Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Defensie

NRC checkt: ‘Iedere maand gaat ongewild op Schiphol een vuurwapen af’

Dat schreef AD.nl op 14 maart.

Foto Robin Utrecht/ANP

De aanleiding

Militairen zijn niet altijd even voorzichtig met hun wapen. Nederlandse soldaten en Defensie-medewerkers vuurden afgelopen jaar tientallen kogels af terwijl dit niet de bedoeling was, zo viel vorige week te lezen bij onder meer De Telegraaf en Nu.nl. Die ‘ongewilde schoten’ werden niet alleen gelost bij oorlogsmissies, maar ook in Nederland. Dinsdag 14 maart kopte de website van het AD: ‘Iedere maand gaat ongewild een vuurwapen af op Schiphol’. Klopt dat? We checken het.

Waar is het op gebaseerd?

Het AD heeft het over een gemiddelde. Leden van de marechaussee zouden op Nederlands grondgebied in een jaar „vijftig keer” in de fout zijn gegaan, schrijft de krant. „Daarvan ging het vijftien keer mis op Schiphol.”

De cijfers komen van het Ministerie van Defensie. Ze zijn opgevraagd door advocaat Sébas Diekstra, met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur. Dat was niet de eerste keer, vertelt Diekstra aan de telefoon: „Ons kantoor doet veel militaire zaken. Daar zitten veel schietincidenten bij, zoals ongewilde schoten.”

Diekstra pleit daarom voor meer training. „Defensie legt de schuld standaard bij de individuele medewerker, terwijl het een structureel probleem blijkt.”

En, klopt het?

Diekstra stuurt de documenten door die hij kreeg van het ministerie. Het is een overzicht van meldingen van ongewilde schoten bij de marechaussee tussen januari 2016 en maart 2017. In die periode is er 57 keer onbedoeld geschoten, waarvan 17 keer op de locatie ‘Schiphol’.

De meeste ongewilde schoten, zo blijkt, werden gelost bij het ontladen van wapens. Dat gebeurt in een zogeheten ‘ontlaadbak’, een bak gevuld met zand waardoor een per ongeluk afgevuurde kogel geen schade kan aanrichten. Op Schiphol werd 15 keer onbedoeld een schot in zo’n ontlaadbak gelost. Twee keer ging het mis op andere plaatsen: op 23 juni 2016 werd geschoten in een kantoorruimte en op 13 september in een sportzaal waar Defensiemedewerkers kunnen trainen. Niemand raakte gewond.

Op basis van deze gegevens kunnen we concluderen dat schietincidenten op Schiphol regelmatig voorkomen. Vorig jaar ging er inderdaad gemiddeld zeker één keer per maand onbedoeld een vuurwapen af. Geldt dat ook voor eerdere jaren? Een overzicht van incidenten in 2015 op de site van de Rijksoverheid wijst daarop: tussen januari en eind juli zou 15 keer per ongeluk zijn geschoten op Schiphol. Gemiddeld ruim twee keer per maand. Over de maanden na juli is geen informatie beschikbaar.

Waarom gaat het regelmatig mis? Volgens Diekstra heeft het ironisch genoeg te maken met de veiligheidsvoorschriften – munitie en wapens moeten gescheiden worden opgeborgen – in combinatie met gebrek aan training. „Marechausseemedewerkers zijn de enigen die hun wapen elke dienst moeten laden en ontladen, maar vergeleken met bijvoorbeeld arrestatieteams en andere speciale eenheden oefenen zij te beperkt.”

Defensie zegt in een reactie er alles aan te doen ongewilde schoten te voorkomen. „Dat is onderdeel van de schietinstructie.” Meer training is volgens Defensie niet nodig.

Conclusie

Nederlandse soldaten en Defensie-medewerkers hebben afgelopen jaar per ongeluk tientallen kogels afgevuurd, schreef het AD. Op Schiphol gaat het gemiddeld elke maand een keer mis. Cijfers van Defensie bevestigen dat beeld. Afhankelijk van de periode kan het gemiddelde nog hoger liggen. We beoordelen de bewering als waar.

Ook een bewering zien langskomen die je gecheckt wilt zien? Mail nrccheckt@nrc.nl of tip via Twitter met de hashtag #nrccheckt