Ook Rutte zet het klimaat op de agenda
De nieuwe Kamer kent nog geen coalitie en oppositie, toch hielden vier partijen elkaar vandaag al vast: de beoogde nieuwe coalitie.
Ook de VVD is in voor nieuw klimaatbeleid, zoveel is na vandaag duidelijk. Nu de economie in rustiger vaarwater zit en de chaos in het asieldossier is verdwenen, is het tijd voor ‘extra accenten’, zei VVD-leider Mark Rutte bij het debat over de verkiezingsuitslag. Het klimaat is één van de thema’s die dat accent verdienen, aldus Rutte, die liever spreekt over ‘energietransitie’. “We weten dat fossiele brandstoffen eindig zijn en dat er sprake is van opwarming.”
Met die woorden zet Rutte het klimaatbeleid uitdrukkelijk op de agenda voor de gesprekken die VVD, CDA, D66 en GroenLinks vanaf morgen voeren over de vorming van een nieuw kabinet. Voor D66 en GroenLinks staat aanvullend klimaatbeleid hoog op de verlanglijst. Het CDA heeft zich in de campagne juist fel gekeerd tegen de milieuheffingen die GroenLinks voorstaat. Kennelijk ziet Rutte mogelijkheden om bruggen te slaan. “Er zijn verschillende wegen die naar Rome leiden”, zei hij gisteren.
We moeten in onze verschillende uitgangspunten en visies het gemeenschappelijke zien te vinden
Tijdens het debat gaven de onderhandelende partijen er duidelijk blijk van over de eigen schaduw heen te willen springen. “De tijd voor voorkeurscoalities in dit land is gewoon voorbij”, zei CDA-leider Sybrand Buma. “We moeten in onze verschillende uitgangspunten en visies het gemeenschappelijke zien te vinden.”
Gruwelijke schoonheid van het compromis
D66-voorman Alexander Pechtold haalde de vertrokken PvdA-leider Diederik Samsom aan, die eerder sprak van ‘de gruwelijke schoonheid van het compromis’. “Laten we ons niet blindstaren op wat niet kan, maar kijken wat wel kan”, zei Pechtold, die zich als enige fractieleider ronduit enthousiast toonde over een kabinet samen met VVD, CDA en GroenLinks.
VVD en GroenLinks kregen van een aantal partijen stevige kritiek op hun besluit met elkaar in gesprek te gaan. “Wie nu VVD heeft gestemd, mag zich verheugen op een samenwerking met de milieuhippies van GroenLinks en D66-ambtenaren van de Europese Unie”, sneerde PVV-leider Wilders richting Rutte. Hij zei zich te verbazen over Ruttes wens tot een nadere energietransitie te komen. “Ik wist niet dat u het woord kon spellen!” De VVD-leider reageerde afgemeten. “Energie is met een ‘g’ en niet met ‘ch’. Ik zie het hiervandaan verkeerd geschreven op uw papiertje.”
Op de linkerflank, flink gekrompen na de verkiezingen, bestaat juist de vrees dat GroenLinks haar linkse idealen opgeeft bij samenwerking met de VVD. “Gaat u hier niet gewoon een Samsommetje doen?”, wilde SP-leider Emile Roemer van Jesse Klaver weten. Hij herinnerde eraan hoe Samsom na zijn anti-VVD-campagne van 2012 met de liberalen in zee ging. “Ik kijk wat mij gegeven is”, zei Klaver. “Als er een alternatief is, werk ik liever niet met de VVD. Dat is er nu niet. We zijn het aan onze kiezers verplicht te onderzoeken of de verschillen te overbruggen zijn.”
Als er een alternatief is, werk ik liever niet met de VVD. Dat is er nu niet
'Peutergedrag'
Hoewel de nieuwgekozen Tweede Kamer nog geen coalitie en oppositie kent, hielden de vier overleggende partijen elkaar in het debat stevig vast. Dat bleek bijvoorbeeld toen Rutte Buma bijviel in diens aanval op Wilders. De PVV-leider gaf aan zich als tweede partij van het land gepasseerd te voelen in de onderhandelingen, om vervolgens ingepeperd te krijgen dat hij zich een onbetrouwbare gedoogpartner heeft getoond door in 2012 het Catshuis-overleg op te blazen – en daarmee het eerste kabinet-Rutte.
“Dat u nu aan de kant staat, heeft u maar aan één persoon te danken en dat bent u zelf”, hield Buma Wilders voor. “Wat heeft u de afgelopen vijf jaar gedaan om het vertrouwen terug te winnen?” Toen Wilders Buma daarop ‘peutergedrag’ verweet, deed Rutte er nog een schepje bovenop door Wilders te verwijten in 2012 enkel in het partijbelang te hebben gehandeld. “Een regeringspartij kiest altijd voor het landsbelang boven partijbelang. U hebt gefaald in die test.”
Dat de vier hun gesprekken serieus nemen, bleek ook toen de Partij voor de Dieren opriep het klimaatmanifest dat oud-D66-leider Jan Terlouw met tien politieke jongerenorganisaties opstelde, het ‘uitgangspunt’ te laten zijn voor de kabinetsonderhandelingen. De partijleiders overlegden met elkaar en hielden bij de stemming de armen omlaag. Ze willen onbelast het gesprek aangaan.