Kabinet wil vmbo'er sneller laten doorstromen naar mbo; diploma niet verplicht

Ieder jaar haken zo'n 8.000 leerlingen af bij de overstap naar het middelbaar beroepsonderwijs (mbo), laten cijfers van het ministerie zien. Deels komt dat doordat het systeem nu te rigide is, denken Bussemaker en Dekker. Leerlingen komen soms ineens van een kleine vmbo-school op een veel grotere mbo-school terecht. Voor sommige is die overstap te groot. Andere leerlingen verliezen soms hun motivatie doordat ze in het eerste jaar van het mbo grotendeels hetzelfde moeten doen als in het laatste jaar van het vmbo. Dubbel werk, dat ten koste gaat van een heel onderwijsjaar.

Keurslijf moet losser

Het keurslijf moet daarom losser, concluderen Bussemaker en Dekker. Zij willen dat leerlingen die de twee praktijkgerichte stromingen (basis en kader) binnen het vmbo volgen, al in hun vierde en laatste vmbo-jaar met mbo-stof aan de slag kunnen. Zij worden zo binnen vijf jaar klaargestoomd voor een beroep. Dat is een jaar sneller dan in het huidige systeem, waarin leerlingen eerst vier jaar vmbo en daarna minstens twee jaar een mbo-opleiding volgen. Niet alleen zijn de leerlingen eerder klaar, ook kunnen ze alvast wennen aan het mbo-systeem. Met hopelijk minder uitval tot gevolg.

'Je kunt straks veel meer kijken naar wat een kind nodig heeft', zegt Ton de Groot. Hij is directeur van het Teylingen College, een vakgerichte vmbo-school in Voorhout met meer dan 850 leerlingen. 'De grote overlap tussen het laatste jaar op het vmbo en het eerste jaar op het mbo is al jaren een van de grootste klachten van oud-leerlingen', zegt De Groot. Samen met mbo-school ROC Mondriaan voert het Teylingen College daarom al twee jaar een pilot uit waarin ze vierdejaars vmbo'ers alvast een stuk van het eerste jaar mbo laten doen. 'Precies zoals ze nu op landelijke schaal willen doen.'

Geen diploma

Dat werkt perfect, zegt hij: de pilot wordt vanaf komend schooljaar omgezet in structureel beleid. De Groot, eveneens bestuurslid van de Stichting Platforms VMBO (SPV), is dan ook verheugd door de plannen van Bussemaker en Dekker. Hij ziet dat de leerlingen die op zijn school voor het versnelde traject kiezen uiteindelijk vaak op een hoger niveau terechtkomen. 'Omdat ze een jaar eerder met hun praktijkgerichte mbo 2-opleiding klaar zijn, hebben ze meer motivatie om er nog een zwaardere mbo 3-opleiding aan vast te knopen. Je hoeft dus niet meteen in de praktijk aan de slag te gaan.'

Initiatieven zoals die op het Teylingen College hebben Bussemaker en Dekker sterk geïnspireerd, zegt een woordvoerder van het ministerie. Het onderwijsduo schat in dat de versnelde doorstroming aantrekkelijk kan zijn voor 10 tot 20 duizend leerlingen die ieder jaar aan praktijkgerichte vmbo-opleiding afstuderen. Mogelijk hoeven deze leerlingen niet eens hun diploma te halen voor zij de overstap maken. 'Sommige scholen vinden het prima om de examens over te slaan. Andere houden graag vast aan de garanties die een diploma aan een leerling biedt voor het geval een mbo-opleiding niet bevalt', zegt de woordvoerder. 'Wat ons betreft is er ruimte om dat per regio af te spreken.'

De VO-raad juicht de plannen toe. Voorzitter Paul Rosenmöller: 'We weten uit de praktijk dat er een sterke overlap bestaat tussen het laatste jaar van het middelbaar onderwijs en het eerste jaar van de beroepsopleiding. Het zijn zwakke plekken in ons stelsel. Het meer in elkaar haken van de opleidingen vinden wij daarom een goed idee.' De MBO Raad is iets voorzichter. Maatwerk is goed, laat voorzitter Ton Heerts in een statement weten, maar van het afschaffen van het vmbo-diploma 'kan geen sprake zijn'. 'Vergelijk de overgang van het havo naar het hbo: dat kan alleen met een diploma.'