensief worden onderhandeld over de scheidingsvoorwaarden. Een pijnlijk, schizofreen proces, omdat het uiteindelijk ook moet leiden tot een nieuwe relatie. Of zoals de Britse premier Theresa May het graag zegt: we stappen niet uit Europa, alleen uit de EU.

Eigenlijk zijn de onderhandelingen al begonnen. Uit Londen klinkt het al weken stoer dat géén deal beter is dan een slechte deal. De Franse oud-eurocommissaris Michel Barnier, hoofdonderhandelaar namens de EU, deed dat maandag af als onzin en somde op wat een juridisch vacuüm voor de Britten concreet zou betekenen: ontregeling van het internationale vliegverkeer, lange rijen bij Dover, ontwrichting van productieketens. Het wordt, kortom, geen prettig gesprek, met belangen lijnrecht tegenover elkaar: Londen wil bewijzen dat Brexit vooruitgang betekent, Brussel dat je buiten de EU altijd slechter af bent - al is het maar om andere exits te ontmoedigen.

Lees meer over de Brexit-onderhandelingen: Praten over een pijnlijke scheiding

Britten slechter af

De Britten zullen zeker slechter af zijn: dit was het meest Britse Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Een Europa dat sterk draaide om handel en interne markt, met beperkte ruimte voor integratie op het gebied van economie of defensie en waarin Londen voor zichzelf een speciale behandeling afdwong, inclusief een miljardenkorting op de bijdrage aan de EU-begroting.

Voor Duitsland en Frankrijk dient zich een aanlokkelijk perspectief aan. Kan de EU nu wel grote stappen zetten? Is het dan eindelijk afgelopen met het door de Britten geperfectioneerde en door anderen gekopieerde ‘Europa à la Carte’? ,,De Britten zaten in het Europese huis met de bedoeling het af te breken”, zegt de Belgische econoom Paul de Grauwe, die doceert aan de London School of Economics.

„Hun vertrek creëert een kans om iets positiefs te doen, om de EU nieuw elan te geven.”

De Grauwe denkt vooral dat in de strijd tegen belastingontwijking door multinationals nu sneller stappen genomen kunnen worden. Het waren vaak de Britten, met Nederland in de zijspan, die afspraken hierover in de weg zaten.

Lees ook: Dit zijn de beste artikelen over de Brexit

Opluchting dus? Dat ook weer niet: duizenden Europese en Britse ambtenaren zullen de komende jaren worden opgeslokt door wat in een wezen een negatief proces is, van deconstructie. Brexit is een blok aan het been. Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, sprak dit weekeinde van „een tragedie”.

Behalve een uitdaging is Brexit ook een waarschuwing, voor politici die denken dat er een snelle manier is om populisten te verslaan. De Britse oud-premier David Cameron schreef het Brexit-referendum uit om eurosceptici binnen en buiten zijn partij de mond te snoeren, maar voerde vervolgens halfslachtig campagne, want zo pro-EU was hij ook weer niet. Het resultaat: Cameron ligt eruit, zijn partij regeert nog, maar is eurosceptischer dan ooit en een compleet land gaat door zijn persoonlijke misrekening een hoogst onzeker en ondoordacht avontuur tegemoet.

Bekijk hieronder de tijdlijn met de belangrijkste momenten rondom de Brexit: