ZWIJGEN & LAKKEN: Laten we na een weekend vol Wilders eens niet met hem beginnen, maar met de pgb-chaos die onderzoeksjournalisten Derk Stokmans en Jeroen Wester de afgelopen dagen aan het licht brachten. Niet dankzij medewerking van het ministerie, zo blijkt. Die wist een beroep op de Wet openbaarheid bestuur (Wob), waar acht weken voor staat, te rekken tot een jaar. En in wat werd vrijgegeven was vrijwel alle cruciale tekst weggelakt. Ard van der Steur en het ministerie van V&J zouden een puntje kunnen zuigen aan de zwarte viltstift van Martin van Rijn en VWS. Via een andere weg kregen de NRC-journalisten de cruciale passages toch in handen. Maar zelfs die bleken onvolledig. Het bestuurlijk-politieke mantra is - waarschijnlijk niet alleen in dit dossier: zet gevoelige zaken niet op papier, want wat vastligt kan uitlekken. Dit inkijkje laat ook zien hoe andere instanties en ‘onafhankelijke’ onderzoekers zich door het departement laten muilkorven. Het gaat zo ver dat uiteindelijk zelfs de staatssecretaris zich afvraagt “of de gehanteerde laklijn niet te stringent is”.
KRASJES OP KLAVER: De handschoenen zijn uit op links. De campagnestrategie van concurrerende partijen leek vooral de jonge uitdager Jesse Klaver te negeren, maar die is dit weekend losgelaten. Bij de PvdA ging eerst Jeroen Dijsselbloem los op Nu.nl. “Als Jesse Klaver pleit voor verandering dan blijkt hij ontwrichting te bedoelen”, zei de minister van Financiën over het tempo van de milieumaatregelen die GroenLinks wil nemen. Lodewijk Asscher was zondag bij WNL iets vriendelijker, maar noemde Klavers plannen “heel erg groen en niet erg sociaal”. Klaver had het een dag eerder nog voor Asscher opgenomen toen die op het Malieveld werd uitgejouwd. Klaver noemde Asscher een bondgenoot: “hij is niet de vijand”. Die zit immers op rechts. Bij Buitenhof vergoelijkte Klaver, die in de peilingen flink voorligt op de linkse concurrentie, de aanvallen van de PvdA. Volgens hem zoekt de regeringspartij “een krabpaal”.
Karaktermoord: De poging tot karaktermoord van De Telegraaf zaterdag deed Klaver af als “een onzinverhaal” dat te verwachten was. “In verkiezingstijd valt de ‘krant van wakker Nederland’ altijd de grootste linkse partij aan”, schreef hij op Facebook. En de krant is nog niet klaar met Klaver. Na hem eerder te beschuldigen van het kopiëren van Obama en Trudeau, wordt hij vanmorgen vergeleken met Trump in zijn omgang met kritische journalisten. De Telegraaf draagt geen nieuwe feiten aan, maar laat campagnestrategen met warme banden met andere partijen vanochtend verbaal over Klaver heen pissen. Al zegt Jack de Vries (CDA) één waar ding: “Op het moment dat het persoonlijke deel uitmaakt van de campagne, kun je verwachten dat het persoonlijke onder het vergrootglas komt te liggen.”
Foto ANP / Remko de Waal
WILDERS’ WEEKEND: De Malieveld-manifestatie van de SP bracht een nieuw ziekenfonds waarschijnlijk niet dichterbij. Alleen 50Plus en de PvdD steunen het Nationale Zorgfonds. Maar er kwamen misschien wel tienduizend mensen op de bijeenkomst af. Terwijl Wilders het in Spijkenisse, inclusief hordes binnenlandse en buitenlandse journalisten, met een paar honderd geïnteresseerden moest doen. Toch was de PVV-leider weer het middelpunt van het weekend, zeker toen hij zondag opnieuw een televisiedebat afzegde. Officieel omdat RTL, één van de organisatoren van het debat in Carré op zondag 5 maart, een interview met zijn oudere broer Paul publiceerde.
Familievete: Wilders heeft zijn familie tot nu toe - bijna - altijd buiten de campagne gehouden. In tegenstelling tot over zijn vormende periode in een Israëlische kibboets is over zijn jeugd in Venlo weinig bekend. Maar sinds kort tweet zijn enige broer Paul over zijn afkeer van Geerts politieke standpunten. Hij bood in oktober zijn “oprechte excuses” aan voor de afbeelding van Angela Merkel met bloed aan haar handen die de PVV-baas verspreidde. En afgelopen week vertelde hij dat hij door PVV-aanhangers met de dood is bedreigd, maar niet dezelfde bescherming geniet als zijn broer, met wie hij overigens geen contact meer heeft. “Wie Geert tegenspreekt, heeft afgedaan. Familie of niet.” Pauls laatste tweet leidde tot het interview met RTL, waarin hij verder afstand neemt van het PVV-gedachtegoed. “Het politiek exploiteren van sociaal ongenoegen in de samenleving is een gevaarlijke zaak. Degenen met het ogenschijnlijk mooiste fruit op de marktplaats verkopen vaak de giftigste sinaasappels.”
Of slechts een excuus: Geert Wilders, die eerder met graagte zijn moeder betrok bij een interview in de Libelle, noemde RTL “laaghartig tuig (…) om mijn familie bij de campagne te betrekken”. De zender kon “de boom in”. Resultaat is dat de koploper in de peiling, die zich zelden laat interviewen en zelfs voor fans niet bereikbaar is, tot twee dagen voor de verkiezingen elke confrontatie uit te weg gaat. Hij doet (voorlopig) alleen nog mee aan het slotdebat van de NOS (tegen Asscher en Segers) en een één-op-één debat met Rutte bij EenVandaag. In Den Haag wordt overigens gespeculeerd dat hij het Carrédebat om een hele andere reden zou hebben afgezegd. Vrijdag kregen de deelnemers de stellingen en indeling van dat debat. Wilders mocht tegen Klaver, Asscher en Krol de voor hem fijne stelling verdedigen “Nederland heeft zijn eigen cultuur onvoldoende beschermd”. Maar hij moest het ook tegen Rutte, Klaver en Krol opnemen over de AOW-leeftijd. In het A4’tje dat voor verkiezingsprogramma moet doorgaan zegt de PVV die weer na 65 te willen verlagen, maar de partij liet dat standpunt bij de formatie in 2010 meteen los.
NRC checkt: De vraag is of het uit de weg gaan van elke politieke discussie de PVV helpt of schaadt. Zijn campagne exclusief via Twitter voeren leek hem geen windeieren te leggen, maar de laatste weken daalt hij in de peilingen. Op NRC Verkiezingsavond afgelopen donderdag suggereerde campagnestrateeg Hans Anker dat Wilders’ daling in de Peilingwijzer kunstmatig was. Hoewel de daling inderdaad deels te maken heeft met een nieuwe peiling die in de gewogen verzameling wordt meegenomen, is die ook zonder die toevoeging “statistisch significant”, zegt opperpeiler Tom Louwerse.
#hoedan: Resultaat blijft dat Wilders nauwelijks gedwongen wordt uit te leggen met welke maatregelen hij zijn ideale Nederland vorm zou geven. Omdat hij het zelf niet doet, heeft RTL een poging gedaan te reconstrueren wat Wilders concreet wil, op basis van alle PVV-moties over immigratie, justitie, zorg en Buitenlandse Zaken sinds 2010. Wilders zelf weet elk inhoudelijk gesprek te omzeilen, zo legde cabaretier Arjen Lubach gisteren genadeloos bloot in zijn programma. De hele uitzending is overigens zeer het terugkijken waard, met een satirische analyse van de werkwijze van Denk en de lancering van de nu al populaire Kamergotchi app.
WAT WIJ LEZEN:
PvdD: De Partij voor de Dieren - nu twee zetels, straks misschien het dubbele - is nog weinig zichtbaar in de campagne. Maar wat kreeg de partij voor elkaar de afgelopen jaren, landelijk en lokaal? En waar zit de aanhang van deze protestpartij? Verslaggever Jos Verlaan zocht het uit, met hulp van Ipsos: het zijn voornamelijk jonge, hoogopgeleide vrouwen die in de drie grote steden wonen.
SP: Ondertussen probeert de SP de ontevreden kiezer los te weken. Bas Blokker en Petra de Koning gingen met de Amsterdamse wethouder Arjan Vliegenthart op campagne.
Petitie: Protest is er ook onder christenen. Zij vinden dat politici “de christelijke cultuur voor hun karretje spannen” en begonnen een petitie, schrijft Trouw. “Wij passen ervoor om ingezet te worden voor holle campagneretoriek, om als stemvee te worden opgetrommeld, om de symbolische stok te zijn waarmee anderen worden weggeslagen.” De initiatiefnemers willen niet dat hun geloof en cultuur door mensen als Geert Wilders, Halbe Zijlstra en Thierry Baudet wordt gebruikt als argument tegen immigratie.
WAT WIJ VOLGEN:
Dijsselbloem: De ministers van Financiën van de Eurogroep komen vandaag bijeen in Brussel om over Griekenland te overleggen.
DWDD: Asscher en Krol debatteren vanavond in het door Matthijs van Nieuwkerk gereanimeerde Lagerhuis met elkaar, onder leiding van Paul Witteman.
QUOTE VAN DE DAG
“Ze maken zich er allemaal schuldig aan en leggen de kiem voor teleurstellingen in de toekomst. Want straks bij de formatie moet er noodgedwongen water bij de wijn worden gedaan en weer sorry worden gezegd tegen de kiezer.”
Afzwaaiend burgemeester van Den Haag Jozias van Aartsen (VVD) is in het FD kritisch over de beloftes die diverse partijen deze campagne weer doen.